Σε κομβικό σημείο βρίσκεται η Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΤΕΠΕΜ) για τις εργοταξιακές εγκαταστάσεις του σταθμού «Ευαγγελισμός» της νέας Γραμμής 4 του Μετρό Αθηνών που υλοποιεί ο κατασκευαστικός όμιλος ΑΒΑΞ, καθώς η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης βρίσκεται αυτή την περίοδο στο στάδιο των γνωμοδοτήσεων. Η μελέτη, η οποία έχει κατατεθεί από τον Μάιο του 2025, δεν έχει ακόμη εγκριθεί, με τους αρμόδιους φορείς να καλούνται να τοποθετηθούν πριν το έργο περάσει στην τελική αξιολόγηση.

Η εξέλιξη αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς ο σταθμός «Ευαγγελισμός» παραμένει μέχρι σήμερα ο μοναδικός της Γραμμής 4 όπου δεν έχουν ξεκινήσει ούτε οι πρόδρομες εργασίες, λόγω των έντονων αντιδράσεων για την έκταση της εργοταξιακής κατάληψης στο Πάρκο Ριζάρη και την απώλεια αστικού πρασίνου. Η επικαιροποιημένη ΤΕΠΕΜ αποτελεί το βασικό εργαλείο με το οποίο η Ελληνικό Μετρό επιχειρεί να ξεμπλοκάρει το έργο, απαντώντας στις περιβαλλοντικές ενστάσεις που είχαν οδηγήσει την υπόθεση μέχρι το Συμβούλιο της Επικρατείας το 2022 με «πρωτεργάτη» τον Εφοπλιστή Νίκο Πατέρα.

1

Μείωση εργοταξιακής κατάληψης στο πάρκο

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η προτεινόμενη χωροθέτηση του εργοταξίου καλύπτει συνολική έκταση 6.263 τ.μ., εκ των οποίων 4.817 τ.μ. εντός του Πάρκου Ριζάρη και 1.446 τ.μ. στην οδό Ριζάρη.

Η διαφοροποίηση σε σχέση με την αρχικά περιβαλλοντικά αδειοδοτημένη λύση χαρακτηρίζεται κρίσιμη, καθώς η εργοταξιακή κατάληψη εντός του πάρκου μειώνεται κατά περίπου 1.728 τ.μ., με στόχο τον περιορισμό της επέμβασης στο πράσινο και τη μεταφορά λειτουργιών του εργοταξίου στον οδικό χώρο.

Από τη μείωση αυτή προκύπτει, σύμφωνα με τη μελέτη, άμεσο περιβαλλοντικό όφελος, καθώς 56 φυτικές μονάδες δεν θίγονται, συγκεκριμένα 23 δέντρα και 33 θάμνοι.

Το ισοζύγιο πρασίνου

Παρά τη μείωση της κατάληψης, η ΤΕΠΕΜ καταγράφει ότι για την εγκατάσταση και λειτουργία του εργοταξίου θίγονται συνολικά στο Πάρκο Ριζάρη 108 δέντρα, 94 θάμνοι και 202 φυτικές μονάδες.

Για κάθε μία από αυτές τις απώλειες προβλέπεται συγκεκριμένο και δεσμευτικό σχέδιο μεταφύτευσης, αντικατάστασης και νέων φυτεύσεων, με θετικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο.

Κεντρικό στοιχείο της ΤΕΠΕΜ αποτελεί το ισοζύγιο φυτεύσεων, το οποίο διαφοροποιείται ανάλογα με τη θέση της επέμβασης. Εντός της έκτασης του εργοταξίου, για κάθε ένα δέντρο που απομακρύνεται προβλέπεται η φύτευση δύο νέων δέντρων. Στο υπόλοιπο Πάρκο Ριζάρη, για κάθε ένα δέντρο που απομακρύνεται προβλέπεται η φύτευση τριών νέων δέντρων, ενώ για τους θάμνους ισχύει αναλογία ένα προς ένα.

Με βάση τα παραπάνω, από την απώλεια 108 δέντρων προβλέπεται η φύτευση 324 νέων, ενώ για τους 94 θάμνους προβλέπεται ισάριθμη αντικατάσταση. Έτσι, ενώ επηρεάζονται συνολικά 202 φυτικές μονάδες, προβλέπεται η φύτευση 418, δηλαδή διπλάσιο πράσινο σε επίπεδο συνολικού απολογισμού.

Η ΤΕΠΕΜ δεν περιορίζεται στην απλή αντικατάσταση φυτικού υλικού. Προβλέπει τη μεταφύτευση όλων των συμβατών δέντρων, κυρίως φυλλοβόλων και αειθαλών, την απομάκρυνση κωνοφόρων που δεν μεταφυτεύονται με ασφάλεια, με ταυτόχρονη αντικατάστασή τους, καθώς και τη μεταφορά μέρους του φυτικού υλικού στο φυτώριο του Δήμου Αθηναίων στο Γουδί.

Η επιλογή των νέων δέντρων γίνεται από τη λίστα των 2.975 δέντρων που διαθέτει η Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε., με προτεραιότητα σε φυλλοβόλα είδη, δέντρα υψηλού κορμού κατηγορίας Δ9 και είδη ανθεκτικά στο αστικό περιβάλλον, με χαμηλές απαιτήσεις άρδευσης.

