Οι μεγαλύτεροι κατασκευαστικοί όμιλοι της χώρας – ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ, ΜΕΤΚΑ και ΑΒΑΞ – δια των εκπροσώπων τους, παρουσίασαν στο 8ο Συνέδριο Υποδομών και Μεταφορών ITC τις προτάσεις και τις ανησυχίες τους για την επόμενη μέρα του κλάδου, με το βλέμμα στραμμένο στην ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης. Στο τραπέζι έβαλαν την ενεργοποίηση των πρότυπων προτάσεων, το μοντέλο των ΣΔΙΤ, τη χρήση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων που θα στηρίξουν τη βιωσιμότητα της δραστηριότητας τα επόμενα χρόνια και, πάνω απ’ όλα, την ανάγκη για πολιτική σταθερότητα. Παράλληλα, τόνισαν ότι η λειψυδρία, η διαχείριση απορριμμάτων και η συντήρηση των υποδομών πρέπει να μπουν στην κορυφή των προτεραιοτήτων της επόμενης μέρας.

Από την πλευρά του, το Υπουργείο Υποδομών, μέσω του υφυπουργού Νίκου Ταχιάου, έστειλε σαφές μήνυμα αυτοσυγκράτησης, υπογραμμίζοντας ότι νέα έργα δεν μπορούν να δρομολογηθούν χωρίς εξασφαλισμένους πόρους, πως προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στη συντήρηση και ότι οι παραχωρήσεις και τα ΣΔΙΤ χρειάζονται προσεκτική διαχείριση μέσα στα στενά δημοσιονομικά όρια της περιόδου 2025-2028.

1

Το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και το επενδυτικό κενό

Ο κ. Γεώργιος Περδικάρης, Πρόεδρος Δ.Σ. της ΤΕΡΝΑ, έθεσε το καίριο ζήτημα του ενδεχόμενου «κενού έργων» μετά την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης το καλοκαίρι του 2026. Όπως τόνισε, «ευτυχώς υπάρχει ανεκτέλεστο 17 δισ. ευρώ που εξασφαλίζει αντικείμενο για τρία χρόνια, αλλά πρέπει από σήμερα να δούμε πώς θα καλυφθεί το κενό».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η ελληνική πολιτεία χρειάζεται άμεσες παρεμβάσεις, ώστε να αποφευχθεί η επιβράδυνση των επενδύσεων. Κομβικής σημασίας θεωρείται η αξιοποίηση τριών χρηματοδοτικών εργαλείων ύψους 8 δισ. ευρώ, τα οποία έχουν εξαγγελθεί για το 2026 από το Υπουργείο Ανάπτυξης.

Παράλληλα, επισήμανε τη σημασία των Πρότυπων Προτάσεων, ενός θεσμοθετημένου εργαλείου που μπορεί να περιορίσει την ανάγκη άμεσης κρατικής χρηματοδότησης. Ως παράδειγμα ανέφερε τα έργα επέκτασης της Αττικής Οδού, όπου η συμβολή του Δημοσίου θα μπορούσε να ξεκινήσει μετά το 2037. Πρόσθεσε ότι θα πρέπει να εξεταστεί και η ανακατεύθυνση κονδυλίων του ΕΣΠΑ σε έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Ο κ. Περδικάρης υπογράμμισε την ανάγκη για ένα εθνικό πρόγραμμα υποδομών με 20ετή ορίζοντα, βασισμένο σε μελέτες κόστους–οφέλους, περιβαλλοντικών επιπτώσεων και αναπτυξιακής απόδοσης, ώστε να επιλεγούν οι πλέον ωφέλιμες παρεμβάσεις για τη χώρα. Υπενθύμισε ότι το 2007 οι κατασκευές αντιστοιχούσαν στο 16% του ΑΕΠ, ενώ σήμερα περιορίζονται μόλις στο 6%, γεγονός που κατέστησε το Ταμείο Ανάκαμψης κρίσιμο «σωσίβιο».

Τέλος, τόνισε ότι η πολιτική σταθερότητα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή εξέλιξη των έργων, υπογραμμίζοντας ότι «ακόμα και μια αλλαγή υπουργού δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στη δημόσια διοίκηση».

Με τη σειρά του ο Αναστάσιος Αρανίτης, Γενικός Διευθυντής του Ομίλου Εταιρειών ΑΚΤΩΡ, τόνισε την ανάγκη στενής συνεργασίας με το Υπουργείο για τον σχεδιασμό της επόμενης γενιάς έργων, με στόχο την αντιμετώπιση διαχρονικών προβλημάτων όπως οι απαλλοτριώσεις, οι αρχαιολογικές καθυστερήσεις και η χρηματοδότηση.

Υπογράμμισε ότι το κράτος οφείλει να ιεραρχήσει σωστά τα έργα υποδομής, καθώς οι δημόσιοι πόροι είναι περιορισμένοι. Τόσο οι ΣΔΙΤ όσο και τα έργα Παραχώρησης μπορούν, όπως είπε, να ενισχύσουν την οικονομία και να μειώσουν το ρίσκο για το Δημόσιο. Αναφερόμενος στις Πρότυπες Προτάσεις, υπογράμμισε ότι αποτελούν μέσο παραγωγής έργων νέας γενιάς και επίλυσης προβλημάτων, γι’ αυτό και η πολιτεία πρέπει να ενισχύσει την εφαρμογή τους.

Συμπλήρωσε ότι η παρούσα συγκυρία, με την έντονη κατασκευαστική δραστηριότητα και το μεγάλο ανεκτέλεστο, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την αναβάθμιση του κλάδου και για την προετοιμασία έργων της επόμενης ημέρας, μετά τη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης. Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε τη σημασία συνεργασίας κράτους και ιδιωτικού τομέα, τόσο για τον στρατηγικό σχεδιασμό όσο και για την επίλυση των χρόνιων αγκυλώσεων που καθυστερούν την παραγωγή μεγάλων έργων.

Λειψυδρία και διαχείριση απορριμμάτων στο στόχαστρο

Οι ομιλητές  στάθηκαν στο κρίσιμο ζήτημα του νερού: «Δεν γίνεται να μιλάμε για λειψυδρία όταν υπάρχει το κατασκευαστικό υπόβαθρο και οι τεχνοοικονομικές λύσεις για να λυθεί το πρόβλημα», ανέφερε ο κ. Αρανίτης.

Αντίστοιχα, ο κ. Γεώργιος Περδικάρης στάθηκε ιδιαίτερα και σε δύο κρίσιμες προτεραιότητες: την ύδρευση και τη διαχείριση απορριμμάτων. Όπως ανέφερε, τα υδάτινα αποθέματα μειώνονται ενώ οι ανάγκες αυξάνονται, γεγονός που καθιστά αναγκαίες νέες υποδομές και πιο ορθολογική διαχείριση. Από το 2001 έως το 2025, η ζήτηση για ύδρευση στη χώρα έχει αυξηθεί κατά 140%, ενώ τα διαθέσιμα αποθέματα έχουν συρρικνωθεί. Στην Υλίκη και στον Μόρνο φτάνουν σήμερα τα 400 εκατ. κυβικά μέτρα, ποσότητα που αντιστοιχεί στην ετήσια κατανάλωση της Αθήνας. Συνολικά, η ετήσια κατανάλωση νερού στην Ελλάδα ανέρχεται στο 1 δισ. κυβικά μέτρα.

Παράλληλα, έδωσε έμφαση στη διαχείριση απορριμμάτων. Όπως είπε, «την τελευταία πενταετία έγιναν όσα δεν είχαν γίνει τα προηγούμενα 50 χρόνια, αλλά πλέον παρατηρείται κόπωση». Ιδιαίτερα στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, όπου παράγεται το 50% των απορριμμάτων της χώρας, τα έργα έχουν παγώσει, ενώ δεν έχει προχωρήσει η αναβάθμιση των Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων σε Μονάδες Ανάκτησης Ανακύκλωσης. Αυτό δυσχεραίνει την επίτευξη του στόχου για μείωση της ταφής στο 10% έως το 2030, καθώς σήμερα ο ρυθμός καύσης απέχει σημαντικά από τον στόχο του 30%.

Τι απαντά το Υπουργείο

Από την άλλη ο Υφυπουργός Υποδομών Νίκος Ταχιάος τόνισε πως δεν μπορούν να γίνουν νέα έργα χωρίς εξασφαλισμένους πόρους, καθώς η χώρα βγήκε από μια δεκαετή κρίση, άνοιξαν πολλά εργοτάξια και το ανεκτέλεστο των κατασκευαστικών εταιρειών έχει ήδη φτάσει τα 17 δισ. ευρώ – κάτι που δεν μπορεί να διαρκέσει επ’ άπειρον.

Όπως σημείωσε, υπάρχουν έργα που έχουν συμβασιοποιηθεί χωρίς να είναι πλήρως ώριμα, με αποτέλεσμα να απαιτούνται πρόσθετοι πόροι, κάτι που καθιστά αναγκαία τη μεγάλη προσοχή στη διαχείριση των διαθέσιμων κονδυλίων και την εξασφάλιση χρημάτων για τις συντηρήσεις.

Παράλληλα, επεσήμανε τη σημασία των εργαλείων παραχωρήσεων, όπου ο χρήστης πληρώνει, ενώ στα ΣΔΙΤ –που στηρίζονται στις πληρωμές διαθεσιμότητας– χρειάζεται αυτοσυγκράτηση, καθώς ήδη πλησιάζεται το πλαφόν του 0,5% του ΑΕΠ.

Τέλος, υπενθύμισε ότι υπάρχει και ο «κόφτης» της οροφής δαπανών ανά υπουργείο για την περίοδο 2025-2028, που περιορίζει τις υπερβάσεις στο 3,5% των πρωτογενών δαπανών, κάτι που σημαίνει πως τα νέα έργα θα πρέπει να προσαρμοστούν αυστηρά στα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Ο ιδιωτικός στην ωρίμανση έργων

Με τη σειρά του ο  Αντώνης Μιτζάλης, Εντεταλμένος Σύμβουλος Ομίλου AVAX υπογράμμισε ότι η αύξηση της κατασκευαστικής δραστηριότητας πρέπει να είναι εθνικός στόχος. «Ο κλάδος έχει αποδείξει ότι υλοποιεί ό,τι αναλαμβάνει. Το κράτος οφείλει να διασφαλίζει ότι υπάρχει επαρκές έργο ώστε να μπορούμε να δραστηριοποιούμαστε και στο εξωτερικό», είπε χαρακτηριστικά.

Επεσήμανε την ανάγκη ενεργού εμπλοκής των εργολάβων στην ωρίμανση έργων, με μεθόδους όπως το Early Contractor Involvement (ECI). «Γνωρίζουμε τα προβλήματα, μπορούμε να εκτιμήσουμε σωστά το κόστος και να συμβάλουμε στον ρεαλιστικό καταμερισμό κινδύνων».

Δημόσια vs Ιδιωτικά έργα: αναζητώντας την ισορροπία

Ο Ντίνος Μπενρουμπή, Αντιπρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος ΜΕΤΚΑ ΑΤΕ δήλωσε πως  η μεγαλύτερη εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα θα επιτρέψει ταχύτερη και αποτελεσματικότερη εκτέλεση έργων.

Αναφερόμενος στον ρόλο των ιδιωτικών έργων, σημείωσε πως το μέλλον φαίνεται να γέρνει προς την πλευρά τους έναντι της δημόσιας κατασκευής. «Είμαι φαν των ιδιωτικών έργων», τόνισε χαρακτηριστικά, εξηγώντας ότι είναι σημαντικό μια εταιρεία να διατηρεί ένα ουσιαστικό ποσοστό έργων του είδους αυτού στο χαρτοφυλάκιό της.

Τόνισε ακόμη ότι πάντα μπορεί κανείς να αντλεί διδάγματα από τα έργα του ιδιωτικού τομέα, ενώ υπογράμμισε πως στην ΜΕΤΚΑ επιδιώκουν το 30% του χαρτοφυλακίου να αφορά σε ιδιωτικά έργα, με το επιπλέον 30-40% να προέρχεται από συμπράξεις ΣΔΙΤ.

Στο ζήτημα της ισορροπίας ανάμεσα στα δημόσια και τα ιδιωτικά έργα, οι τοποθετήσεις των στελεχών κινήθηκαν προς την κατεύθυνση της «μικτής ανάπτυξης». Ο κ. Περδικάρης τόνισε την ανάγκη για ένα μίγμα έργων, εξηγώντας ότι «το 50% του τζίρου μας προέρχεται από ίδιες επενδύσεις, το 30% από ιδιωτικά έργα και το 20% από δημόσια». Από την πλευρά του, ο κ. Αρανίτης υπογράμμισε πως «τα μεγάλα και εμβληματικά έργα υποδομών γίνονται με δημόσια έργα, ΣΔΙΤ ή παραχωρήσεις», επισημαίνοντας ωστόσο ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει και ένα ποσοστό ιδιωτικών έργων στο συνολικό χαρτοφυλάκιο. Πιο λιτός, ο κ. Μιτζάλης συμπύκνωσε την ουσία σε μία φράση: «Σημασία έχει ποιον έχεις απέναντί σου».

Η συντήρηση το νούμερο ένα θέμα

Ο πρόεδρος του ΤΕΕ, κ. Στασινός, έθεσε με έμφαση τη συντήρηση στο επίκεντρο. «Οι συντηρήσεις είναι πιο σημαντικές από τα καινούργια έργα. Αν δεν κινηθούμε άμεσα, κάποια στιγμή θα μείνουμε χωρίς δρόμους», υπογράμμισε. Ζήτημα για το οποίο παρουσιάστηκε απολύτως σύμφωνος λίγο αργότερα ο Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών Νίκος Ταχιάος.

Στάθηκε ιδιαίτερα στο ζήτημα της χρηματοδότησης, που δεν καλύπτεται από ευρωπαϊκούς πόρους: «Είτε θα πρέπει να συζητηθεί σε επίπεδο Ε.Ε. ώστε να βρεθούν κονδύλια, είτε να στραφούμε σε εναλλακτικές λύσεις. Μία λύση είναι να αξιοποιήσουμε τις παραχωρήσεις: να παραταθεί ο χρόνος τους και να υποχρεωθούν οι παραχωρησιούχοι να συντηρήσουν έργα που δεν αποφέρουν κέρδη».

Ανθρώπινο δυναμικό

Τέλος, στο ζήτημα του ανθρώπινου δυναμικού, οι απόψεις συγκλίνουν: υπάρχει πίεση αλλά όχι αδιέξοδο. «Οριακά βγαίνουμε», είπε ο κ. Μπενρουμπής.

Σημείωσε επίσης την ανάγκη στρατηγικής για το ανθρώπινο δυναμικό: «Δεν υπάρχει πληθώρα, αλλά δεν έχουμε φτάσει στο ταβάνι. Η λύση είναι ένας κορμός έμπειρων μηχανικών σε συνδυασμό με νέους, και στρατηγικές συνεργασίες με υπεργολάβους που πρέπει να αναπτυχθούν και να εκπαιδευτούν».

Διαβάστε επίσης:

Αττική Οδός: Εντολή στη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ για να δημιουργηθεί νέα έξοδος στη Μεταμόρφωση – Καμία αναπροσαρμογή των διοδίων

Γιατί ο ΑΚΤΩΡ βάζει «μπλόκο» στο Μητροπολιτικό Πάρκο Αέναον

ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ: Εκδίδει ομόλογο 500 εκατ. με στόχο επενδύσεις, εξαγορές και αποπληρωμή δανεισμού