Πότε και πόσο είναι αποτελεσματικές οι μάσκες – Στοιχεία και διαγράμματα

Με τη χρήση προστατευτικής μάσκας από το γενικό  πληθυσμό να έχει μπει οριστικά στο πλάνο για την περίοδο της αποκλιμάκωσης των περιοριστικών μέτρων στη χώρα μας,  η πληροφόρηση τόσο για τις ίδιες τις μάσκες όσο και για τη χρήση τους καθίσταται αναγκαία.

Από την αρχή της πανδημίας στην Κίνα, εικόνες πολιτών που κυκλοφορούσαν στους δρόμους με μάσκα κατέκλυσαν τα ΜΜΕ. Γενικώς, οι μάσκες χρησιμοποιούνται ευρέως στην Ανατολική Ασία, όχι μόνο στην Κίνα, αλλά και στη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ και τη Σιγκαπούρη. Ωστόσο, αυτές δεν είναι οι μόνες χώρες που τις έχουν συμπεριλάβει στην στρατηγική τους. Από τις 22 Απριλίου 2020, 51 χώρες (το 25% όλων των χωρών) επιβάλλουν τη χρήση τους σε ορισμένες δημόσιες δραστηριότητες.

Πέραν, όμως, των χωρών που επιβάλλουν τη χρήση μάσκας, υπάρχουν και άλλες που την προτείνουν, συμπεριλαμβανομένων όλων των G7 (εκτός από την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο). Στις ΗΠΑ, αρκετές πόλεις, όπως η Νέα Υόρκη, το Όστιν, το Λος Άντζελες και το Σαν Φρανσίσκο έχουν εκδώσει οδηγίες τις τελευταίες ημέρες.

Μέχρι πολύ πρόσφατα, η οδηγία προς το γενικό πληθυσμό ήταν να μην φορούν μάσκες, εκτός εάν νοσούν από κορονοϊό ή φροντίζουν κάποιο άτομο με τη νόσο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξακολουθεί να συνιστά να μην γίνεται χρήση μάσκας από υγιή άτομα και οι περισσότερες χώρες εξακολουθούν να μην επιβάλλουν τη χρήση τους σε δημόσιες δραστηριότητες.

Πώς διασπείρεται ο ιός

Οι αναπνευστικές λοιμώξεις εξαπλώνονται μέσω του στόματος και της μύτης με τρεις μηχανισμούς:

Σταγονίδια: Υγρά σταγονίδια που εξέρχονται από το στόμα και την αναπνευστική οδό.

Αεροζόλ: Πολύ μικρά σωματίδια που αναμιγνύονται με τον αέρα και μπορούν να παραμείνουν εκεί για ώρες.

Επιφάνειες: Για παράδειγμα, αν κάποιος βήξει στο χέρι του και χρησιμοποιήσει ένα πόμολο το οποίο κάποιος άλλος θα αγγίξει μετά.

Αρχικά, πολλοί επιστήμονες πίστευαν ότι η μετάδοση του κορονοϊού γίνεται επί το πλείστον μέσω σταγονιδίων που εξέρχονται με το βήχα και ότι αυτά τα σταγονίδια πέφτουν στο έδαφος μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και πριν φτάσουν τα 2 μέτρα.

Βάσει των μέχρι τότε δεδομένων, οι Υγειονομικές Αρχές υποστήριξαν ότι η αξία της μάσκας ήταν χαμηλή για το γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, για τους επαγγελματίες υγείας, ήταν τεράστια.

Δεδομένου ότι υπήρχε έλλειψη μασκών σε όλο τον κόσμο, πολλές χώρες αποφάσισαν να τις δώσουν κατά προτεραιότητα στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και να συστήσουν να μην χρησιμοποιούνται από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Στη συνέχεια, όμως, ήρθαν στο φως νέα στοιχεία: Κατά το βήχα ή το φτάρνισμα, τα σταγονίδια θα μπορούσαν να μεταφερθούν πολύ πιο μακριά από τα 2 μέτρα και δεν πέφτουν όλα τόσο γρήγορα στο έδαφος. Πολλά παραμένουν σε ένα σύννεφο σταγονιδίων.

Έπειτα, ανακαλύφθηκε ότι δεν χρειάζεται καν να βήξει κανείς. Το τραγούδισμα από μόνο του θα μπορούσε να είναι αρκετό. Σε χορωδία 60 ατόμων στην Ουάσιγκτον, μολύνθηκαν 45 μέλη. Ακόμα και η ομιλία και η αναπνοή θα μπορούσαν να μεταδώσουν τον ιό.

Αποτελεσματικότητα της μάσκας

Μια μάσκα μπορεί να εμποδίσει τα μολυσμένα άτομα να εκπέμπουν σταγονίδια και τα υγιή άτομα να τα λαμβάνουν, ενώ οι ελλείψεις δεν είναι αρκετές για να αποτρέψουν τη χρήση της. Ερευνητικές εργασίες κατέδειξαν ότι δεν είναι απαραίτητη η χρήση επαγγελματικών μασκών, καθώς και οι “home-made” είναι αρκετά αποτελεσματικές.

 

 

Ανασκόπηση (preprint) όλων των διαθέσιμων στοιχείων σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μασκών, κατέδειξε ότι η χρήση τους μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στη μείωση του ρυθμού μετάδοσης.

Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να προστατευθούν τα υγιή άτομα, αλλά κυρίως να μην μεταδίδουν τον ιό τα μολυσμένα άτομα, καθώς η μάσκα παγιδεύει τα περισσότερα σταγονίδια, ενώ επιπλέον τα εμποδίζει να σχηματίσουν ένα σύννεφο που παραμένει στον αέρα.  Όμως, η χρήση κατά την περίοδο που ένα άτομο νοσεί δεν επαρκεί.

Ένα άρθρο από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, επιχείρησε να προσδιορίσει πώς μεταδίδεται ο κορονοϊός από άτομο σε άτομο. Στο παρακάτω διάγραμμα, ο οριζόντιος άξονας δείχνει τις ημέρες από την πρώτη μόλυνση και ο κάθετος άξονας δείχνει πόσοι άλλοι άνθρωποι έχουν μολυνθεί, σε οποιαδήποτε δεδομένη ημέρα.

Για παράδειγμα, την 5^η ημέρα μετά τη μετάδοση οι κομιστές μολύνουν κατά μέσο όρο περίπου άλλα 0,4 άτομα. Τα περισσότερα από αυτά προέρχονται από άτομα που είναι ήδη συμπτωματικά ή που θα εμφανίσουν σύντομα συμπτώματα (στάδιο επώασης). Ένα μικρό ποσοστό μολύνεται μέσω του περιβάλλοντος (πιθανώς από επιφάνειες) και ένα ακόμη χαμηλότερο προέρχεται από άτομα που έχουν τον ιό αλλά δεν θα αναπτύξουν ποτέ συμπτώματα.

Αυτό που δείχνει ουσιαστικά το διάγραμμα είναι ότι οι μισές λοιμώξεις προέρχονται από άτομα που έχουν συμπτώματα, αλλά οι άλλες μισές προέρχονται από άτομα που δεν τα έχουν εμφανίσει ακόμη. Εάν φορούσαν μάσκες μόνο τα άτομα με συμπτώματα, θα μπορούσαν να αποτραπούν λιγότερες από τις μισές λοιμώξεις, ενώ εάν φορούσαν όλοι, θα μπορούσε να αποτραπεί η συντριπτική πλειονότητα των λοιμώξεων.

Σύμφωνα με το παραπάνω μοντέλο, η χρήση μάσκας που είναι κατά 60% αποτελεσματική, από το 60% των ατόμων,  θα μπορούσε από μόνη της να σταματήσει την επιδημία.

Σημειώνεται ότι, δεν περιλαμβάνει καν μια άλλη παράμετρο αυτής της πρακτικής: εμποδίζει τα μολυσμένα άτομα να μολύνουν επιφάνειες και τους υγιείς ανθρώπους να μεταφέρουν τον ιό στο πρόσωπό τους αγγίζοντάς τες.

Πρέπει να φοράμε μάσκα ή όχι;

Με βάση τα παραπάνω, η μάσκα είναι χρήσιμη. Ωστόσο,  επειδή υπάρχει έλλειψη σε χειρουργικές μάσκες ή μάσκες N95 και οι λίγες που υπάρχουν πρέπει να φυλάσσονται για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, συνιστάται η χρήση υφασμάτινης μάσκας.  Για να είναι κατά το μέγιστο αποτελεσματική θα πρέπει να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως το υλικό, η πυκνότητα, ο αριθμός των στρωμάτων, ο συνδυασμός στρωμάτων.

Μερικά υφάσματα είναι καλύτερα από άλλα και κάποια άλλα είναι ιδανικά. Το ύφασμα πρέπει να επιλεγεί ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο πυκνό. Κατά κανόνα, όσο λιγότερο φως περνάει από ένα ύφασμα, τόσο το καλύτερο. Ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει και η δυνατότητα αναπνοής.

Εκτός από την πυκνότητα, διαφορετικά υλικά θα πρέπει να συνδυάζονται μεταξύ τους και να υπάρχουν όσο το δυνατόν περισσότερα στρώματα, επιτρέποντας, ωστόσο, την αναπνοή. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η καλή εφαρμογή, διαφορετικά, η αποτελεσματικότητα της μάσκας θα μειωθεί.

Όποιος χρησιμοποιεί μάσκα, είναι επίσης σημαντικό να μάθει πώς να τη φοράει και πώς να την αφαιρεί, προκειμένου να αποφευχθεί η διασταυρούμενη μόλυνση.

Όπως έχει ήδη επισημάνει ο εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για το θέμα του κορονοϊού, καθηγητής Παθολογίας – Λοιμώξεων, Σωτήρης Τσιόδρας, η χρήση της μάσκας συστήνεται στη χώρα μας μόνο ως συμπληρωματικό μέσο κατά την επόμενη φάση και με την προϋπόθεση ότι θα τηρούνται όλα τα υπόλοιπα μέτρα υγιεινής και θα χρησιμοποιείται σωστά. Η επιστημονική Επιτροπή του υπουργείου Υγείας, αναμένεται να εκδώσει σύντομα σχετικές οδηγίες.

Δείτε εδώ πώς θα φτιάξετε τη δική σας μάσκα

 

*Με πληροφορίες και εικόνες από το medium.com