Προτιμότερη η προετοιμασία για τα χειρότερα

Θα κάνω μία πρόβλεψη: O προϋπολογισμός για το 2021 που χθες κατατέθηκε, ως όφειλε, στην Βουλή θα αποδειχθεί εκ των πραγμάτων πως δεν μπορούσε να απεικονίσει την πραγματικότητα.

Με κανένα τρόπο δεν θέλω να θίξω την προσπάθεια που έγινε από το υπουργείο οικονομικών να χαράξει τις γενικές παραμέτρους που θα ορίσουν το κλείσιμο της φετινής χρονιάς και αναπόφευκτα θα επηρεάσουν την πορεία της επόμενης.

Αναμφίβολα, οι τεχνοκράτες και η πολιτική ηγεσία αντιμετώπισαν τεράστιες δυσκολίες στην συγγραφή του κειμένου. Το προσχέδιο του προϋπολογισμού μπορεί να ήταν ξεπερασμένο από τις εξελίξεις και η αβεβαιότητα μπορούσε να κυριαρχεί σε όλα τα μέτωπα. Παρά ταύτα, το υπουργείο είχε το καθήκον να καταρτίσει το σχέδιο για την δημοσιονομική διαχείριση της χώρας.

Κανείς δεν θα ήθελε να είναι στην θέση τους.

Το ερώτημα είναι αν αυτός ο προϋπολογισμός έχει κάποια αξία; Ενημερώνει για το τι έγινε; Όχι, γιατί δεν μπορεί. Οι εξελίξεις τρέχουν πιο γρήγορα από την ικανότητα των ανθρώπων να τις διακρίνουν, αναλύσουν, κατανοήσουν και – το πιο δύσκολο – με βάση την γνώση που αποκτήθηκε να πάρουν αποφάσεις.

Πώς, εξάλλου, όταν η γνώση αν δεν έχει ήδη ξεπεραστεί, δεν έχει αξία ούτε καν για την επόμενη ημέρα;

Προετοιμάζει για την επόμενη ημέρα; Όχι, διότι με τις σημερινές συνθήκες αυτό είναι ανέφικτο. Προς το παρόν, καμία πρόβλεψη στους τομείς της οικονομίας δεν έχει αποδειχθεί σωστή. Το σπορ της διερεύνησης του μέλλοντος ήταν πάντα αμφιλεγόμενο – για να χρησιμοποιήσω μία κομψή έκφραση. Ο κορωνοϊός το έκανε ανέφικτο.

Υπάρχει κάποιος πόλος βεβαιότητας; Μάλλον όχι. Ακόμη και το περίφημο φως του εμβολίου στο τέλος του υγειονομικού τούνελ, είναι χλωμό: οι δυσκολίες στις διαδικασίες για τον μαζικό εμβολιασμό, που δεν θα γίνει μία αλλά δύο φορές, είναι τεράστιες.

Η ανοσία της αγέλης θα καθυστερήσει.

Ένα πράγμα μόνο είναι βέβαιο: η αβεβαιότης.

Στο πλαίσιο αυτό θεωρώ ότι δεν πρέπει να δημιουργούνται ψεύτικες ελπίδες για ανάκαμψη το 2021, για μείωση του λόγου του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ, για αύξηση εσόδων.

Καλό είναι να υπάρχει ελπίδα.

Η μη εκπλήρωση προσδοκιών, όμως, είναι ακόμη χειρότερη — όχι μόνο ψυχολογικά αλλά και πολιτικά. Επειδή ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, είναι προτιμότερο να προετοιμαζόμαστε για τα χειρότερα.

Η χαλάρωση απέναντι στον κορωνοϊό, μας έφερε στην σημερινή κρίση, όπου το σύστημα υγείας είναι στα πρόθυρα της κατάρρευσης και οι άνθρωποι είναι στα κάγκελα. Σίγουρα, δεν θέλουμε να δούμε μία τέτοια κατάσταση στην οικονομία.

Το 2021 θα είναι μαύρο. Με χιλιάδες επιχειρήσεις να έχουν χρεοκοπήσει και την ανεργία στα ύψη. Καμία κυβέρνηση δεν φέρει την ευθύνη γι’ αυτό. Το φαινόμενο είναι παγκόσμιο – όπως οι θάνατοι από την πανδημία.

Ας μην περιμένουμε πολλά, λοιπόν. Εξάλλου, υπάρχει και ο από μηχανής θεός. Διότι, με την μεγάλη άνοδο του δημόσιου χρέους όλων των κρατών τα επιτόκια θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα και η πιθανότητα διαγραφής χρεών δεν μπορεί να αποκλειστεί.