Είναι απίστευτο ότι κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου πολέμου στην Ευρώπη από το 1945, η ευρωπαϊκή ασφάλεια εξαρτάται από τη διάθεση ενός ανθρώπου.

Το ΝΑΤΟ και ο γενικός γραμματέας του, Μαρκ Ρούτε, ήξεραν τι έπρεπε να κάνουν στην ετήσια σύνοδο κορυφής της συμμαχίας στη Χάγη την προηγούμενη εβδομάδα: να προσφέρουν μία πολιτική νίκη στον Ντόναλντ Τραμπ για να τον πείσουν να παραμείνει στη συμμαχία.

1

Φυσικά η συνάντηση δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτό.

Μια σύνοδος κορυφής για τον Τραμπ

Τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες στο 3,5% του ΑΕΠ, προκειμένου να ολοκληρώσουν τα νέα σχέδια μάχης και να «πιάσουν» τους στόχους, αν και η Ισπανία απέφυγε να συμμορφωθεί με αυτό, μία απόφαση που ίσως πληρώσουν αν ο Τραμπ αποφασίσει να εκδικηθεί.

Η εικόνα βέβαια είναι το παν. Η υπόσχεση για αύξηση των δαπανών είχε ως στόχο να ικανοποιήσει την ματαιοδοξία του Τραμπ, όπως και η πρόσκληση -μοναδική μεταξύ των υπολοίπων ηγετών- για να φιλοξενηθεί στο ολλανδικό βασιλικό παλάτι.

Δεν επρόκειτο για μία σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, αλλά για μία σύνοδο κορυφής του Τραμπ, όπως το έθεσε εύστοχα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο.

«Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει κανείς για να ικανοποιήσει έναν πρόεδρο των ΗΠΑ που δεν κρύβει την περιφρόνηση του για τους Ευρωπαίου και το μίσος του για την Ευρωπαϊκή Ένωση;», αναρωτήθηκε η Σιλβί Καουφμάν στη Le Monde.

Πολύ μακριά όπως όλα δείχνουν. Ο Ρούτε έσπευσε να συγχαρεί τον Τραμπ για τις εξαγγελίες του για τις αμυντικές δαπάνες λίγο πριν τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, μόνο και μόνο για να ζήσει την ταπείνωση να δει το μήνυμά του σε κοινή θέα στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης του Αμερικανού προέδρου.

Στη συνέχεια παραδέχθηκε ότι η υπερβολική κολακεία είναι «θέμα γούστου», όμως σημείωσε ότι ο Τραμπ αξίζει τα συγχαρητήρια.

Σε κάθε περίπτωση, πέτυχε τον σκοπό του.

Ο Τραμπ παρευρέθηκε στη σύνοδο και διαβεβαίωσε τους συμμάχους του ότι «είναι μαζί τους μέχρι το τέλος» και ότι δεν θεωρεί αυτή τη συμμαχία «απάτη».

Στη συνέχεια υπέγραψε μία δήλωση που επιβεβαιώνει τη δέσμευσή του, ενισχύοντας την εικόνα ενότητας μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ.

Ανασφάλεια

Αυτό βέβαια θα διαρκέσει μέχρι την επόμενη δήλωσή του, καθώς πλέον η ευρωπαϊκή ασφάλεια βασίζεται σε υποθέσεις και όχι σε δεδομένα.

Η αίσθηση πολιτικής αλληλεγγύης και η κοινή αντίληψη για τον κίνδυνο εκ Ρωσίας, δεν αποτελούν πλέον μια κοινή βάση για δέσμευση με στόχο την άμυνα.

