Η πρόσφατη δημοσίευση των στοιχείων της Eurostat για το εργατικό κόστος στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαιώνει μια σημαντική αλλά και διττή πραγματικότητα για την ελληνική οικονομία: από τη μία πλευρά, η Ελλάδα παρουσιάζει ρυθμούς αύξησης του μισθολογικού κόστους ανώτερους του μέσου όρου της Ευρωζώνης· από την άλλη, η πραγματική αγοραστική δύναμη των εργαζομένων παραμένει σταθερά υπολειπόμενη έναντι της Δυτικής Ευρώπης – και επιβαρύνεται επιπλέον από το υψηλό κόστος ζωής.

Συγκεκριμένα, για το πρώτο τρίμηνο του 2025, το εργατικό κόστος στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 4,5%, έναντι 3,4% στην Ευρωζώνη. Η αύξηση του μισθολογικού σκέλους ανήλθε σε 5,7%, ποσοστό αξιοσημείωτο, που μας τοποθετεί στο άνω μισό της σχετικής κατάταξης των χωρών-μελών, μαζί με χώρες όπως η Ολλανδία, η Σλοβακία και η Ιρλανδία. Ωστόσο, δεν λείπουν κράτη που σημείωσαν διψήφιες αυξήσεις στους μισθούς – με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη Ρουμανία (16,1%), τη Βουλγαρία (13%), και την Ουγγαρία (10,2%).

1

Είναι γεγονός ότι οι χώρες αυτές ξεκινούν από χαμηλότερη αφετηρία. Όμως, το ίδιο ισχύει –έστω με διαφορές– και για την Ελλάδα, η οποία μετά από μια δεκαετία δημοσιονομικής προσαρμογής και εσωτερικής υποτίμησης, εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά στην πραγματική αξία των αποδοχών. Η οικονομική μεγέθυνση της τελευταίας τετραετίας δεν έχει ακόμη «μεταφραστεί» με πληρότητα σε ουσιαστική αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του μέσου εργαζόμενου.

Το νομικό και κοινωνικό υπόβαθρο του αιτήματος για δίκαιες αυξήσεις

Η συζήτηση για τις αμοιβές δεν είναι μόνο ζήτημα στατιστικής ή μακροοικονομικής ισορροπίας. Αγγίζει τον πυρήνα της κοινωνικής συνοχής και της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής της αξιοπρεπούς διαβίωσης (άρθρο 2§1 Συντ.). Οι νομικές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να εξασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, ότι το διαθέσιμο εισόδημα δεν εξανεμίζεται από ένα καθεστώς δυσανάλογων τιμών και υψηλής έμμεσης φορολόγησης.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφηκαν στον βιομηχανικό κλάδο (+9,1% στην Ελλάδα έναντι 2,5% στην Ευρωζώνη) και στις υπηρεσίες (+8% έναντι 4,3%). Αυτή η επιτάχυνση δημιουργεί δυναμική. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποδώσει καρπούς όταν συνδυάζεται με στοιχειώδη στρεβλώσεις στο σκέλος του κόστους ζωής.

Η αποσύνδεση μισθών και τιμών στην Ελλάδα

Η Ελλάδα, όπως επιβεβαιώνει η ανάλυση της Eurostat, παρουσιάζει τιμές αισθητά υψηλότερες του μέσου ευρωπαϊκού όρου σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες.

Ενδεικτικά:

-Τηλεπικοινωνίες: +44,1%

-Τρόφιμα (γάλα, τυρί, αυγά): +30,5%

-Ηλεκτρονικές και οικιακές συσκευές: επίσης υψηλότερα από τον μέσο όρο

Η απόσταση αυτή επιβαρύνει δυσανάλογα τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα και περιορίζει τον θετικό αντίκτυπο των ονομαστικών αυξήσεων.

Χρειάζεται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για τις αμοιβές

Η ελληνική Πολιτεία, ενόψει και των ευρωπαϊκών στρατηγικών για κοινωνική σύγκλιση, θα πρέπει να επανεξετάσει τον τρόπο με τον οποίο υποστηρίζεται ο μισθός στην πράξη. Αυτό σημαίνει:

-Μηχανισμούς αναπροσαρμογής που να ενσωματώνουν τον πληθωρισμό και την παραγωγικότητα

-Θεσμικές εγγυήσεις για τη συλλογική διαπραγμάτευση και τις ελεύθερες συμβάσεις εργασίας

-Έλεγχο αθέμιτων πρακτικών στην αγορά – κυρίως στις τιμές βασικών αγαθών

Οι αυξήσεις που σημειώνονται σήμερα είναι θετικές αλλά δεν επαρκούν. Αν η χώρα επιθυμεί να προσελκύσει και να διατηρήσει ανθρώπινο κεφάλαιο υψηλής εξειδίκευσης, να αναβαθμίσει την εγχώρια παραγωγή και να στηρίξει τη μικρομεσαία κατανάλωση, χρειάζεται ένα συνεκτικό σχέδιο εισοδηματικής πολιτικής, με δικαιοσύνη, διαφάνεια και κοινωνική ανταποδοτικότητα.