Στον «αέρα» 500.000 εργαζόμενοι και 150.000 επιχειρήσεις – Δικαιώματα και υποχρεώσεις εργοδοτών εργαζομένων

Το κονδύλι οικονομικής ενίσχυσης, μετά το Eurogroup της Δευτέρας, αναμένουν εργοδότες και εργαζόμενοι μετά την ανακοίνωση του κλεισίματος όλων των καταστημάτων εστίασης, όπως καφετέριες, μπαρ, εστιατόρια, ταβέρνες, αλλά και των πολυκαταστημάτων και των εμπορικών κέντρων. Ακόμη κλείνουν οι αθλητικές εγκαταστάσεις -πλην των ανοιχτών χώρων ατομικής άσκησης- και τα κέντρα αισθητικής.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών για τουλάχιστον δυο εβδομάδες μένουν χωρίς μισθό περίπου 500.000 εργαζόμενοι και κλειστές περισσότερες από 150.000 επιχειρήσεις. Μόνο στην εστίαση εκτιμάται ότι κλείνουν 87.000 επιχειρήσεις με 400.000 εργαζόμενους σε καθεστώς ομηρείας λόγω του κορoνοϊού.

Σημειώνεται ότι ήδη έχουν κλείσει  θέατρα, κινηματογράφοι, χώροι αθλητικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, κέντρα διασκέδασης και δικαστήρια. Επίσης στις επιχειρήσεις που έκλεισαν συμπεριλαμβάνονται τα φροντιστήρια και γενικότερα όλες οι μονάδες ιδιωτικής εκπαίδευσης, αλλά και τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Όπως είχε γράψει το «Mononews», σύμφωνα με πληροφορίες από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είχε αρχικά προβλεφθεί κονδύλι 100 εκατ. ευρώ για την καταβολή επιδόματος περίπου 400 ευρώ για περίπου 200.000 εργαζόμενους. Μετά το κλείσιμο και των καταστημάτων εστίασης ο αριθμός των εργαζομένων που θα μείνουν απλήρωτοι τουλάχιστον 2 εβδομάδες τον Μάρτιο εκτοξεύτηκε, οπότε η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που αναμένεται να δημοσιευτεί δεν θα περιλαμβάνει το ποσό του επιδόματος.

Υπενθυμίζεται ότι εφόσον αποφασιστεί από δημόσια αρχή η αναστολή της λειτουργίας ιδιωτικής επιχείρησης στο πλαίσιο αποφυγής περαιτέρω διάδοσης του κορονοϊού, ο εργοδότης δεν υποχρεούται να καταβάλει αποδοχές στους εργαζόμενους του. Αυτός ο λόγος αναστολής της λειτουργίας της επιχείρησης οφείλεται σε «ανωτέρα βία» και συνεπώς ο εργοδότης δεν υποχρεούται σε καταβολή των αποδοχών των εργαζομένων κατά την περίοδο αυτή, κατά την οποία διαρκεί η αναστολή λειτουργίας.

Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση των υπουργείων Οικονομικών, Ανάπτυξης και Εργασίας, θα νομοθετηθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα στήριξης των εργαζομένων με εξαρτημένη εργασία, ένεκα της αναστολής καταβολής μισθών από τις επιχειρήσεις, για τις οποίες απαγορεύτηκε προσωρινά η λειτουργία τους. Αυτό το σύστημα θα περιλαμβάνει την οικονομική ενίσχυση, τη διατήρηση των θέσεων εργασίας, τη διασφάλιση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, και την ενίσχυση των δεξιοτήτων από απόσταση. Παράλληλα, θα παρασχεθεί, έγκαιρα, ρευστότητα σε επιχειρήσεις που έχουν υποστεί σοβαρό πλήγμα στην οικονομική δραστηριότητά τους, έτσι ώστε να διατηρηθούν οι υφιστάμενες θέσεις εργασίας.

Το «Mononews» παρουσιάζει ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις εργοδοτών-εργαζομένων με βάση το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο.

Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που κλείνουν με κρατική εντολή

Εάν αποφασιστεί από δημόσια αρχή η αναστολή της λειτουργίας ιδιωτικής επιχείρησης στο πλαίσιο αποφυγής περαιτέρω διάδοσης του κορονοϊού, ο εργοδότης δεν υποχρεούται να καταβάλει αποδοχές στους εργαζόμενους του. Αυτός ο λόγος αναστολής της λειτουργίας της επιχείρησης οφείλεται σε «ανωτέρα βία» και συνεπώς ο εργοδότης δεν  υποχρεούται σε καταβολή των αποδοχών των εργαζομένων κατά την περίοδο αυτή, κατά την οποία διαρκεί η αναστολή λειτουργίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, το οικονομικό επιτελείο αναμένεται να ανακοινώσει την καταβολή επιδόματος ύψους 500 ευρώ το μήνα για όσους εργαζόμενους κλείσει η επιχείρηση λόγω κορονοϊού. Το μέτρο αυτό θα τεθεί σε εφαρμογή για τους τρεις νομούς που έχουν ήδη πληγεί. Το κονδύλι που αρχικά έχει προβλεφθεί ανέρχεται σε 90-100 εκατ. ευρώ και υπολογίζεται ότι θα αφορά 200.000 εργαζόμενους.

