Ο Martin Wolf (στο άρθρο του «The helicopter drops might not be far away», Φεβρουάριος 2014) ορθώς αναγνωρίζει τη βασική παράμετρο επανεκκίνησης της παγκόσμιας οικονομίας, δηλαδή η δημοσιονομική επέκταση και η νομισματική πολιτική να δουλεύουν απ’ευθείας σε όσους καταναλώνουν. Όντως, τόσο οι ίδιες οι κυβερνήσεις, όσο και τα φυσικά πρόσωπα μπορούν να έχουν άμεσο και γρηγορότερο αντίκτυπο στην παγκόσμια ζήτηση, σε αντίθεση με τη διοχέτευση της ποσοτικής χαλάρωσης εμμέσως, μέσω τραπεζών και εταιρειών.

Το θέμα είναι, ότι τόσο οι κυβερνήσεις όσο και τα φυσικά πρόσωπα είναι ακόμη πολύ μακριά από τα σωστά επίπεδα απομόχλευσης, τα οποία σήμερα είναι υψηλότερα από την περίοδο κρίσης του 2007 (σύμφωνα με την έρευνα της McKinsey, “Global Deleveraging”). Αυτό το οποίο ο κ. Wolf προτείνει μπορεί (και πιστεύω ότι στο τέλος θα συμβεί έτσι εκ των πραγμάτων) να συμβεί μέσω μιας μόνιμης μη-απόσυρσης της επιπλέον προσφοράς χρήματος, η οποία δημιουργήθηκε από την ποσοτική χαλάρωση. Αυτό σημαίνει ότι οι κεντρικές τράπεζες της Ιαπωνίας, των Η.Π.Α. της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας θα χρειαστεί να αποσύρουν μόνιμα (τονίζω) το αντίστοιχο κυβερνητικό τους χρέος. Αυτό δεν είναι άλλωστε και το πέμπτο, κρυφό, βέλος της πολιτικής Abenomics (με το τέταρτο να είναι η υποτίμηση του γιεν), που στοχεύει να συγχωνεύσει από τη μια πλευρά το παθητικό του ισολογισμού της Ιαπωνικής κυβέρνησης με την ταχεία αύξηση του ενεργητικού του ισολογισμού της Τράπεζας της Ιαπωνίας;

Με τον τρόπο αυτό, οι κυβερνήσεις των τεσσάρων αυτών χωρών θα έχουν περισσότερη ελευθερία κινήσεων χώρο να ξοδέψουν, ή ακόμα καλύτερα να δώσουν φορολογικές απαλλαγές απ’ ευθείας σε φυσικά πρόσωπα. Αυτό θα έχει το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα με τη χορήγηση δωρεάν χρήματος σε φυσικά πρόσωπα από τις κεντρικές τράπεζες, με το πρώτο να είναι όμως πιο εφικτό, ρεαλιστικό και δίκαιο σε σχέση με το τελευταίο. Η έμφαση που πρέπει να δοθεί είναι στη μόνιμη απόσυρση του κυβερνητικού χρέους, κάτι το οποίο υπαινίσσεται διακριτικά και η ίδια η έρευνα της McKinsey.

Επιπρόσθετα, αυτή η προσέγγιση (μετά από μόνιμη και επίσημα, κοινή διακήρυξη) θα οδηγούσε σε ασθενέστερα συναλλαγματικά επίπεδα τις τέσσερις αυτές μεγάλες οικονομίες, δημιουργώντας ένα επιπλέον θετικό παράπλευρο αντίκτυπο: την ανακούφιση των αναδυομένων οικονομιών από την αποπληρωμή τεραστίων επιπέδων χρέους (κυβερνητικό και εταιρικό επίπεδο), οι οποίες έλαβαν δάνεια σε ισχυρά νομίσματα. Όπως όλοι γνωρίζουμε, αυτό το χρέος των αναδυομένων χωρών είναι ένας παράγοντας σοβαρού ρίσκου που παραμονεύει.

Το άρθρο του κ. Κ. Χατζημηνα δημοσιεύθηκε στους Financial Times