Η κλιματική κρίση τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει στην ολοένα και συχνότερη εμφάνιση των φυσικών καταστροφών – από πυρκαγιές και πλημμύρες έως σεισμούς – των οποίων η αυξημένη ένταση καθιστά επιτακτική την ανάγκη ενίσχυσης των μηχανισμών πολιτικής προστασίας.

Στις προκλήσεις αυτές, η Πολιτεία απαντά με ένα νέο, οριζόντιο θεσμικό πλαίσιο που στοχεύει στη θωράκιση της χώρας απέναντι στους κινδύνους.

1

Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται αφενός ο επιτελικός ρόλος του κράτους και αφετέρου η επιχειρησιακή ικανότητα του Πυροσβεστικού Σώματος.

Ο νέος νόμος 5214/2025 «Πλαίσιο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας: Διατάξεις για την πολιτική προστασία και το Πυροσβεστικό Σώμα», ο οποίος ψηφίστηκε στις 25.06.2025 και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ τεύχος Α 109, έρχεται να καλύψει τόσο άμεσες όσο και μακροπρόθεσμες ανάγκες: Από τη διασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας του Εθνικού Σχεδίου Εναέριας Διάσωσης και την ενίσχυση του Πυροσβεστικού Σώματος, μέχρι την οικονομική στήριξη πληγέντων πολιτών και επιχειρήσεων και την επιτάχυνση της αποκατάστασης ζημιών σε κατοικίες.

Παράλληλα, προωθείται η αναμόρφωση του συστήματος πολιτικής προστασίας, μέσω της βελτίωσης του μηχανισμού κήρυξης περιοχών σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, της ενίσχυσης των εισαγγελικών εποπτικών εργαλείων κατά του εμπρησμού και της δημιουργίας ενιαίου χάρτη εκτίμησης κινδύνου για δασικές πυρκαγιές.

Σε έναν ευρύτερο στρατηγικό ορίζοντα, σκοπός είναι η οικοδόμηση ενός ανθεκτικού και λειτουργικού μοντέλου πρόληψης, άμεσης επέμβασης και αποκατάστασης που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες συνθήκες και ανάγκες της χώρας.

Ειδικότερα, με τον νέο νόμο ενισχύεται το θεσμικό πλαίσιο του Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, με ρυθμίσεις που βελτιώνουν τη λειτουργία της Επιτροπής Εκτίμησης Κινδύνου και επανακαθορίζουν τη διαδικασία κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο.

Εξειδικευμένα πεδία

Η σύνθεση της Επιτροπής τροποποιείται για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά της, με την ένταξη του Αρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος και την αύξηση των επιστημονικών μελών σε έξι, διευρύνοντας την επιστημονική τεκμηρίωση ιδίως σε εξειδικευμένα πεδία, όπως η δασολογία και η υδρολογία.

Παράλληλα, δίνεται πλέον η δυνατότητα στους περιφερειάρχες να εισηγούνται την κήρυξη έκτακτης ανάγκης σε περιοχές εντός των διοικητικών τους ορίων, ενισχύοντας έτσι τον ρόλο της περιφέρειας στη διαχείριση των κρίσεων.

Ακόμη, αυξάνεται η χρονική διάρκεια ισχύος της κήρυξης, η οποία μπορεί πλέον να φτάνει έως και τους 3 μήνες —αντί των 30 ημερών που ίσχυαν μέχρι σήμερα- με δυνατότητα παράτασης για 6 μήνες κάθε φορά.

Η ρύθμιση αυτή αναμένεται να μειώσει τον διοικητικό φόρτο που συνεπάγεται η ανάγκη συνεχών παρατάσεων και να διευκολύνει τον προγραμματισμό και την υλοποίηση έργων αποκατάστασης, ενισχύοντας την επιχειρησιακή ευελιξία και την αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση των κρίσεων.

Επίσης, το πλαίσιο του μεταβατικού καθεστώτος του Εθνικού Σχεδίου Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών (ΕΣΕΔΑ) παρατείνεται έως το 2035, αντί για το 2027 που είχε αρχικά προβλεφθεί.

Το μεταβατικό αυτό στάδιο λειτουργεί ως «γέφυρα» προς την πλήρη υλοποίηση του ΕΣΕΔΑ.

Η παράταση διασφαλίζει την ομαλή λειτουργία του συστήματος και την προστασία της υγείας και ασφάλειας των πολιτών.