Πλανάται πλέον το ερώτημα, κατά πόσο οι ΗΠΑ θα κρατήσουν αποστάσεις από την ευρωπαϊκή ασφάλεια, καθώς στρέφουν το ενδιαφέρον τους προς την Ασία;

Η Οάνα Λουνγκέσκου, πρώην εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ σε σχόλιό της για το Royal United  Services  Institute ανέφερε:

«Αργά η γρήγορα η απόσυρση κάποιων δυνάμεων φαντάζει αναπόφευκτη. Το πόσο σύντομα και σε ποιο βαθμό είναι αυτό που θα κάνει τη διαφορά.

Η επόμενη μάχη του γενικού γραμματέα είναι να εξασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξουν εκπλήξεις και ότι όποια κίνηση κι αν κάνουν οι ΗΠΑ, να γίνει σταδιακά, χωρίς να δημιουργηθούν κενά στην Ευρώπη που θα είναι δύσκολο να καλυφθούν.

Σύμφωνα με τη συντακτική ομάδα των FT: «Η συμμαχία χρειάζεται ένα συντονισμένο σχέδιο μετάβασης, ώστε οι Ευρωπαίοι να μπορούν να αναλάβουν δράση καθώς οι Αμερικανοί υποχωρούν.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους λεγόμενους «κρίσιμους παράγοντες», όπως η δορυφορική πληροφορία, η αναγνώριση και ο προσδιορισμός στόχων, τα βαρέα μεταφορικά αεροσκάφη και η αεράμυνα, όπου η Ευρώπη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το think tank German Marshall Fund: «Ένας ρεαλιστικός μεσοπρόθεσμος στόχος θα μπορούσε να είναι η κατανομή του εφοδιασμού σε αναλογία 70/30 (Ευρώπη/Ηνωμένες Πολιτείες), με την Ευρώπη να αναλαμβάνει την κύρια πολιτική και ευθύνη για την συμβατική άμυνα, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διατηρούν την πυρηνική προστασία και μια προσαρμοσμένη συμβατική παρουσία».

Σύμφωνα με την έκθεση του GMF αυτό θα σήμαινε ότι οι Ευρωπαίοι «θα περιορίσουν τις απαιτήσεις τους σε λίγες κρίσιμες παροχές που δεν μπορούν να αντικαταστήσουν βραχυπρόθεσμα. Συνεχίζοντας αναφέρει ότι αυτό θα απαιτούσε από τους Ευρωπαίους να αναλάβουν πολύ μεγαλύτερο έλεγχο στον τομέα της άμυνας.

Η στάση του προέδρου των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία

Ο Τραμπ υιοθέτησε σκληρό τόνο απέναντι στη Ρωσία κατά την παρουσία του στη Χάγη, λέγοντας ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν «πρέπει πραγματικά να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο», ενώ έδειξε θερμός απέναντι στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον οποίο χαρακτήρισε «πολύ συμπαθητικό».

Ο Ζελένσκι εμφανίστηκε θετικός μετά τη συνομιλία του με τον Τραμπ και πιστεύει ότι ο πρόεδρος αρχίζει να καταλαβαίνει ότι ο Πούτιν δεν θέλει να τερματίσει τον πόλεμο.

Ωστόσο, η στάση του Τραμπ απέναντι στους ηγέτες της Ουκρανίας και της Ρωσίας δεν είναι σταθερή. Έχει δείξει στο παρελθόν ότι έχει εκνευριστεί με τον Πούτιν, αλλά έχει αρνηθεί να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία ή να την κατηγορήσει ευθέως για την επίθεση στην Ουκρανία.

Δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις ουσιαστικής αλλαγής. «Αν κάνουμε αυτό που όλοι θέλουν, δηλαδή να επέμβουμε και να τους συντρίψουμε με περισσότερες κυρώσεις, πιθανότατα θα χάσουμε την ικανότητά μας να συζητήσουμε μαζί τους για την κατάπαυση του πυρός και τότε ποιος θα μπορέσει να τους μιλήσει;», δήλωσε ο Ρούμπιο στο Politico.