Εργοδότες επιχειρήσεων που κλείνουν με κρατική εντολή

Δεν υποχρεούνται να καταβάλλουν μισθό και ασφαλιστικές στους εργαζόμενους για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας της επιχείρησης με κρατική εντολή. Επιπλέον απαλλάσσονται προσωρινά από τις ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις που έπρεπε να πληρωθούν έως τέλη Μαρτίου για επιχειρήσεις στους τρεις νομούς που έχει εντοπιστεί ο ιός. .

Ειδικότερα, προβλέπεται πως «αναστέλλεται για 3 μήνες έως την 30η Ιουνίου του 2020 η πληρωμή των ασφαλιστικών εισφορών και των δόσεων κάθε είδους ρύθμισης, οι οποίες είναι πληρωτέες έως 31η Μαρτίου 2020, στους κλάδους και περιοχές (ανά ΚΑΔ και Περιφερειακή Ενότητα), για περιπτώσεις που διακόπτεται η οικονομική δραστηριότητα της επιχείρησης με κρατική εντολή για περισσότερο από 10 ημέρες.

Υπενθυμίζεται πως η ΑΠΔ για την απασχόληση του Φεβρουαρίου υποβάλλεται εντός του Μαρτίου και έως 31/3. Οπότε οι εισφορές των μισθών του Φεβρουαρίου θα μπορούν να πληρωθούν έως 30 Ιουνίου σε αυτές τις ειδικές περιπτώσεις. Αντίστοιχα η αποπληρωμή των δόσεων ρύθμισης που λήγουν στις 31/3 – για όσους π.χ. έχουν ενταχθεί στις 120 δόσεις ή σε άλλο σχήμα – παρατείνεται έως 30 Ιουνίου.

Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που λειτουργούν

Το υπουργείο Εργασίας προωθεί «σχήματα σταδιακής πρόσβασης και προσέλευσης των εργαζομένων στους χώρους εργασίας» για την αποφυγή συνωστισμού και στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους χώρους εργασίας. Το εν λόγω μέτρο θα εφαρμοστεί με αναφορά σε όλη την Ελλάδα. Ο εργοδότης δεν θα υποχρεούται πλέον να προδηλώνει εκ των προτέρων την υπερεργασία, την αλλαγή ωραρίου ή την υπερωρία, αλλά όλες αυτές οι αλλαγές θα δηλώνονται εκ των υστέρων το πρώτο 10ήμερο του επόμενο μήνα. Δίνεται έτσι η δυνατότητα να διαμορφώνονται πιο ευέλικτα σχήματα εργασίας. Συνεπώς, οι εργοδότες θα μπορούν να γνωστοποιούν στο σύστημα «Εργάνη» του υπουργείου Εργασίας, συγκεντρωτικά, κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων, καθώς και την υπερεργασία και τη νόμιμη κατά την ισχύουσα νομοθεσία υπερωριακή απασχόληση, που πραγματοποιήθηκε εντός του προηγούμενου μήνα κατά το πρώτο 10ημέρο του επόμενου μήνα της παρασχεθείσας εργασίας.

Σύμφωνα με εργατολόγους, σε καμία περίπτωση αυτό δεν δίνει την δυνατότητα στους εργοδότες να προχωρούν στη μονομερή μετατροπή των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε ευέλικτες μορφές, όπως η μερική ή η εκ περιτροπής εργασία.

Για το ίδιο χρονικό διάστημα αναστέλλεται η υποχρέωση του εργοδότη να καταχωρεί στο «Εργάνη» κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου και της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων εκ των προτέρων. Στόχος είναι να δοθεί η δυνατότητα στους εργοδότες να οργανώνουν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά το χρόνο εργασίας στις επιχειρήσεις τους, προκειμένου να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες συνθήκες που θέτει το φαινόμενο της διάδοσης του κορονοϊού και στη χώρα μας.

Ακόμη δεν θίγονται οι υφιστάμενες προστατευτικές διατάξεις για τις προϋποθέσεις πραγματοποίησης υπερεργασίας, υπερωριών, εργασίας κατά βάρδιες, ο προβλεπόμενος ελάχιστος χρόνος ανάπαυσης, κ.λπ.

