Τι να τα κάνεις τα μάτια, τι να την κάνεις την καρδιά, όταν αποδημείς εις τόπον χλοερόν; Σκληρό, ωμό, ειδικά όταν μιλάμε για όργανα παιδιών που χάθηκαν πρόωρα. Οι γονείς των δύο εφήβων που πνίγηκαν στον Άραχθο αποφάσισαν να δωρίσουν τα όργανα των παιδιών τους. Ήταν μια γενναιόδωρη πράξη, χωρίς καμία προσωπική προσδοκία. Μέτρησε η συνείδηση πως το σώμα θα γινόταν άχρηστο ενώ για κάποιον άλλο άνθρωπο ήταν ελπίδα να παραμείνει στη ζωή.

Αυτή η χειρονομία έρχεται σε μια συγκυρία κατά την οποία η Ελλάδα καταγράφει μια κάποια πρόοδο στο ζήτημα της δωρεάς οργάνων. Το 2024, οι μεταμοσχεύσεις έφτασαν τις 367, σχεδόν διπλάσιες από τον ετήσιο μέσο όρο της προηγούμενης τετραετίας. Καταγράφηκαν 111 θανόντες δότες, 10,7 ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Πριν από τέσσερα χρόνια η αναλογία ήταν κάτω από 4. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων μιλά για «ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση» του συστήματος.

Ο δρόμος παραμένει μακρύς. Η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, πολύ πίσω από χώρες όπως η Ισπανία, όπου η αναλογία δότη προς πληθυσμό φτάνει τους 50 ανά εκατομμύριο ή την Πορτογαλία που ξεπερνά τους 30. Παρόλα αυτά, κάποια θεσμικά εργαλεία έχουν αρχίσει να λειτουργούν και αναμένεται βελτίωση του πλαισίου. Διαβάζουμε ότι έχουν τοποθετηθεί συντονιστές μεταμοσχεύσεων σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ενώ παράλληλα τρέχουν καμπάνιες ευαισθητοποίησης και αναπτύσσονται συνεργασίες με εκπαιδευτικά και ιατρικά ιδρύματα.

Παρά την πρόοδο, σημαντικά εμπόδια παραμένουν, με κύριο εμπόδιο την προκατάληψη περί «βεβήλωσης του σώματος» και μια κάποια δυσπιστία απέναντι στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. «Αν είμαι δότης και βρεθώ στο νοσοκομείο, πώς να ξέρω ότι δεν θα μου πάρουν το νεφρό αν είναι συμβατό με κάποιον πάμπλουτο;». Έτσι σήμερα, πάνω από τους μισούς εγγεγραμμένους ασθενείς στα εθνικά μητρώα περιμένουν μεταμόσχευση για χρόνια. Και δεν είναι μόνο οι αριθμοί. Είναι η αβεβαιότητα, η αναμονή, το «ίσως» που πλανάται πάνω από τη ζωή ανθρώπων που ζουν με τεχνητά μέσα και καθημερινό φόβο.

Η ελπίδα γεννιέται όταν μια οικογένεια, την ώρα που χάνει ό,τι πολυτιμότερο έχει, σκέφτεται τον άγνωστο που μπορεί να σωθεί. Η δωρεά οργάνων είναι ένα σύστημα αλληλεγγύης και ταυτόχρονα μια εσωτερική επανάσταση. Από εκεί που το σώμα μοιάζει νεκρό και άχρηστο, κάποιος το βλέπει ως δυνατότητα. Κάποιος με χρόνια ανεπάρκεια, με τεχνητό νεφρό ή με μελάνιασμα στα άκρα του περιμένει. Περιμένει να πει κάποιος συγγενής το «ναι». Όταν το πει, το προσφιλές πρόσωπο συνεχίζει να ζει. Ίσως όχι όπως το φανταζόταν αλλά όχι ολοκληρωτικά ενταφιασμένο. Μάτια που έβλεπαν το φως, δίνουν φως. Καρδιές που χτυπούσαν με αγάπη, συνεχίζουν να χτυπούν. Το «ανταλλακτικό» σώμα γίνεται ξανά μέρος μιας ανθρώπινης ιστορίας. Η ζωή συνεχίζεται.

Σε αυτή τη συμβολική πράξη των γονιών στον Άραχθο, η Ελλάδα βλέπει την πιο ανθρώπινη μορφή του εαυτού της. Εκεί όπου ο θάνατος δεν είναι το τέλος, αλλά ξεκίνημα για κάποιον άλλον. Και όπου ο θρήνος μετατρέπεται σε φως.

Διαβάστε επίσης

Χρύσανθος Πανάς: Ο επιχειρηματίας που βάφτισε «Ριβιέρα» την παραλιακή