Επιπλέον, ο νόμος επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη στελέχωση και λειτουργία του Πυροσβεστικού Σώματος, εστιάζοντας στην αντιμετώπιση των αυξημένων αναγκών από ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές.

«Πυροσβέστες Γενικών Καθηκόντων επί Θητεία»

Για παράδειγμα, δημιουργείται η νέα κατηγορία «Πυροσβέστες Γενικών Καθηκόντων επί Θητεία», με προσλήψεις μέσω μορίων και επταετή θητεία, η οποία αναμένεται να ενισχύσει την επιχειρησιακή ετοιμότητα και ευελιξία, προσαρμόζοντας το δυναμικό, ώστε να ανταποκρίνεται στις συγκεκριμένες επιχειρησιακές απαιτήσεις.

Σημαντικές είναι οι διατάξεις για την κατάρτιση και έγκριση εθνικού χάρτη εκτίμησης κινδύνου δασικών πυρκαγιών, ο οποίος θα κατατάσσει τους δήμους της χώρας ανάλογα με την επικινδυνότητα εκδήλωσης πυρκαγιών.

Με γνώμονα την ενίσχυση της δασικής προστασίας, ο χάρτης εκτιμάται ότι θα συμβάλει στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου πλαισίου εκτίμησης κινδύνου, διευκολύνοντας την ιεράρχηση των απαιτούμενων έργων δασοπροστασίας, τόσο από οικονομική όσο και από χρονική άποψη.

Πέραν των ανωτέρω, ενισχύεται ο διωκτικός μηχανισμός για την καταπολέμηση του εμπρησμού, ο οποίος αντιμετωπίζεται ως αυτοτελές ποινικό αδίκημα, σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα.

Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται ο διορισμός Αντεισαγγελέα Εφετών Αθηνών επί θητεία, ο οποίος θα αναλάβει την εποπτεία της αυτεπάγγελτης προανάκρισης και της προκαταρκτικής εξέτασης που διενεργεί η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Δ.Α.Ε.Ε.) του Πυροσβεστικού Σώματος.

Η Δ.Α.Ε.Ε. συντονίζει το προανακριτικό έργο σε όλη τη χώρα και αναλαμβάνει τη διερεύνηση σοβαρών περιπτώσεων εμπρησμών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που σχετίζονται με οργανωμένη εγκληματική δράση.

Τέλος, προβλέπονται μέτρα για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των συνεπειών από φυσικές καταστροφές, με έμφαση στη στήριξη των πληγέντων και την ταχεία αποκατάσταση των ζημιών σε κατοικίες.

Νέα δυνατότητα παρέχεται σε φυσικά πρόσωπα

Στο πλαίσιο αυτό, παρέχεται η δυνατότητα σε φυσικά πρόσωπα που είναι λήπτες προσωρινών παραχωρητηρίων κατοικιών που ανήκουν σε φορείς του δημόσιου τομέα να αιτηθούν και να λάβουν στεγαστική συνδρομή, μετά από βεβαίωση του αρμόδιου φορέα.

Πρόκειται για μία δυνατότητα που δεν ήταν εφικτή μέχρι σήμερα, καθώς απαιτούνταν η προσκόμιση οριστικού τίτλου ιδιοκτησίας.

Συνολικά, ο νέος νόμος θέτει τις βάσεις για μια πιο ανθεκτικά οργανωμένη Πολιτεία απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής κρίσης.

Με παρεμβάσεις που εκτείνονται από τη δασοπροστασία και την επιχειρησιακή ενίσχυση του Πυροσβεστικού Σώματος έως την ανακούφιση των πληγέντων και τον εκσυγχρονισμό των μηχανισμών πολιτικής προστασίας, επιδιώκεται η προσαρμογή και η αποκατάσταση στα νέα κλιματικά δεδομένα, μέσα από την οικοδόμηση ενός συνεκτικού και ευέλικτου πλαισίου διαχείρισης κρίσεων, με επίκεντρο την προστασία της ζωής, της περιουσίας και του φυσικού περιβάλλοντος.

Διαβάστε επίσης: 

Αλλαγές στη διαταγή πληρωμής με το νέο νομοσχέδιο: Πώς θα ξεκινούν πλέον οι πλειστηριασμοί και ο ρόλος των δικηγόρων

Σύντροφοι εκτός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης: Ποια δικαιώματα έχουν στην κοινή περιουσία και τι θα συμβεί με τις κληρονομιές

Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων Ελλάδος: Έκτακτο ΔΣ για τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας