Ιωάννης Ηρειώτης: Ο δικηγόρος των δύσκολων υποθέσεων που σάρωσε σε σταυρούς στην Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων

Σε μια ψηφοφορία όπου συνυπήρχαν έμπειροι ποινικολόγοι, νέοι υποψήφιοι και βαρύγδουπα ονόματα της νομικής κοινότητας, ένας άνθρωπος ξεχώρισε, όπως τόσες φορές μέσα στις δικαστικές αίθουσες: ο Ιωάννης Ηρειώτης, ο οποίος αναδείχθηκε πρώτος σε σταυρούς προτίμησης στις εκλογές της Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το όνομά του ακούγεται τόσο έντονα στο κάδρο της ελληνικής ποινικής δικηγορίας. Εδώ και πάνω από τέσσερις δεκαετίες, ο Ιωάννης Ηρειώτης δεν υπήρξε απλώς παρών, υπήρξε πρωταγωνιστής σε μερικές από τις πιο πολυσυζητημένες και σύνθετες υποθέσεις που απασχόλησαν τα ελληνικά δικαστήρια και την κοινή γνώμη.

Απόφοιτος της Νομικής του ΑΠΘ, εντάχθηκε στο Δικηγορικό Σύλλογο Πειραιά το 1982. Η καρδιά της δράσης του χτυπά στους διαδρόμους των Ποινικών Δικαστηρίων και στα έδρανα των μεγάλων αιθουσών, όπου η διαφορά ανάμεσα στην ποινή και την αθώωση μπορεί να κριθεί από μια λέξη, ένα επιχείρημα, μια λεπτομέρεια. Εκεί όπου ο Ηρειώτης έχει μάθει να κινείται με μαεστρία.

Ο ποινικολόγος του λευκού κολάρου

Αν κάποιος ήθελε να του αποδώσει έναν τίτλο, ίσως το πιο δίκαιο θα ήταν ο υπερασπιστής των δύσκολων και τεχνικά απαιτητικών ποινικών υποθέσεων. Ο Ηρειώτης είναι ο άνθρωπος που καλούν όταν οι κατηγορίες δεν είναι απλώς βαρύγδουπες, αλλά σύνθετες, τεχνικές και οικονομικά ευαίσθητες: υποθέσεις σχετικά με τα οικονομικά συμφέροντα Ευρωπαϊκής Ένωσης, νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, αδικήματα στο Χρηματιστήριο και χειραγώγηση της αγοράς, φοροδιαφυγή, ιατρική αμέλεια, περιβαλλοντικά δυστυχήματα, κακουργηματικές πράξεις στο χώρο της ναυτιλίας και των διεθνών μεταφορών.

Από την υπερασπιστική του παρουσία στην περιβόητη υπόθεση Siemens μέχρι τη φούσκα του Χρηματιστηρίου, έχει χειριστεί ποινικά ζητήματα που ακουμπούν συχνά περισσότερο το οικονομικό δίκαιο παρά το κλασικό ποινικό, με βαθιά γνώση της διαχείρισης του white collar crime.

Παράλληλα, έχει ασχοληθεί με υποθέσεις σχετικές με τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου στο επίκεντρο βρίσκονται οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και τα κοινοτικά προγράμματα, υποθέσεις που χαρακτηρίζονται από αυξημένο τεχνικό βάρος, απαιτώντας ικανότητα αποδόμησης τόσο των λογιστικών όσο και των νομικών στοιχείων της κατηγορίας.

Ανάμεσα στις πιο απαιτητικές ποινικές υποθέσεις που έχει χειριστεί, περιλαμβάνονται και εκείνες που σχετίζονται με το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες. Δεν είναι λίγες οι φορές που η συζήτηση επικεντρώνεται όχι στο ίδιο το ξέπλυμα, αλλά στο κατά πόσον υφίσταται βασικό αδίκημα, ερώτημα κρίσιμο για τη συγκρότηση της κατηγορίας. Ο Ηρειώτης, σε τέτοιες υποθέσεις, εστιάζει στην προστασία του τεκμηρίου αθωότητας και την ανάγκη απόδειξης με αυστηρά κριτήρια, καταγγέλλοντας την τάση ποινικοποίησης κάθε αμφιλεγόμενης οικονομικής πράξης.

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει η δραστηριότητά του στον τομέα της ναυτιλίας. Έχοντας εκπροσωπήσει εταιρείες και πρόσωπα σε διαφορές που αναφύονται από χρηματοδοτήσεις πλοίων, ναυλώσεις, συγκρούσεις σε διεθνή ύδατα και ζητήματα περιβαλλοντικής ευθύνης, γνωρίζει σε βάθος το ποινικό δίκαιο που αναδύεται από τον ναυτιλιακό επιχειρηματικό κόσμο. Το έργο του εδώ δεν περιορίζεται στην υπεράσπιση, αλλά συχνά συμβάλλει στη νομική ερμηνεία ενός πολυδαίδαλου θεσμικού πλαισίου που διασχίζει κράτη, ναυτικούς κανόνες, τραπεζικές συμβάσεις και τεχνικές πιστοποιήσεις.

Ο δικηγόρος των ναυαγίων

Ο Πειραιάς, τόπος καταγωγής και επαγγελματικής δράσης του, τον έχει ταυτίσει με την ποινική διάσταση των μεγάλων ναυαγίων στην Ελλάδα και όχι μόνο. Είναι κοινός τόπος στους ναυτιλιακούς και νομικούς κύκλους του Πειραιά ότι αν υπάρξει ναυτικό ατύχημα με σοβαρές ποινικές προεκτάσεις, ο Ιωάννης Ηρειώτης είναι ένα από τα πρώτα ονόματα που θα ακουστούν.

Η πορεία του ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 με την υπόθεση του M/V CHRISTINAKI, που βυθίστηκε τον Φεβρουάριο του 1983 στον Ατλαντικό ωκεανό, παρασύροντας στον θάνατο και τα 30 μέλη του πληρώματος. Το πλοίο είχε αποπλεύσει από το Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνια φορτωμένο με λιπάσματα, και η έρευνα επικεντρώθηκε στις συνθήκες μεταφοράς και τις ευθύνες των πλοιοκτητών και διαχειριστών. Ο Ηρειώτης εκπροσώπησε βασικούς εμπλεκόμενους στην ποινική διαδικασία που ακολούθησε, αντιμετωπίζοντας όχι μόνο νομικά ζητήματα αλλά και την οργή μιας κοινής γνώμης που απαιτούσε εξιλαστήρια θύματα.

Ακολούθησαν σειρά από υποθέσεις με πλοία-σύμβολα της ναυτικής τραγωδίας: το M/V IRON ANTONIS και το M/V MARIKA, αλλά και η υπόθεση του M/V DYSTOS το 1996, το οποίο βυθίστηκε στον Νότιο Ευβοϊκό με 20 νεκρούς ναυτικούς, αποτελώντας ίσως την πιο τραγική έκφραση των προβλημάτων στην ελληνική ακτοπλοΐα που έφτασε να συζητείται ακόμη και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο.

Όμως η πιο πολυσυζητημένη υπόθεση της καριέρας του στον τομέα των ναυτικών ατυχημάτων ήταν το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα το 2000, όταν το επιβατηγό–οχηματαγωγό πλοίο προσέκρουσε στις βραχονησίδες Πόρτες στην Πάρο, παρασύροντας στον θάνατο 81 ανθρώπους. Η ποινική διαδικασία υπήρξε εξαιρετικά φορτισμένη, με ευθύνες να καταλογίζονται σε πληρώματα, εταιρείες, αλλά και σε κρατικούς μηχανισμούς επιθεώρησης και ελέγχου. Ο Ηρειώτης ανέλαβε την υπεράσπιση βασικού στελέχους της διαχειρίστριας εταιρείας, αντιμετωπίζοντας όχι μόνο τη βαρύτητα των κατηγοριών αλλά και το κλίμα πολιτικής πίεσης που συνόδευε την υπόθεση.

Λίγα χρόνια αργότερα, το SEA DIAMOND της Louis Cruise Lines βυθίζεται στα ανοιχτά της Σαντορίνης το 2007. Παρότι δεν υπήρξαν μαζικές απώλειες ανθρώπινων ζωών, η υπόθεση πήρε διεθνείς διαστάσεις λόγω της περιβαλλοντικής καταστροφής και της καθυστέρησης στην ανέλκυση του ναυαγίου. Ο Ηρειώτης εκπροσώπησε στελέχη της πλοιοκτήτριας εταιρείας και τεχνικούς συμβούλους, εστιάζοντας στις ελλείψεις του θεσμικού πλαισίου για την πρόληψη τέτοιων συμβάντων.

Η ναυτική τραγωδία του MS NORMAN ATLANTIC το 2014 υπήρξε ένα από τα πλέον σύνθετα ποινικά εγχειρήματα. Το πλοίο έπιασε φωτιά ενώ έπλεε στην Αδριατική με προορισμό την Αγκόνα, προκαλώντας τον θάνατο δεκάδων επιβατών, με τον ακριβή αριθμό των θυμάτων να παραμένει ασαφής μέχρι σήμερα λόγω των ανεπιβεβαίωτων στοιχείων για παράνομους επιβάτες. Ο Ηρειώτης κλήθηκε να συντονίσει νομικά την υπεράσπιση σε μια υπόθεση με εμπλεκόμενες πολλές έννομες τάξεις, διεθνείς συμβάσεις και τεχνικά πορίσματα που απαιτούσαν εμβάθυνση όχι μόνο στο διεθνές ποινικό δίκαιο, αλλά και τη ναυσιπλοΐα και τη ναυπηγική.

Δίπλα στην οικογένεια Καρνέση

Σε μια από τις πιο συγκλονιστικές υποθέσεις των τελευταίων ετών στον χώρο της ναυτιλίας, ο Ιωάννης Ηρειώτης στάθηκε στο πλευρό της οικογένειας Καρνέση, μετά τη δολοφονία της Δέσποινας Καρνέση, του γαμπρού της και ενός ακόμη στελέχους μέσα στα γραφεία της ναυτιλιακής εταιρείας. Ο δράστης, πρώην εργαζόμενος της οικογένειας, είχε απολυθεί και επανήλθε οπλισμένος, αφαιρώντας εν ψυχρώ ανθρώπινες ζωές.

Ο Ηρειώτης ανέλαβε την εκπροσώπηση της οικογένειας των θυμάτων, σε μια υπόθεση που δεν είχε πλέον κατηγορούμενο – αφού ο δράστης αυτοκτόνησε επιτόπου – αλλά είχε ανάγκη από καθαρή φωνή και τεκμηριωμένη παρουσίαση όσων προηγήθηκαν. Με σταθερότητα και σεβασμό στη μνήμη των νεκρών, ανέδειξε τα στοιχεία που επιβεβαίωναν ότι το έγκλημα ήταν προσχεδιασμένο και όχι αποτέλεσμα στιγμιαίας παρόρμησης. Στόχος του δεν ήταν η αντιπαράθεση, αλλά η αποκατάσταση της αλήθειας για όσα συνέβησαν εκείνη την τραγική μέρα, αποδεικνύοντας ότι ο δικηγόρος μπορεί και πρέπει να είναι το καταφύγιο του αδύναμου απέναντι στο τραύμα, ακόμη κι όταν δεν υπάρχει αντίδικος.

Ο νομικός λόγος στο δημόσιο βήμα

Ο Ιωάννης Ηρειώτης, όμως, δεν είναι μόνο μαχητής εντός των αιθουσών. Είναι και στοχαστής της ποινικής επιστήμης. Άρθρα του φιλοξενούνται τακτικά σε έγκριτες νομικές ιστοσελίδες και περιοδικά, σχολιάζοντας την ποινική αντιμετώπιση των μαζικών τραγωδιών, αλλά και τη στάση του πολιτικού συστήματος απέναντι στην ποινική καταστολή και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας.

Τολμηρός, αιχμηρός, χειμαρρώδης, όπως η παλιά στόφα των κλασικών ποινικολόγων, δεν διστάζει να εκφράσει απερίφραστα την άποψή του, να μιλήσει σθεναρά για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών αρχών του ποινικού δικαίου, πάντα με καλά θεμελιωμένη επιχειρηματολογία.

Δεν θα ήταν, λοιπόν, υπερβολή να τον χαρακτηρίσουμε στυλοβάτη της ελληνικής ποινικής υπεράσπισης, αλλά και της ίδιας της επιστήμης, με την εκλογή του με πανηγυρικό τρόπο στην Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων να είναι το επιστέγασμα μιας διαδρομής 43 ετών.