Η δήλωση της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ περιείχε μόνο μία αναφορά στη Ρωσία, περιγράφοντας τη χώρα ως «μακροπρόθεσμη απειλή», και μία σύντομη δήλωση υποστήριξης προς την Ουκρανία — μια εντυπωσιακή διαφορά σε σχέση με προηγούμενες συναντήσεις.

Εμπορικές και ιδεολογικές διαφωνίες

Μετά τις φιλοφρονήσεις στην Ολλανδία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατευθύνθηκαν προς τις Βρυξέλλες για μια σύνοδο κορυφής της ΕΕ, όπου ένα από τα κύρια θέματα είναι πώς να αποτρέψουν έναν εμπορικό πόλεμο με τον Αμερικανό εταίρο τους.

Άλλη μια σύνοδος κορυφής με επίκεντρο τον Τραμπ.

Όπως δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στη Χάγη, η συμφωνία μεταξύ των συμμάχων να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες μόνο για να κηρύξουν οι ΗΠΑ και η ΕΕ εμπορικό πόλεμο μεταξύ τους είναι «παράλογο».

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του στην αμοιβαία άμυνα του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, όπως δήλωσε ο πρώην επικεφαλής του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν στο Le Grand Continent, ο Τραμπ παραβιάζει σαφώς το άρθρο 2, σύμφωνα με το οποίο τα μέλη «επιδιώκουν την εξάλειψη των συγκρούσεων στις διεθνείς οικονομικές πολιτικές τους και ενθαρρύνουν την οικονομική συνεργασία μεταξύ όλων ή ορισμένων από αυτά».

Πόσο μακριά θα φτάσει η εχθρότητα των ΗΠΑ προς την Ευρώπη;

Δεν είναι μόνο ο εμπορικός πόλεμος, αλλά και η ιδεολογική αντιπαλότητα που κινδυνεύει να υπονομεύσει τη συλλογική ασφάλεια. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έμειναν άναυδοι όταν ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια στο Μόναχο τον Φεβρουάριο, τους επέπληξε λέγοντας ότι αν δεν καταφέρουν να συμβιβαστούν με τις ακροδεξιές απόψεις, «η Αμερική δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα για σας» όσον αφορά την ασφάλεια.

«Η δεύτερη άνοδος του Τραμπ έχει αλλάξει την αντίληψη της Αμερικής για το ποιοι είναι φίλοι και ποιοι εχθροί της στην Ευρώπη», γράφει ο Ιβάν Κράστεφ στους Financial Times. Ένα δοκίμιο του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών που κατηγορεί την Ευρώπη ότι διεξάγει εκστρατεία κατά του δυτικού πολιτισμού υποδηλώνει ότι η Ουάσιγκτον αρχίζει να «εφαρμόζει» μια πολιτική ιδεολογικής ευθυγράμμισης, όπως ανέφερε η Daniela Schwarzer της Bertelsmann Foundation.

Ο πολιτικός θεωρητικός Luukvan Middelaar εκτιμά ότι οι Ευρωπαίοι ενδέχεται να υποτιμούν τη δύναμη του επιχειρήματος της σφαίρας επιρροής του MAGA (Make America Great Again).

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και διπλωμάτες αφιερώνουν το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας τους στην εξασφάλιση ικανοποιητικών αποτελεσμάτων στον τομέα της ασφάλειας (ΝΑΤΟ και Ουκρανία) και της ευημερίας (εμπορικοί πόλεμοι). Ωστόσο, τελικά, η μάχη για τις ιδέες και τις αξίες θα καθορίσει τη μακροπρόθεσμη πορεία των σχέσεων μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ και θέτει σε κίνδυνο το μέλλον του πολυπολιτισμικού πολιτισμού της Ευρώπης.

 

Ανακαλύψτε την ειδική digital έκδοση του mononews “Defence: Why we need to act today“

© The Financial Times Limited 2024. All Rights Reserved. Not to be redistributed, copied or modified in any way.
mononews.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation.