Θυμόμαστε, αντί για αντίο, τον επαναστάτη του digital art & design, Lucas Samaras

Λουκάς Σαμαράς

Ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός καλλιτέχνης Λουκάς Σαμαράς, γνωστός για το πρωτοποριακό του έργο στην ψηφιακή τέχνη που ξεπέρασε τα όρια της αυτοπροσωπογραφίας, πέθανε στις 7 Μαρτίου σε ηλικία 87 ετών.

Ο θάνατός του ανακοινώθηκε από την Pace Gallery, εκπρόσωπό του από το 1965.

Ο Σαμαράς έφερε επανάσταση στις μεθόδους δημιουργίας εικόνων σε όλη τη λαμπρή καριέρα του, εστιάζοντας στην αλληλεπίδραση μεταξύ σώματος και ψυχής. Η αυτοβιογραφική του εξερεύνηση σε διάφορα μέσα, όπως η φωτογραφία, η ζωγραφική, η εγκατάσταση, η συναρμολόγηση, το σχέδιο, η υφαντουργία και η γλυπτική συλλογίζεται την ευέλικτη και μεταμορφωτική ουσία του εαυτού. «Μου αρέσει να ξαναφτιάχνω τον εαυτό μου στη φωτογραφία», είχε δηλώσει πριν αρκετά χρόνια ο καλλιτέχνης.

Γεννημένος στην Καστοριά το 1936, ο Λουκάς Σαμαράς μετανάστευσε με την οικογένειά του στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1948, επιλέγοντας τη Δυτική Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ. Συνέχισε την εκπαίδευσή του στο Πανεπιστήμιο Rutgers από το 1955 έως το 1959, όπου σπούδασε κοντά στους καλλιτέχνες Allan Kaprow και George Segal και γνώρισε τον μελλοντικό συνεργάτη του Robert Whitman. Αργότερα, ο Σαμαράς επέκτεινε τους καλλιτεχνικούς του ορίζοντες, σπουδάζοντας ιστορία της τέχνης υπό τον Meyer Schapiro στο Πανεπιστήμιο Columbia το 1959.

Βυθιζόμενος στη μεταπολεμική καλλιτεχνική σκηνή, ο Σαμαράς ασχολήθηκε με το κίνημα “Happenings”, μια θεατρική και πειραματική μορφή τέχνης που συνδύαζε εγκατάσταση, performance και άλλα μέσα. Οι πρώτες συναναστροφές του με τον Kaprow και τον Whitman τον καθιέρωσαν ως ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος, δίπλα σε διάσημους καλλιτέχνες, όπως ο Claes Oldenburg και ο Jim Dine.

Παρά τη ρευστότητα του καλλιτεχνικού του στυλ, το έργο του κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αψηφούσε την κατηγοριοποίηση, από παστέλ αυτοπροσωπογραφίες με πλούσια χρώματα έως περίπλοκα κουτιά συναρμολόγησης διακοσμημένα με διάφορα υλικά, όπως μαχαιροπίρουνα, καρφιά, καθρέφτες, φωτογραφίες, νήματα και φτερά. Το 1961, ο Σαμαράς παρουσίασε τα κουτιά συναρμολόγησης του στην Green Gallery της Νέας Υόρκης, που συμπίπτει με την ένταξή του στην “The Art of Assemblage”, μια ομαδική έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Πέντε χρόνια αργότερα, η εναρκτήρια ατομική του έκθεση με τον Pace παρουσίασε έργα που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1960 και 1966.

Στη συνέχεια, ο Σαμαράς πραγματοποίησε την πρώτη του θεσμική ατομική έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης το 1969 και ακολούθησε η εναρκτήρια διεθνής ατομική του έκθεση στο Μουσείο Kunstverein στο Αννόβερο της Γερμανίας το 1970.

Το καλλιτεχνικό ταξίδι του Λουκά Σαμαρά στα τέλη της δεκαετίας του 1960 σηματοδότησε μια κομβική στιγμή με τον πειραματισμό του, χρησιμοποιώντας μια κάμερα Polaroid 360, που οδήγησε στη δημιουργία των εμβληματικών του “Auto Polaroids”. Στη συνέχεια, το 1973, ώθησε περαιτέρω τα όρια του χειρισμού εικόνας με το “Polaroid SX-70”, χρησιμοποιώντας τεχνικές που είχαν ως αποτέλεσμα αφηρημένα και απόκοσμα εφέ στη σειρά του “Photo-Transformations”. Τις επόμενες δεκαετίες, ο Σαμαράς συνέχισε να εξερευνά νέες τεχνολογίες παράλληλα με την προσέγγισή του με την υπογραφή του κολάζ, πλοηγώντας στο εξελισσόμενο τοπίο των τεχνικών δημιουργίας εικόνων. Τα επόμενα χρόνια, η εξερεύνηση του Σαμαρά επεκτάθηκε σε προκλητικές φωτογραφικές σειρές, όπως το “Sittings and Poses”, απαθανατίζοντας εξέχουσες προσωπικότητες στην καλλιτεχνική σκηνή της Νέας Υόρκης.

Αγκαλιάζοντας ψηφιακά εργαλεία όπως το Photoshop, μπήκε στη σφαίρα της ψηφιακής τέχνης με τη διάσημη σειρά του “Photofictions”, που παρουσιάστηκε σε μια ατομική έκθεση στο Pace στη Νέα Υόρκη το 2003.

Η δέσμευση του Σαμαρά στην καινοτομία παρέμεινε σταθερή, όπως αποδεικνύεται από την πρωτοποριακή του δουλειά σε έργα NFT το 2021, επιδεικνύοντας τη διαρκή αφοσίωσή του στην υπέρβαση των ορίων της φωτογραφίας και της ψηφιακής τέχνης, μέχρι το τέλος της λαμπρής του καριέρας.