Ο γερμανικός οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Scope αναβάθμισε τις προοπτικές της Ελλάδας σε «θετικές» από «σταθερές», διατηρώντας ωστόσο τη χώρα στη βαθμίδα BBB.

Η αναβάθμιση αντανακλά, σύμφωνα με τη Scope, την ενισχυμένη ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς, τη συνεχιζόμενη δημοσιονομική πειθαρχία και τη σταδιακή μείωση του χρέους, παρά τα δομικά εμπόδια στην ανάπτυξη και το επίμονο εμπορικό έλλειμμα.

1

Αναλυτικά, ο οίκος σημειώνει ότι η Ελλάδα έχει παρουσιάσει σταθερή ανάπτυξη και αντίσταση σε οικονομικά σοκ τα τελευταία χρόνια, με εκτιμώμενο ρυθμό αύξησης περίπου 2% το 2025, υπερβαίνοντας την πλειονότητα των χωρών της ευρωζώνης.

Σημαντικούς παράγοντες στήριξης της ανάπτυξης αποτελούν η ισχυρή εγχώρια ζήτηση, ο δυνατός τουρισμός και οι επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ. Παράλληλα, οι μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, στη φορολογία και στην αγορά εργασίας ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα, ενώ η ενδυνάμωση του τραπεζικού τομέα συμβάλλει στη διατήρηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας.

Βελτιωμένη ανθεκτικότητα σε εξωτερικά σοκ, υποστηριζόμενη από σταθερότερη ανάπτυξη, συνεχιζόμενη δυναμική μεταρρυθμίσεων και ενίσχυση της χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας.

Η ελληνική οικονομία εμφανίζει σταθερή και ανθεκτική δυναμική ανάπτυξης στο πλαίσιο της ευρωζώνης. Αντιμετώπισε τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις αυξήσεις των τιμών ενέργειας καλύτερα από τους περισσότερους ευρωπαίους ομολόγους, χάρη στον περιορισμένο βαθμό εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, την ταχεία διαφοροποίηση των ενεργειακών προμηθειών και τις ισχυρές εξαγωγές υπηρεσιών, κυρίως στον τουρισμό.

Μετά από ισχυρή ανάπτυξη περίπου 2,3% το 2024, η οικονομία επεκτάθηκε κατά 2,0% σε ετήσια βάση στο πρώτο εξάμηνο του 2025, με την πλήρη ανάπτυξη του έτους να προβλέπεται γύρω στο 2,2%, υποστηριζόμενη από ισχυρή εγχώρια ζήτηση, επενδύσεις και έντονη δραστηριότητα στον τομέα υπηρεσιών, που αντιστάθμισαν το ασθενέστερο εξωτερικό περιβάλλον. Το ποσοστό ανεργίας συνέχισε την καθοδική του πορεία, φτάνοντας κατά μέσο όρο στο 9,5% στο πρώτο εξάμηνο του 2025, από 11,0% ένα χρόνο πριν. Η Scope προβλέπει ότι η ελληνική οικονομία θα διατηρήσει ισχυρή δυναμική ανάπτυξης το 2026, με το πραγματικό ΑΕΠ να αναμένεται να αυξηθεί περίπου κατά 2,0%. Η ανάπτυξη θα τροφοδοτηθεί από ισχυρές επενδύσεις, συνεχιζόμενη διεύρυνση της αγοράς εργασίας, καθώς και μέτρα στήριξης εισοδήματος και μείωσης φόρων που θα εισαχθούν το 2026.

Η χρηματοδότηση της ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος NGEU συνεχίζει να προάγει τις επενδύσεις. Οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις στον ψηφιακό τομέα, στη φορολογική διοίκηση και στην ευελιξία της αγοράς εργασίας έχουν ενισχύσει την ικανότητα της Ελλάδας να απορροφά σοκ και να διατηρεί την ανάπτυξη. Η πρόοδος στη δημόσια διοίκηση και η τήρηση των δημοσιονομικών πλαισίων της ΕΕ ενισχύουν τη μεσοπρόθεσμη δέσμευση για μεταρρυθμίσεις. Απαραίτητες παραμένουν περαιτέρω μεταρρυθμίσεις για την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων, την αναβάθμιση των υποδομών και την αντιμετώπιση των δεξιοτήτων και των δημογραφικών προκλήσεων, ώστε να αυξηθεί η δυνητική ανάπτυξη, η οποία εκτιμάται περίπου στο 1,25%.

Η Scope προβλέπει ότι η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να λειτουργεί με θετικό παραγωγικό κενό μετά την ανάκαμψη από την πανδημία, υποστηριζόμενη από επενδύσεις που σχετίζονται με το NGEU. Η προσαρμογή του πληθωρισμού σταθεροποιήθηκε το 2025, με τον συνολικό πληθωρισμό να φτάνει κατά μέσο όρο στο 3,0% μέχρι τον Σεπτέμβριο (σε σύγκριση με 2,1% στην ευρωζώνη) και τον βασικό πληθωρισμό στο 3,6%, λόγω ισχυρής ζήτησης υπηρεσιών, υψηλότερων μισθών και αυξημένων ενοικίων. Ωστόσο, ο δείκτης HICP μειώθηκε στο 1,8% τον Σεπτέμβριο του 2025, υποδεικνύοντας σταδιακή αποκλιμάκωση.

Η επενδυτική δραστηριότητα στην Ελλάδα συνεχίζει να ενισχύεται, παρέχοντας σημαντική στήριξη στις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης. Η ακαθάριστη σταθερή κεφαλαιακή δημιουργία αυξήθηκε περίπου κατά 60% από το 2019, ανεβάζοντας το ποσοστό επενδύσεων ως προς το ΑΕΠ στο 15,5% το 2024, το υψηλότερο σε πάνω από μια δεκαετία. Αυτό αντικατοπτρίζει τις εγχώριες μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν το επιχειρηματικό κλίμα και τις ισχυρές εισροές από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, με απορροφημένα ήδη 8,6 δισ. ευρώ από συνολικά 18,2 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις. Οι επενδύσεις επικεντρώνονται όλο και περισσότερο σε ψηφιακές υποδομές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενισχύοντας την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Η Scope προβλέπει ότι οι συνολικές επενδύσεις θα φτάσουν περίπου το 18% του ΑΕΠ έως το 2027, κάτω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης.

Ο σημαντικά βελτιωμένος τραπεζικός τομέας ενισχύει περαιτέρω την μακροοικονομική ανθεκτικότητα της Ελλάδας. Η πιστωτική επέκταση έχει επανεκκινήσει, κυρίως μέσω δανείων που σχετίζονται με το NGEU και χρηματοδότησης ΜΜΕ, με τα εταιρικά δάνεια να αυξάνονται κατά 15,9% στο Β’ τρίμηνο του 2025. Τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα έχουν πέσει κάτω από 5%, με τον δείκτη NPL στο 3,6% τον Ιούνιο του 2025, κοντά στον μέσο όρο της ευρωζώνης (2,2%), αντανακλώντας συνεχιζόμενη απομόχλευση και βελτίωση της απόδοσης των δανείων. Το κεφάλαιο και η ρευστότητα παραμένουν ισχυρά, με δείκτη CET1 15,8%, συνολικό δείκτη κεφαλαίου 20,4% και άφθονες ταμειακές ρεζέρβες (LCR 212%, NSFR 136%). Η κερδοφορία έχει ομαλοποιηθεί, με ROE 13% και καθαρά κέρδη 2,5 δισ. ευρώ στο πρώτο εξάμηνο του 2025.

Παρά το γεγονός ότι οι διαχειριστές πιστώσεων εξακολουθούν να διαχειρίζονται περίπου 94 δισ. ευρώ ιδιωτικού χρέους (περίπου 44% του ΑΕΠ), κυρίως μη εξυπηρετούμενου, αυτή η επιβάρυνση εξακολουθεί να επηρεάζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αλλά δεν αποτελεί πλέον συστημικό τραπεζικό κίνδυνο. Η προληπτική μακροπροληπτική πολιτική της Τράπεζας της Ελλάδος, συμπεριλαμβανομένου υψηλότερου Αντισυκυκλικού Κεφαλαίου 0,5% (ισχύ από Οκτώβριο 2026) και μέτρων με βάση τον δανειολήπτη που εφαρμόστηκαν τον Ιανουάριο του 2025, ενισχύει περαιτέρω τη χρηματοοικονομική σταθερότητα. Οι εναπομένουσες ευπάθειες, όπως ο δεσμός κράτους-τραπεζών και το ακόμη υψηλό ποσοστό αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων (περίπου 45% του CET1), μειώνονται. Συνολικά, η ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια, η κερδοφορία και η ρευστότητα του τομέα, μαζί με τη μείωση των legacy risks, υπογραμμίζουν τη βελτίωση της χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας και τη αυξανόμενη συμβολή της στη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη της Ελλάδας.

Η ισχυρή δυναμική του χρέους υποστηρίζεται από συνετή δημοσιονομική διαχείριση, ευνοϊκό προφίλ χρέους και βελτιούμενη ευελιξία χρηματοδότησης. Τα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας συνεχίζουν να υπερβαίνουν τους προϋπολογιστικούς στόχους, με τον γενικό κρατικό ισολογισμό να αναμένεται να παρουσιάσει πλεόνασμα περίπου 0,6% του ΑΕΠ το 2025 και πρωτογενές πλεόνασμα 3,6% του ΑΕΠ, αντανακλώντας ισχυρή απόδοση εσόδων και συντηρητικό προϋπολογισμό. Η απόδοση των εσόδων ενισχύθηκε από τις μόνιμες μεταρρυθμίσεις κατά της φοροδιαφυγής, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών πληρωμών που μειώνουν τη μαύρη οικονομία, και την ισχυρή υποκείμενη οικονομική δραστηριότητα.

Για το 2026, η Scope προβλέπει δημοσιονομικό έλλειμμα 0,1% του ΑΕΠ, ελαφρώς κάτω από τον στόχο προϋπολογισμού για πλεόνασμα 0,1%. Η μακροπρόθεσμη δημοσιονομική πορεία της Ελλάδας δείχνει βελτίωση της βιωσιμότητας του χρέους, υποστηριζόμενη από διατηρούμενα πρωτογενή πλεονάσματα και συνεχιζόμενες δομικές μεταρρυθμίσεις. Η Scope προβλέπει ότι ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ θα μειωθεί από 145% το 2025 σε περίπου 122% το 2030, σημαντικά χαμηλότερα από το 206% στην κορύφωση της πανδημίας το 2020, αντανακλώντας σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα περίπου 2,9% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο μεταξύ 2025-2030 και υψηλή ονομαστική ανάπτυξη.

Το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο βασίζεται σε συντηρητικές μακροοικονομικές και εσόδων υποθέσεις και περιορισμένη αύξηση δαπανών, δημιουργώντας περιθώρια υπέρβασης εσόδων αν η ανάπτυξη παραμείνει ισχυρή. Η Scope αναμένει ότι η δημοσιονομική προσέγγιση της Ελλάδας θα παραμείνει συνετή, υποστηριζόμενη από δομικές βελτιώσεις και επενδύσεις NGEU, αντί για προσωρινά κυκλικά φαινόμενα. Επιπλέον, το πρόγραμμα NGEU αγκυροβολεί τη δημοσιονομική πολιτική σε πολυετή, αναπτυξιακά προσανατολισμένα επενδυτικά σχέδια, δημιουργώντας πιο σταθερό, κανόνες-βασισμένο περιβάλλον που υποστηρίζει τη βιωσιμότητα του χρέους.

Ένα μεγάλο ταμειακό απόθεμα περίπου 42 δισ. ευρώ (περίπου 17% του ΑΕΠ) παρέχει επαρκή κάλυψη ρευστότητας για αρκετά χρόνια εξυπηρέτησης του χρέους, ενισχύοντας τη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική ανθεκτικότητα του κράτους. Το υψηλό ποσοστό μακροπρόθεσμου, χαμηλού επιτοκίου χρέους, κυρίως σε κρατικούς πιστωτές, μαζί με το σημαντικό ταμειακό απόθεμα, υποστηρίζει την ικανότητα της κυβέρνησης να εξυπηρετεί το χρέος και μετριάζει τον αντίκτυπο πιθανής μεταβλητότητας της αγοράς και επιτοκιακών σοκ. Η Scope προβλέπει ότι το κόστος τόκων θα παραμείνει σχετικά σταθερό γύρω στο 3% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια. Η εμπιστοσύνη της αγοράς έχει ενισχυθεί, όπως φαίνεται από τα ιστορικά χαμηλά spreads του ελληνικού χρέους, υποστηριζόμενα από διατηρούμενα πρωτογενή πλεονάσματα και ισχυρά ταμειακά αποθέματα. Τέλος, η Scope αναμένει ότι η κυβέρνηση θα επιταχύνει την πρόωρη αποπληρωμή του GLF, αντανακλώντας τη δέσμευσή της για συνετή και προληπτική διαχείριση του χρέους, ενισχύοντας την πορεία του δημόσιου χρέους.

Προκλήσεις αξιολόγησης:

Πρώτον, παρά τη σημαντική μείωση του δημόσιου χρέους από το μέγιστο του 2020 (~206% του ΑΕΠ), το χρέος της Ελλάδας παραμένει το υψηλότερο στην ευρωζώνη, στο 145% του ΑΕΠ το 2025, περιορίζοντας τον δημοσιονομικό χώρο. Ωστόσο, το ευνοϊκό προφίλ χρέους, με μεγάλες λήξεις, κυρίως σταθερά επιτόκια και χαμηλές ανάγκες αναχρηματοδότησης, υποστηρίζει τη βιωσιμότητα. Η Scope προβλέπει σταδιακή μείωση του λόγου χρέους έως το 2030, στηριζόμενη σε διατηρούμενα πρωτογενή πλεονάσματα και μέτρια ονομαστική ανάπτυξη.

Δεύτερον, η Ελλάδα αντιμετωπίζει δομικούς περιορισμούς στη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη, όπως περιορισμένη οικονομική βάση με υψηλή εξάρτηση από υπηρεσίες (τουρισμός, ναυτιλία). Η συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα γυναικών και ηλικιωμένων, παραμένει κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ η γήρανση του πληθυσμού, η πτώση των γεννήσεων και η μετανάστευση νέων με δεξιότητες περιορίζουν τη δυνητική ανάπτυξη. Αυτές οι δομικές αδυναμίες υπογραμμίζουν τη σημασία της διατήρησης της δυναμικής των μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εστιάζοντας στην ψηφιοποίηση, την καινοτομία και την αποδοτικότητα του δημόσιου τομέα για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας και των επενδύσεων.

Τέλος, οι εξωτερικές ευπάθειες και οι εναπομένουσες προκλήσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα περιορίζουν τη μακροπρόθεσμη μακροοικονομική βιωσιμότητα. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε σε 7,1% του ΑΕΠ το 2024 από 6,8% το 2023, λόγω χαμηλής ζήτησης στην ευρωζώνη και υψηλότερων εισαγωγών συνδεδεμένων με αυξημένη επενδυτική δραστηριότητα. Αν και βελτιωμένο από το ενεργειακό σοκ του 2022, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να παραμείνει ελλειμματικό, λόγω συνεχιζόμενης εξάρτησης από εισαγωγές ενέργειας. Επιπλέον, η αρνητική καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Ελλάδας αντικατοπτρίζει τη διαρκή εξάρτηση από ξένα κεφάλαια για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος. Η πρόοδος στη μετάβαση στην ενέργεια, που θα μειώσει την εξάρτηση από εισαγόμενη ενέργεια, θα μπορούσε να ενισχύσει σταδιακά τη θέση της χώρας, αλλά αυτή η βελτίωση αναμένεται να απαιτήσει χρόνο.

Παράγοντες αλλαγής αξιολόγησης:

Η Θετική Προοπτική αντικατοπτρίζει την άποψη της Scope ότι οι κίνδυνοι για την αξιολόγηση τα επόμενα 12-18 μήνες είναι θετικά προσανατολισμένοι.

Σενάρια ανόδου:

Σημαντική και διατηρήσιμη μείωση του λόγου δημόσιου χρέους, υποστηριζόμενη από συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα και συνετή δημοσιονομική διαχείριση.

Βελτιωμένες μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης και ισχυρότερη εξωτερική ανθεκτικότητα, μέσω διατηρούμενης εφαρμογής μεταρρυθμίσεων, αυξημένων επενδύσεων, βελτίωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ή ενίσχυσης του τραπεζικού τομέα και του χρηματοοικονομικού πλαισίου.

Σενάρια πτώσης:

Στάση ή αντιστροφή στη μείωση του δημόσιου χρέους λόγω χαμηλότερης δημοσιονομικής πειθαρχίας ή δυσμενούς ανάπτυξης.

Διαβάστε επίσης

ΗΠΑ: Οι Ρεπουμπλικανοί απορρίπτουν την πρόταση για λήξη του shutdown

Γιάννης Στουρνάρας: Μάθημα για την Ευρώπη η ελληνική κρίση – Σημαντικό να υπάρξει ένα πραγματικό ευρωομόλογο

Χατζηδάκης προς κτηνοτρόφους Κρήτης: «Το συντομότερο δυνατόν η πληρωμή της βασικής ενίσχυσης»