Άμεση ανάλυση: Μητσοτάκης, Τσίπρας, Σταϊκούρας και Μαύροι Κύκνοι

«Θελήσαντες οι Έλληνες να διαβούν τον Αίμον συνέστησαν επιτροπήν Τσάτσον, Βαλβάν και Κρέμων»

Όταν ακούω τις λέξεις «είμαστε θωρακισμένοι» τρέχω να κρυφτώ. Η εμπειρία μου το υπαγορεύει. Ο Αλογοσκούφης μας θωράκισε κατά της παγκόσμιας κρίσης, ο ΓΑΠ κατά της χρεοκοπίας («λεφτά υπάρχουν) και τώρα ο Κικίλιας κατά του κορωνοϊού!

Δεν μπορώ να αποφασίσω αν οι άνθρωποι αυτοί είναι αφελείς ή αν τα λένε μήπως και το πιστέψουν οι ίδιοι. Γιατί σχέση με την πραγματικότητα δεν έχουν. 

Ο πολιτικός μας κόσμος ρέπει προς την έπαρση. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θα έφερνε την πολιτική ομαλότητα. Ζήσαμε την καταστροφή της οικονομίας.  

Ο Ανδρέας Παπανδρέου θα έφερνε «εδώ και τώρα αλλαγή». Ζήσαμε την εμβάθυνση του κομματικού κράτους. 

Ο Καραμανλής (ο νεότερος) θα επανίδρυε το κράτος. Ζήσαμε μία μερίδα από τα ίδια. Ο Σαμαράς θα άλλαζε την οικονομική πολιτική των μνημονίων. Κατάφερε να στρώσει το έδαφος για τον Τσίπρα. 

Ο Τσίπρας θα καταργούσε τα μνημόνια «με ένα νόμο και ένα άρθρο». Υπέγραψε τέταρτο και φαρμακερό. Τώρα, μπροστά στον απόλυτο πανικό του για την υπόθεση Novartis (άλλο η δωροδοκία των γιατρών για να γράφουνε συνταγές με φάρμακα της εταιρείας και άλλο η πολιτική σκευωρία) ξαφνικά πήρε επάνω του όλο το θέμα(ως μη όφειλε) και προκαλεί να τον στείλουν σε ειδικό δικαστήριο. Θα το ήθελε, ίσως, γιατί διαφορετικά θα πάθει αυτό που πήγε να κάνει στους 10 πολιτικούς: θα του μείνει η ρετσινιά.

Ξεφεύγουν απο το καλούπι 

Όσο και να μην αρέσει σε μερικούς, μόνο η οικογένεια Μητσοτάκη ξεφεύγει κάπως από το καλούπι. 

Ο πατήρ Μητσοτάκης , με ισχνή πλειοψηφία και ισχυρή εσωκομματική αντιπολίτευση (αλλά με μεγάλο ατού τον Στέφανο Μάνο) κατάφερε σε λιγότερο από τρία χρόνια να πάρει μέτρα που άνοιξαν νέους ορίζοντας (έργα υποδομής και κινητή τηλεφωνία) και να ορθοποδήσει την οικονομία. 

Ο Μητσοτάκης ο νεότερος ξεκίνησε δυναμικά και πολύ καλά προετοιμασμένος –για τα ελληνικά δεδομένα. 

Τώρα κινδυνεύει να χαθεί στο έλος του κομματικού παραγκωνισμού. 

Σημαντικά βήματα έχουν γίνει – ιδιαίτερα στα υπουργεία εσωτερικών (Θεοδωρικάκος), προστασίας του πολίτη (Χρυσοχοΐδης) , ενέργειας και υποδομών(Χατζηδάκης)  και ανάπτυξης (Γεωργιάδης).  

Σε άλλους τομείς, όμως, η καθυστέρηση μπορεί να μετατραπεί σε απραξία. 

Η τέταρτη τεχνολογική (και όχι βιομηχανική) επανάσταση απαιτεί νέες δεξιότητες και γνώσεις, επιφέρει νέο ήθος εργασίας, διαφοροποιεί τις σχέσεις κεφαλαίου και εργασίας. 

Παιδεία και Υγεία 

Βήματα προς την κατεύθυνση αυτή δεν έχουν γίνει. Και οφείλουν να αρχίσουν από το νηπιαγωγείο, Κα Κεραμέως. 

Η  δημόσια υγεία πνέει τα λοίσθια. Δεν έχει γίνει καν καταγραφή των ελλείψεων σε κτίρια, μηχανήματα και ανθρώπους. 

Γράφουμε, όμως, θεωρητικά νομοσχέδια κ. Κικίλια, διορίζουμε κομματικούς εγκάθετους στα νοσοκομεία και ανακοινώνουμε ΣΔΙΤ, ενώ οι ελλείψεις φαρμάκων δίνουνε και παίρνουνε.  

Το ασφαλιστικό είναι χρεοκοπημένο. Η παρέμβαση μας είναι να διορθώσουμε τον επαίσχυντο νόμο Κατρούγκαλου. Που είναι ο τρίτος πυλώνας, που είναι η απομάκρυνση από το αναδιανεμητικό σύστημα κ. Βούρτση;  

Η οικονομία 

Το μεγάλο πρόβλημα παραμένει η οικονομία κ. Σταϊκούρα.  Επαιρόμαστε για τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού, αλλά στον παγκόσμιο πίνακα δανειζόμαστε μάλλον ακριβά. Κι αυτό γίνεται μέσα σε περιβάλλον άκρως ασταθές. Η παγκόσμια οικονομία δεν κινδυνεύει μόνο από τον cov19. Κινδυνεύει από την υπερβολική ρευστότητα. 

Μπροστά στο ανελέητο κυνηγητό της απόδοσης κινδυνεύει από την εκ νέου υποτίμηση των κινδύνων και την αλόγιστη λογιστική ανατίμηση των αξιών. Κινδυνεύει διότι η νομισματική πολιτική δεν είναι πλέον αποτελεσματική (ας προσέχαμε λιγάκι τις προειδοποιήσεις του Keynes) και η ιδεοληψία της κεντρικής Ευρώπης (βλέπε κυρίως Γερμανία) δεν επιτρέπει την στροφή προς την δημοσιονομική πολιτική.

Κινδυνεύει διότι δεν κάνουμε τίποτα για να αλλάξουμε τον ήδη καταστραμμένο παραγωγικό ιστό. 

Κινδυνεύουμε διότι δεν μπορούμε να προσελκύσουμε άμεσες ξένες επενδύσεις – καθώς για να ξεφύγουμε από την παγίδα του 2% στο ρυθμό ανάπτυξης και του 3,5% στο πρωτογενές πλεόνασμα χρειαζόμαστε απελπισμένα κεφάλαια και τεχνογνωσία. Κινδυνεύουμε διότι στο παρελθόν αποτύχαμε με την οικοδομή και τον τουρισμό. Και τώρα κάνουμε τα ίδια. 

Τίποτα δεν δείχνει περισσότερο την αμηχανία της κυβέρνησης στον τομέα της οικονομικής πολιτικής από τον διορισμό περίοπτης επιτροπής  που θα φτιάξει το νέο σχέδιο ανάπτυξης της χώρας. 

Δεν έχω παρά μεγάλο θαυμασμό και εκτίμηση για τα 16 μέλη της επιτροπής Πισσαρίδη. 

Αλλά, χρειαζόμαστε νέο σχέδιο; Καταρχάς, τα ντουλάπια των υπουργείων είναι υπερπλήρη με σχέδια. Χρόνια τώρα τα φτιάχνουμε, τα ανακοινώνουμε και τα καταχωνιάζουμε.  

Από τα πρώτα 5ετή του ΚΕΠΕ και τα 15ετή της δικτατορίας, μέχρι τον Παλαιοκρασσά και τον Λάζαρη. Κατά δεύτερο λόγο, για τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να κάνουμε (ώστε να έρθει η ανάπτυξη) δεν μας φτάνουνε τέσσερα μνημόνια και τρεις επί τούτου λεπτομερείς εκθέσεις του ΟΟΣΑ; 

Τρίτον, για ευρύτερη στρατηγική καθώς και για την προώθηση συγκεκριμένων τομέων δεν μας φτάνει το λεπτομερέστατο (με πλήρη αναφορά σε πηγές και χρήσεις κεφαλαίων) 10ετές πρόγραμμα που ετοίμασε (ουσιαστικά pro bono) η McKinsey? 

Και ενώ εμείς, επειδή δεν σκεφτόμαστε συσκεπτόμαστε, σχεδιάζουμε και φτιάχνουμε επιτροπές, ο έξω κόσμος μας προσπερνά. 

Οι μαύροι κύκνοι του Taleb καραδοκούν

Λειτουργούμε σαν να έχουμε όλο τον χρόνο στην διάθεση μας ενώ τα άλλα κράτη τρέχουν κάθε ημέρα τα 100 μέτρα και επιδιώκουν κάθε ημέρα να κερδίζουν τον αγώνα—όπως εύστοχα παρατηρεί ο Friedman.  

Συμπεριφερόμαστε, σαν να ζούμε στον σίγουρο κόσμο των πιθανοτήτων της καμπύλης με σχήμα καμπάνα, ενώ οι μαύροι κύκνοι του Taleb καραδοκούν: οι ασύμμετρες  απειλές, οι ξαφνικές κρίσεις, τα αναπάντεχα γεγονότα. Αυτά είναι η σύγχρονη κανονικότητα. 

Οι σύγχρονοι καιροί μας είναι αναθεωρητικοί και ανατρεπτικοί: από την επισφαλή παγκόσμια οικονομία (η νέα κρίση θα έρθει) και τις πανδημίες (θα συνεχιστούν), μέχρι την γεωπολιτική ισορροπία (θα αλλάξει), την κλιματική αλλαγή (θα επιταχυνθεί) και την σύγκρουση πολιτισμών (που ξεκίνησε ήδη κι ας μην το αποδεχόμαστε). 

Ας ξυπνήσουμε επιτέλους. Δεν έχει σημασία αν με τη νέα κυβέρνηση περπατάμε πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά από πριν. 

Αυτό το μέτρο σύγκρισης υποδηλώνει εσωστρέφεια και έλλειψη εμπιστοσύνης.  

Σημασία έχει πόσο γρήγορα περπατάνε οι άλλοι. Και, δυστυχώς, σε σύγκριση μαζί τους, εμείς ακόμη χωλαίνουμε επικίνδυνα.