Ταυτόχρονα, θα δοθεί και η δυνατότητα στους εργοδότες να προχωρούν σε σχήματα εξ’ αποστάσεως παροχής εργασίας (τηλεργασίας), στο βαθμό βέβαια που αυτό είναι οργανωτικά και τεχνικά εφικτό (π.χ. με χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, κ.λπ.).

Εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις με κρούσματα ή με υποψία

Αν ο εργοδότης στο πλαίσιο της υποχρέωσής του για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων του κρίνει ότι για λόγους πρόληψης πρέπει :

α) να απομακρύνει από την εργασία εργαζόμενο ή εργαζόμενους για ορισμένο χρονικό διάστημα – «προληπτική καραντίνα» ή

β) να αναστείλει ο ίδιος τη λειτουργία της επιχείρησής του.

Στις  περιπτώσεις  αυτές ο εργοδότης καταβάλλει κανονικά αποδοχές  στους εργαζόμενους. Ο μισθωτός μπαίνει σε προληπτική «καραντίνα» μόνο με γνωμάτευση ή εντολή γιατρού και όχι με αυθαίρετη πρωτοβουλία του εργοδότη

Εργαζόμενοι που νοσούν

Σε περίπτωσης απουσίας από την εργασία κατόπιν ιατρικής γνωμάτευσης για λόγους νοσηλείας ή πρόληψης κατά του κοροναϊού, ο εργαζόμενος δικαιούται :

-να λάβει από τον εργοδότη τις αποδοχές μέχρι έως ενός μήνα, εάν έχει συμπληρώσει στην εργασία του τουλάχιστον 1 έτος

-να λάβει από τον εργοδότη τις αποδοχές έως 15 ημερών, εάν ο εργαζόμενος έχει συμπληρώσει 10ήμερη παροχή εργασίας αλλά δεν έχει συμπληρώσει 1 έτος.

Το εύρος της δικαιούμενης άδειας ασθενείας εξαρτάται από την προϋπηρεσία του μισθωτού στον ίδιο εργοδότη. Με προϋπηρεσία μέχρι 4 χρόνια ο μισθωτός δικαιούται 1 μήνα άδειας ασθενείας. Η εν λόγω άδεια κλιμακώνεται έως τους 6 μήνες για όσους έχουν προϋπηρεσία 15 έτη και άνω. Ο τρόπος πληρωμής του μισθωτού κατά την άδεια ασθενείας εξαρτάται από το εύρος της άδειας. Για τις πρώτες 3 ημέρες απουσίας ο μισθωτός δικαιούται το ½ του ημερομισθίου ή του ημερήσιου μισθού. Από την 4η μέρα και μετά ο μισθωτός δικαιούται επίδομα από τον ΕΦΚΑ (πρ. ΙΚΑ) ενώ ο εργοδότης υποχρεούται να καλύπτει την διαφορά μέχρι το 100% του ημερομισθίου του ή του ημερήσιου μισθού του.

Εφαρμογή τηλεργασίας – Τι ισχύει- Ποιες είναι οι υποχρεώσεις του εργοδότη

Μονομερώς θα μπορεί, σύμφωνα με πληροφορίες, ο εργοδότης να αποφασίζει την εφαρμογή συστήματος τηλεργασίας με σκοπό την πρόληψη και την αντιμετώπιση της περαιτέρω διάδοσης του κοροναϊού στους εργασιακούς χώρους. Σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, απαιτείται πρακτικά η συναίνεση του εργαζόμενου, καθώς η τηλεργασία έχει οικειοθελή χαρακτήρα για τους ενδιαφερόμενους, εργαζόμενο και εργοδότη.

Η τηλεργασία είναι ένας ευέλικτος τρόπος της εργασίας, χωρίς να είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία του εργαζομένου στον χώρο εργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του ωραρίου του. Η εφαρμογή της τηλεργασίας προϋποθέτει τη χρήση τεχνικών ηλεκτρονικής επεξεργασίας πληροφοριών και την εκτεταμένη χρήση τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού.

Σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο, σε περίπτωση μετατροπής κανονικής εργασία σε τηλεργασία προβλέπεται κανονικά μια περίοδος προσαρμογής 3 μηνών, κατά την οποία οποιοδήποτε από τα μέρη, μετά από προθεσμία 15 ημερών, μπορεί να θέσει τέλος στην τηλεργασία και ο μισθωτός να επιστρέψει στην εργασία του σε αντίστοιχη θέση με αυτήν που κατείχε. Η άρνηση ενός εργαζομένου να αποδεχθεί την τηλεργασία δεν αποτελεί – σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο – από μόνη της αιτία διακοπής της εργασιακής σχέσης ούτε μεταβολή των όρων και συνθηκών απασχόλησης αυτού του εργαζόμενου.

Οι τηλεργαζόµενοι έχουν τα ίδια δικαιώματα, που διασφαλίζονται από την ισχύουσα νομοθεσία και τις συλλογικές συβάσεις με τους συγκρίσιμους εργαζόμενους μέσα στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Ο τηλεργαζόµενος καθορίζει την οργάνωση του χρόνου εργασίας του μέσα στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας, των συλλογικών συβάσεων και των κανονισμών των επιχειρήσεων. Ο όγκος εργασίας και τα κριτήρια απόδοσης για τον τηλεργαζόµενο είναι αντίστοιχα με εκείνα των συγκρίσιμων εργαζομένων που εργάζονται μέσα στις εγκαταστάσεις του εργοδότη. Επιπλέον, ο αριθμός των απασχολούμενων εργαζομένων μέσω της τηλεργασίας προσμετράται για τον καθορισμό του συνολικού αριθμού των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση κάθε φορά που αυτός ο αριθμός λαμβάνεται υπόψη για οποιαδήποτε λόγο στην εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία.

Η τηλεργασία μπορεί είναι εξαρτημένη σχέση εργασίας – δηλαδή μισθωτή απασχόληση – ή να είναι σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών, σύμβαση έργου κ.α. Πέρα από την ΕΓΣΣΕ του 2006 διατάξεις σχετικές με την τηλεργασία περιλαμβάνει επίσης και ο νόμος 3846 του 2010. Εκεί εισάγεται ένα τεκμήριο ύπαρξης εξαρτημένης εργασίας εάν ο τηλεργαζόμενος παρέχει την εργασία του «αυτοπροσώπως, αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο στον ίδιο εργοδότη για 9 συνεχείς μήνες».

Σε κάθε περίπτωση  ο εργοδότης αναλαμβάνει το κόστος που προκαλείται στον μισθωτό από τη μορφή αυτή εργασίας και ειδικότερα των τηλεπικοινωνιών. Επιπλέον οφείλει να παρέχει στον μισθωτό τεχνική υποστήριξη για την παροχή της εργασίας του και αναλαμβάνει να αποκαταστήσει τις δαπάνες επισκευής των συσκευών που χρησιμοποιούνται για την εκτέλεσή της ή να τις αντικαταστήσει σε περίπτωση βλάβης. Η υποχρέωση αυτή αφορά και στις συσκευές που ανήκουν στον μισθωτό, εκτός εάν στη σύμβαση ή στη σχέση εργασίας ορίζεται διαφορετικά. Στη σύμβαση ή στη σχέση εργασίας θα πρέπει να ορίζεται ο τρόπος χρηματικής αποκατάστασης εκ μέρους του εργοδότη για την χρησιμοποίηση του οικιακού χώρου εργασίας του μισθωτού.

Υποχρεώσεις Εργοδότη

Ο εργοδότης όταν καταρτίζει σύμβαση εργασίας για τηλεργασία, υποχρεούται να παραδίδει γραπτώς στον εργαζόμενο, μέσα σε 8 ημέρες, το σύνολο των πληροφοριών που αναφέρονται στην εκτέλεση της εργασίας και ειδικότερα ως προς την ιεραρχική σύνδεση με τους προϊσταμένους του στην επιχείρηση, τα λεπτομερή καθήκοντά του, τον τρόπο υπολογισμού της αμοιβής, τον τρόπο μέτρησης του χρόνου εργασίας, την αποκατάσταση του κόστους που προκαλείται από την παροχή της (τηλεπικοινωνίες, εξοπλισμός, βλάβες συσκευών κ.λπ.). Αν στη σύμβαση περιέχεται συμφωνία για τηλε-ετοιμότητα ορίζονται τα χρονικά της όρια και οι προθεσμίες ανταπόκρισης του μισθωτού.

Επιπλέον ο εργοδότης, το αργότερο μέσα σε 2 μήνες από την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας, πληροφορεί γραπτώς τον τηλεργαζόμενο για το πρόσωπο και για τα στοιχεία επικοινωνίας των εκπροσώπων του προσωπικού στην επιχείρηση.

Στην περίπτωση της τηλεργασίας, ιδίως όταν αυτή παρέχεται με έδρα την οικεία του εργαζόμενου, δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί η συμπλήρωση του νόμιμου ωραρίου, καθώς η διαρκής απασχόληση (με μετρήσιμα στοιχεία εργατοωρών) δεν είναι συνήθως εφικτή, με δεδομένο ότι τίθενται και θέματα προστασίας προσωπικών δεδομένων. Στην περίπτωση αυτή συνηθίζεται η εργασία να αξιολογείται με βάση το ανατιθέμενο έργο.