Στο φως των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που σηματοδοτούν μια νέα τάξη πραγμάτων στη Μεσόγειο, ο ρόλος της Ελλάδας στην προστασία και διαχείριση των θαλάσσιων πόρων της αποκτά κρίσιμη σημασία, όχι μόνο για την εθνική ασφάλεια αλλά και για τη βιωσιμότητα του αλιευτικού της τομέα.

Στο επίκεντρο αυτής της στρατηγικής πρόκλησης βρίσκεται η πλήρης και αδιαπραγμάτευτη οριοθέτηση της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), ως βασικού εργαλείου άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων στην αλιεία και ενίσχυσης του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης των φυσικών πόρων.

1

Η Μετάβαση σε μια Πολυπολική Θαλάσσια Τάξη

Η κλιμάκωση των ανταγωνισμών στη Μεσόγειο, η στρατιωτικοποίηση θαλάσσιων περιοχών, η αύξηση της επιρροής τρίτων δρώντων (όπως η Τουρκία και η Ρωσία) και η ενεργοποίηση στρατηγικών συμφωνιών (π.χ. συμμαχίες ΑΟΖ), επανακαθορίζουν τη θέση της Ελλάδας στον γεωστρατηγικό χάρτη.

Μέσα σε αυτό το ρευστό περιβάλλον, η αλιεία δεν είναι απλώς ένας τομέας παραγωγής, αλλά ένας τομέας εθνικής κυριαρχίας και γεωοικονομικού ελέγχου. Κάθε αλιευτικό σκάφος, κάθε νησίδα και κάθε αλιευτικό απόθεμα που παραμένει εκτός ελέγχου, αποτελεί κενό εξουσίας και σημείο πιθανής πρόκλησης.

Θεσμικά Ελλείμματα και η Ανάγκη Επικαιροποίησης

Η ελληνική αλιευτική πολιτική εξακολουθεί να στηρίζεται στον Αλιευτικό Κώδικα του 1970 (ΝΔ 420/1970), ένα νομοθέτημα που σχεδιάστηκε πριν την έννοια της ΑΟΖ και πριν την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. Οι κανόνες αυτοί, αν και ενισχύονται από κοινοτικούς κανονισμούς (ΚΑΠ) και την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη βιώσιμη αλιεία, δεν επαρκούν από μόνοι τους για να προστατεύσουν εθνικά συμφέροντα σε διεθνή ύδατα.

Ο Ν. 4001/2011, που εισάγει για πρώτη φορά τη δυνατότητα κήρυξης ΑΟΖ βάσει της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), παραμένει ανενεργός σε κρίσιμες θαλάσσιες ζώνες, καθώς η Ελλάδα δεν έχει προχωρήσει σε πλήρη οριοθέτηση ΑΟΖ με όλα τα όμορα κράτη.

Πραγματικότητα: Μερική ΑΟΖ, Περιορισμένα Δικαιώματα

Μέχρι σήμερα έχουν συναφθεί μερικές συμφωνίες οριοθέτησης με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Ωστόσο:

  • Καμία ΑΟΖ δεν έχει οριοθετηθεί στο Ανατολικό Αιγαίο και στο Καστελλόριζο.
  • Η Τουρκία αρνείται την ισχύ της UNCLOS και προβάλει επιθετική αλιευτική παρουσία.
  • Η Ελλάδα δεν έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. στη ΝΑ Μεσόγειο, δημιουργώντας ένα νομικό και επιχειρησιακό κενό.

Αυτή η κατάσταση αφήνει κρίσιμους αλιευτικούς πόρους απροστάτευτους, ενώ αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική θέση της χώρας στην Ε.Ε. για ενισχύσεις, ποσοστώσεις και ρυθμιστικά προνόμια.

Το Λιμενικό Σώμα στην Πρώτη Γραμμή

Η δήλωση του Υπουργού Ναυτιλίας, Βασίλη Κικίλια, ότι τα δικαιώματα της ελληνικής αλιείας απορρέουν από το Δίκαιο της Θάλασσας και την ΑΟΖ είναι ορθή στη βάση της. Ωστόσο, η θεσμική κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων προϋποθέτει ενεργή άσκηση τους στην πράξη. Το Λιμενικό Σώμα είναι σήμερα επιφορτισμένο με τη δύσκολη αποστολή ελέγχου και εποπτείας αλιευτικών δραστηριοτήτων με περιορισμένα μέσα και ασαφή νομικά όρια, ειδικά στις περιοχές πέραν των 6 ν.μ.

Το Μέλλον της Αλιείας είναι Εθνικό και Γεωπολιτικό

Η Ελλάδα, για να κατοχυρώσει πλήρως τα εθνικά της αλιευτικά συμφέροντα, πρέπει:

  1. Να προχωρήσει άμεσα σε πλήρη οριοθέτηση ΑΟΖ με όλες τις όμορες χώρες, στη βάση του διεθνούς δικαίου.
  2. Να επικαιροποιήσει τον Αλιευτικό Κώδικα, προσαρμόζοντάς τον στο σύγχρονο ευρωπαϊκό και γεωπολιτικό περιβάλλον.
  3. Να επενδύσει σε τεχνολογία επιτήρησης και ενίσχυση του Λιμενικού Σώματος, ως εγγυητή της θαλάσσιας κυριαρχίας.
  4. Να εντάξει την αλιεία στον εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό για την ενέργεια, τη διατροφή και την ασφάλεια.

Επίλογος

Η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα στη Μεσόγειο δεν αφήνει περιθώρια για θεσμική αδράνεια ή εθνικό εφησυχασμό. Η Ελλάδα οφείλει να εγκαταλείψει τη λογική της αναμονής και να περάσει στη φάση της ενεργής στρατηγικής, όπου η ΑΟΖ δεν είναι πια θεωρητική έννοια, αλλά εργαλείο εθνικής επιβίωσης και ανάπτυξης. Η εθνική αλιεία, οι θαλάσσιοι πόροι, η ενεργειακή ανεξαρτησία και η ασφάλεια των θαλασσίων ορίων μας είναι αλληλένδετα πεδία άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Η καθυστέρηση στην πλήρη οριοθέτηση της ΑΟΖ δεν είναι απλώς νομικό κενό, είναι στρατηγική έκπτωση. Και κάθε χαμένη μέρα χωρίς κατοχύρωση και επιτήρηση, επιτρέπει σε τρίτους να αμφισβητούν ό,τι δεν προστατεύεται με πράξεις.

Η Ελλάδα, ως χώρα με τεράστια θαλάσσια έκταση, αρχιπελαγική μορφολογία και ιστορική ναυτοσύνη, οφείλει να ηγηθεί στη διαμόρφωση ενός νέου, στιβαρού εθνικού αλιευτικού πλαισίου. Ενός πλαισίου που δεν θα αφήνει τους Έλληνες αλιείς απροστάτευτους, ούτε τα σύνορα της χώρας υπό αίρεση.

Η πλήρης οριοθέτηση της ΑΟΖ δεν είναι απλώς τεχνική ή διπλωματική διαδικασία. Είναι πράξη εθνικής αυτογνωσίας, υπευθυνότητας και διεκδίκησης. Και η στιγμή για να γίνει είναι τώρα – πριν οι θαλάσσιες ζώνες μετατραπούν από περιοχή δικαιωμάτων σε χώρο αμφισβητήσεων και απώλειας.

Διαβάστε επίσης: 

Καρπάθος: Επιχείρηση Διάσωσης 75 αλλοδαπών νοτιοανατολικά της

Συμεών Παληός: «Οι άνθρωποι είναι πίσω από τη δύναμη της Θάλασσας»

Κικίλιας: Το Μεταφορικό Ισοδύναμο επιστρέφει 42 εκατ. ευρώ στους νησιώτες – 31 εκατ. μέσα στο επόμενο 15ήμερο