Προσωρινές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις

Σημαντικό μέρος της ΤΕΠΕΜ αφορά τις προσωρινές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που θα εφαρμοστούν στην περιοχή του σταθμού «Ευαγγελισμός» κατά τη διάρκεια των έργων. Η μελέτη προβλέπει κατάληψη τόσο πεζοδρομίων όσο και τμημάτων του οδοστρώματος, με βασικό μέτρο τη μονοδρόμηση της οδού Ριζάρη, η οποία θα λειτουργεί αποκλειστικά με κατεύθυνση από τη λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου προς τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, ενώ το αντίθετο ρεύμα καταργείται.

Παράλληλα, προβλέπονται κυκλοφοριακές εκτροπές, νέα σήμανση και ειδικές ρυθμίσεις για την κίνηση των οχημάτων του εργοταξίου, καθώς και αλλαγές στα δρομολόγια και τις στάσεις λεωφορειακών γραμμών του ΟΑΣΑ. Η μελέτη αναγνωρίζει ότι οι παρεμβάσεις θα επιβαρύνουν συγκεκριμένους κόμβους της περιοχής, ιδίως εκείνους της Βασιλέως Κωνσταντίνου με τη Βασιλίσσης Σοφίας και τη Μιχαλακοπούλου, εκτιμώντας ωστόσο ότι οι συνολικές επιπτώσεις στο κυκλοφοριακό δίκτυο θα είναι περιορισμένες.

Η επικαιροποιημένη μελέτη αποτελεί, έτσι, το βασικό εργαλείο με το οποίο η Ελληνικό Μετρό επιχειρεί να άρει τις αντιρρήσεις που είχαν οδηγήσει σε πολύμηνη καθυστέρηση και να ανοίξει τον δρόμο για την έναρξη των εργασιών στον τελευταίο «μπλοκαρισμένο» σταθμό της Γραμμής 4.

Υπενθυμίζεται, ωστόσο, ότι ο Δήμος Αθηναίων έχει καταστήσει σαφές ότι διαφωνεί με τον πυρήνα της ΤΕΠΕΜ, θεωρώντας πως ο σχεδιασμός εξακολουθεί να επιβαρύνει υπέρμετρα το Πάρκο Ριζάρη και να δημιουργεί σοβαρά κυκλοφοριακά προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή. Η ένσταση που κατέθεσε ο δήμαρχος Χάρης Δούκας επιβεβαιώνει ότι, παρά τις επιμέρους τροποποιήσεις, η δημοτική αρχή θεωρεί πως δεν διασφαλίζεται ούτε η ουσιαστική προστασία του πρασίνου ούτε η εύρυθμη λειτουργία της πόλης.

Η στάση αυτή του Δήμου δεν είναι καινούργια. Από τα προηγούμενα στάδια του έργου είχε επισημανθεί ότι η χωροθέτηση του εργοταξίου εντός του πάρκου συνιστά επιλογή υψηλού περιβαλλοντικού κόστους, ενώ είχαν κατατεθεί προτάσεις για εναλλακτικές λύσεις που δεν θα προϋπέθεταν τη δέσμευση τόσο μεγάλης έκτασης πρασίνου ούτε τη μονοδρόμηση της οδού Ριζάρη. Όπως υποστήριζε ο Δήμος, οι παρεμβάσεις αυτές δεν ενσωματώθηκαν ουσιαστικά ούτε στην αρχική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ούτε στη σημερινή ΤΕΠΕΜ.

Η προσφυγή του εφοπλιστή Νίκου Πατέρα

Η διαμάχη γύρω από τον σταθμό «Ευαγγελισμός» είχε ξεκινήσει ήδη από το 2022, όταν ο εφοπλιστής Νίκος Πατέρας, μαζί με ομάδα πολιτών, προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ζητώντας την ακύρωση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης του εργοταξίου στο Πάρκο Ριζάρη. Επικαλέστηκε, μεταξύ άλλων, τη δωρεά του Ιδρύματος Πατέρα για την ανάπλαση του πάρκου το 2010, καθώς και τον κίνδυνο μαζικής απώλειας δέντρων και θάμνων, υποστηρίζοντας ότι το έργο οδηγεί στην υποβάθμιση ενός από τους τελευταίους πνεύμονες πρασίνου στο κέντρο της Αθήνας.

Η προσφυγή αυτή είχε ως αποτέλεσμα το προσωρινό «πάγωμα» του έργου στον Ευαγγελισμό. Με την απόφασή του τον Δεκέμβριο του 2023, το Συμβούλιο της Επικρατείας ζήτησε την επικαιροποίηση της ΤΕΠΕΜ και την επανεξέταση των επιπτώσεων στο Πάρκο Ριζάρη, απαιτώντας σαφή τεκμηρίωση ότι έχουν διερευνηθεί όλες οι δυνατότητες ώστε να θιγούν όσο το δυνατόν λιγότερα φυτικά είδη.

Διαβάστε επίσης: