Πέντε ερωτήσεις και απαντήσεις για το γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο

Ανοιχτή στη συζήτηση προς ένα γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο φαίνεται πως είναι η Κομισιόν, με την πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να ανακοινώνει χθες ότι η Επιτροπή επεξεργάζεται ένα ανώτατο όριο τιμών κάτω όμως υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Μιλώντας την Τετάρτη στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο ενόψει της άτυπης Συνόδου Κορυφής της Πράγας, η πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε ότι η ΕΕ πρέπει να εξετάσει την επιβολή πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου πέρα από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Παράλληλα σε επιστολή προς τους ηγέτες των κρατών μελών παρουσίασε έναν οδικό χάρτη, με συγκεκριμένες προτάσεις αναφορικά με το θέμα της ενέργειας. Η κ. φον ντερ Λάιεν αναφέρει ότι «πρέπει να αναγνωρίσουμε τους κινδύνους που συνεπάγεται ένα ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου και να τεθεί σε εφαρμογή με τις απαραίτητες διασφαλίσεις».

Ευρωπαίοι διπλωμάτες, υποστηρίζουν πως φαίνεται ένα άνοιγμα από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με άλλες πηγές να εστιάζουν στην ενότητα των 15 κρατών μελών μελών που συνυπέγραψαν την επιστολή (την οποία προώθησαν Ελλάδα, Ιταλία, Βέλγιο και Πολωνία) για ένα γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο υπογραμμίζοντας ότι θα ασκήσουν πίεση στην επερχόμενη άτυπη σύνοδο και θα ζητήσουν «ισχυρό πολιτικό μήνυμα» για την ανάγκη μείωσης των τιμών του φυσικού αερίου.

Τι σημαίνει επιβολή γενικού πλαφόν στο φυσικό αέριο;

Στην ουσία, πλαφόν στο φυσικό αέριο σημαίνει πως θα τεθεί ένα ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου που εισάγεται στην Ευρώπη. Μέχρι πρότινος στις τάξεις της ΕΕ υπήρχαν δύο αντίπαλα στρατόπεδα ως προς αυτό το μείζον ζήτημα.

Το πρώτο στρατόπεδο όπου συγκαταλέγονταν μεταξύ άλλων η Γερμανία, η Ολλανδία και η Δανία, ζητούσε η επιβολή ανώτατου ορίου να αφορά μόνο τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, ενώ το δεύτερο, όπου μεταξύ άλλων βρίσκεται και η Ελλάδα θεωρεί πως καλύτερο θα ήταν να επιβληθεί πλαφόν σε όλους τους προμηθευτές αερίου της ΕΕ.

«Είμαι αισιόδοξος ότι η Ευρώπη θα υποστηρίξει και θα διασφαλίσει την κοινωνική συνοχή απέναντι στον πολεμικό και ενεργειακό τυχοδιωκτισμό της Ρωσίας. Είναι, όμως, ύψιστο ζήτημα ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αξιών να προχωρήσουμε όλοι μαζί», είχε τονίσει προσερχόμενος στο έκτακτο συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας στις Βρυξέλλες πριν από μερικές εβδομάδες, ο Έλληνας υπουργός Ενέργειας, κ. Κώστας Σκρέκας.

Γιατί το μέτρο δεν προχωρούσε μέχρι τώρα;

Μέχρι τώρα η απόφαση για επιβολή γενικού πλαφόν δεν γινόταν δεκτή από την Κομισιόν καθώς θεωρούσε ότι θα δημιουργήσει προβλήματα στην ασφάλεια εφοδιασμού. Και αυτό γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρούσε ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται το ίδιο η Ρωσία και οι άλλες χώρες προμηθευτές φυσικού αερίου. Με χώρες όπως η Νορβηγία, η Αλγερία ή το Αζερμπαιτζάν η Ευρώπη έχει ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας και διαπραγματεύσεων για τις τιμές και ότι ένα γενικό πλαφόν θα απέτρεπε τους προμηθευτές LNG να κατευθύνουν στην Ευρώπη τις ποσότητες LNG σε μια περίοδο μάλιστα που εξαρτάται από αυτό.

Το πλαφόν μόνο στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου δεν προχώρησε ποτέ καθώς οι επιπτώσεις για την ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης θα ήταν τρομακτικές, εάν ο Βλαντίμιρ Πούτιν αποφάσιζε να κλείσει τη στρόφιγγα.

Άρα το πλαφόν μπορεί να περάσει από την ΕΕ;

Για να συμβεί κάτι τέτοιο θα χρειαστεί η ειδική πλειοψηφία των κρατών μελών αλλά και να λάβει η Κομισιόν τις διαβεβαιώσεις που ζητά αναφορικά με τον επαρκή εφοδιασμό, για να δώσει το τελικό πράσινο φως. Ωστόσο με το να βάζει φρένο η Γερμανία η ψήφιση ενός τέτοιου μέτρου μπορεί να αποδειχθεί χρονοβόρα. Η υιοθέτηση ενός μέτρου με το καθεστώς της ειδικής πλειοψηφίας προϋποθέτει να υποστηρίζεται από κράτη μέλη που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ. Όμως με την απουσία της Γερμανίας η οποία έχει για συμμάχους την Ολλανδία αλλά και την Δανία, ένα τέτοιο εγχείρημα αυτομάτως καθίσταται δύσκολο.

Ωστόσο είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρά την αρχική αρνητική της στάση, πλέον συζητάει προς αυτή την κατεύθυνση και δείχνει αποφασισμένη να μην αφήσει την τιμή του αερίου να ξεφύγει, προκαλώντας μεγαλύτερες ζημιές στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Ποια τα πλεονεκτήματα από την επιβολή πλαφόν; – Υπάρχουν κίνδυνοι;

Η πρόταση για επιβολή πλαφόν μόνο στο ρωσικό φυσικό αέριο απορρίφθηκε από την πλειοψηφία των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, καθώς ο φόβος για αντίποινα του Ρώσου προέδρου –να κλείσει τη στρόφιγγα- κατέστησαν το σχέδιο απαγορευτικό.

Η επιβολή τώρα ανώτατου ορίου στην τιμή ανεξαρτήτως χώρας προέλευσης, καθιστά γενικά το φυσικό αέριο φθηνότερο από όπου και αν αυτό προέρχεται. Αυτό σημαίνει σταθερούς λογαριασμούς χωρίς τον φόβο να ξεφύγει η τιμή σε απαγορευτικά επίπεδα και μάλιστα ανεξαρτήτως από πού προμηθεύεται το φυσικό αέριο η εκάστοτε εταιρεία.

Ωστόσο σημαντικό είναι να βρεθεί η χρυσή τομή στη τιμή του πλαφόν ώστε να διασφαλιστεί ότι δε θα δημιουργήσει πρόβλημα στην ασφάλεια εφοδιασμού. Στόχος είναι η τιμή να μην είναι τόσο υψηλή που να «ακυρώνει» την έννοια του πλαφόν αλλά ούτε τόσο χαμηλή ώστε να μη δέχονται συναλλαγές σε αυτή την τιμή οι πωλητές LNG.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πραγματοποιούνται συζητήσεις  σε άτυπη βάση με τους μεγάλους προμηθευτές, ώστε να κλειστούν συμφωνίες στα επίπεδα του προτεινόμενου πλαφόν και να συμφωνήσουν από πριν στο «χρυσό» νούμερο. Σκοπός είναι όταν αυτό εφαρμοστεί να μην εγκαταλείψουν την αγορά της ΕΕ. Αυτός είναι και ο μεγαλύτερος φόβος της γερμανικής πλευράς αλλά και της Κομισιόν που βασίζεται στα φορτία LNG για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών.

Πώς ορίζεται μέχρι σήμερα η τιμή του φυσικού αερίου;

Η τιμή του φυσικού αερίου είναι μεταβλητή και επηρεάζεται πτωτικά ή ανοδικά από διάφορους παράγοντες όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και οι συνέπειες αυτού όπως ο περιορισμός της τροφοδοσίας από τη Ρωσία προς την ΕΕ.

Ο βασικός δείκτης που χρησιμοποιείται για την τιμή του φυσικού αερίου στην αγορά της Ευρώπης είναι ο  Title Transfer Facility ή TTF.

Ωστόσο εξετάζεται ένα νέο benchmark που θα συνδέει τις ευρωπαϊκές τιμές με το πολύ φθηνότερο αμερικανικό χρηματιστήριο Henry hub και τους αντίστοιχους δείκτες αναφοράς σε Ιαπωνία και Κορέα, δηλαδή με τις παγκόσμιες διακυμάνσεις του LNG.

Όπως είπε και χθες η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «η Κομισιόν άρχισε να εργάζεται για έναν συμπληρωματικό δείκτη τιμών της ΕΕ για να αντικατοπτρίζει καλύτερα την ενεργειακή πραγματικότητα της Ευρώπης και να εξασφαλίζει καλύτερη λειτουργία της αγοράς που ευνοεί τις χαμηλότερες τιμές».

Διαβάστε επίσης:

Πέντε ερωτήσεις και απαντήσεις για το γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο

Φον ντερ Λάιεν: Προτείνει προσωρινό πλαφόν στο φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος

Κυριάκος Μητσοτάκης: «Σημαντικό βήμα» η πρόταση Λάιεν για πλαφόν στο φυσικό αέριο