Πέντε τρόποι με τους οποίους η Ευρώπη μπορεί να προετοιμαστεί για τις προβληματικές τράπεζες

Η αντιμετώπιση των προβληματικών τραπεζών με άμεσο, αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο είναι απαραίτητη για την ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση.

Έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος, αλλά πρέπει να γίνουν περισσότερα για την ενίσχυση τόσο των θεσμών όσο και των πρακτικών. Σκιαγραφούμε τις συστάσεις στον τομέα αυτό που προτείνονται στο πλαίσιο της πρόσφατης αξιολόγησης του ΔΝΤ για τον χρηματοπιστωτικό τομέα της ζώνης του ευρώ.

Η ύπαρξη ενός υγιούς θεσμικού πλαισίου και η επιχειρησιακή ικανότητα αντιμετώπισης των προβληματικών τραπεζών είναι κρίσιμης σημασίας για την “εξισορρόπηση των όρων του ανταγωνισμού” στην τραπεζική ένωση και τη μείωση των κινδύνων.Απαιτείται ένα πραγματικά κοινό σύστημα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες ανταγωνίζονται με βάση τα δικά τους πλεονεκτήματα και δεν ωφελούνται ή δεν αδικούνται από τη δικαιοδοσία εντός της οποίας λειτουργούν. Η καλή εποπτεία – όπως είδαμε στο πλαίσιο του ενιαίου μηχανισμού εποπτείας – μπορεί να μειώσει την πιθανότητα μιας τράπεζας να καταρρεύσει απότομα. Ωστόσο, από καιρό σε καιρό οι τράπεζες έχουν προβλήματα, οπότε το σύστημα ετοιμότητας και διαχείρισης κρίσεων πρέπει να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει αυτά που διαφορετικά θα ήταν δαπανηρά επεισόδια για τις κυβερνήσεις και τις οικονομίες.

Εξελισσόμενος τομέας

Ο τραπεζικός τομέας της ζώνης του ευρώ εξελίσσεται διαρκώς και αναμένεται περισσότερη ενοποίηση. Στην έκθεσή μας, δείχνουμε ότι ένα υποσύνολο τραπεζών εμφανίζει χρόνια χαμηλή κερδοφορία, ακόμη και σε καλές εποχές. Το 2016, για παράδειγμα, περίπου μία στις 10 μεγάλες τράπεζες παρουσίασε πολύ μεγάλες απώλειες. Οι αδύναμες τράπεζες είναι υπό πίεση για αναδιάρθρωση, συγχώνευση, μείωση μεγέθους ή αποχώρηση – πίεση που μπορεί μόνο να αυξηθεί με την πρόοδο της ψηφιοποίησης και του ανταγωνισμού από μη τραπεζικές επιχειρήσεις. Ως εκ τούτου, θα χρειαστεί ένα πλαίσιο ανάκαμψης και εξυγίανσης τραπεζών, το οποίο θα συμβάλει στην όσο το δυνατόν ομαλότερη διαδικασία.

Απαιτείται δράση

Η οδηγία για την Ανάκαμψη και τη Εξυγίανση Τραπεζών και ο κανονισμός του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης παρέχουν μια σταθερή βάση για την αντιμετώπιση προβληματικών τραπεζών. Ωστόσο, το πλαίσιο παραμένει κατακερματισμένο και περιλαμβάνει κίνητρα για τα κράτη μέλη να καταφεύγουν σε εθνικές λύσεις. Ως εκ τούτου, η τραπεζική ένωση πρέπει να επικεντρωθεί σε 5 βασικούς τομείς, ώστε να είναι κατάλληλα προετοιμασμένη:

1. Πρέπει να ενισχυθεί το νομικό καθεστώς για την έγκαιρη παρέμβαση και η δυνατότητα έγκαιρης προετοιμασίας. Οι σχετικές υπηρεσίες πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν εγκαίρως προγραμματισμό όταν σε μια προβληματική τράπεζα γίνεται παρέμβαση και εξυγίανση.

2. Πρέπει να υπάρχει χρηματοδοτική στήριξη για μια τράπεζα στην οποία έχει γίνει παρέμβαση, ώστε να μην υφίσταται πώληση σε πολύ χαμηλή τιμή ή κατάρρευση βασικών υπηρεσιών. Μια τράπεζα που έχει εξυγιανθεί πρόσφατα πρέπει να μπορεί να υπολογίζει σε επαρκή αποθέματα ρευστότητας. Ο φόβος μιας κατάρρευσης μπορεί να εξάγει αβεβαιότητα και ακόμη και να παραλύσει τη λήψη αποφάσεων. Βραχυπρόθεσμα, η ζώνη του ευρώ χρειάζεται:

• Ένα καλά χρηματοδοτούμενο ταμείο για την επίλυση διαφορών, με ένα backstop.
• Καλά χρηματοδοτούμενα εθνικά συστήματα ασφάλισης καταθέσεων.
• Τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασφάλισης Καταθέσεων για την υποστήριξη των εθνικών συστημάτων ασφάλισης καταθέσεων.
• Τη δημιουργία ικανότητας απορρόφησης ζημιών των τραπεζών (τη λεγόμενη Ελάχιστη Απαίτηση για Ίδια Κεφάλαια και Επιλέξιμες Υποχρεώσεις ή MREL), έτσι ώστε κάθε τράπεζα να έχει επαρκή ίδια κεφάλαια και χρέος μειωμένης εξασφάλισης που μπορεί να διασωθεί αξιόπιστα. Η ύπαρξη επαρκούς “εσωτερικής” MREL σε σημαντικές θυγατρικές διασυνοριακών ομίλων θα μειώσει τις πιθανές συγκρούσεις μεταξύ εθνικών συμφερόντων.

3. Η τραπεζική εξυγίανση πρέπει να διεξάγεται σε ένα συνεκτικό πλαίσιο. Πρέπει να εξορθολογιστούν οι παράγοντες ενεργοποίησης (π.χ. τι θεωρείται ως “δημόσιο συμφέρον”) και η ιεράρχηση των απαιτήσεων των πιστωτών στην αφερεγγυότητα των τραπεζών πρέπει να είναι πιο συνεπής μεταξύ των χωρών.

4. Απαιτούνται περισσότερα σε περιόδους εκτεταμένης κρίσης, όταν ο κίνδυνος μετάδοσης είναι ισχυρός. Οι υπερβολικά αυστηροί κανόνες -ιδιαίτερα η απαίτηση διάσωσης- μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη αβεβαιότητα και μαζική έξοδο από πιθανώς απειλούμενες τράπεζες.

5. Το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο του Εναίου Μηχανισμού θα πρέπει να είναι σε θέση να ορίζει έναν εκκαθαριστή και να κινεί διαδικασίες. Η ικανότητα αυτή θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη για την αντιμετώπιση μεγάλων και διασυνοριακών τραπεζών που δεν αξίζουν πλήρη εξυγίανση.

Σε κανέναν δεν αρέσει μία τραπεζική κατάρρευση, αλλά οι αρχές της τραπεζικής ένωσης καλό θα ήταν να εντείνουν τις προετοιμασίες για αυτό που, αργά ή γρήγορα, είναι σχεδόν αναπόφευκτο.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι ο Daniel C. Hardy, σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου