Μήνυση στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Πειραιώς, με κοινοποίηση στο Ελεγκτικό Συνέδριο και τον Οικονομικό Εισαγγελέα υπέβαλαν όλοι οι δημοτικοί σύμβουλοι της μειοψηφούσας παράταξης του Δήμου Σπετσών, με επικεφαλής τον Ευάγγελο Κονταξάκη, πρώην Στρατιωτικό Δικαστή.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σοβαρή υπόθεση που φέρνει στο προσκήνιο την πλήρη κατάχρηση του θεσμού των απευθείας αναθέσεων, ενός θεσμού που θεσπίστηκε για τη διευκόλυνση και επιτάχυνση των δημοσίων υπηρεσιών, αλλά τελικά έχει γίνει το μέσο για την παράνομη διαχείριση του δημοσίου χρήματος.

1

Απευθείας αναθέσεις σε ημέτερους και εικονικές εκτελέσεις

Η μήνυση της αντιπολίτευσης ξεδιπλώνει μια χρονικά εκτεταμένη πρακτική του Δήμου Σπετσών που, σύμφωνα με τους ίδιους, γεννά σοβαρά ερωτήματα διαχειριστικής νομιμότητας και χρηστής διοίκησης. Το επίκεντρο της καταγγελίας είναι η συστηματική χρήση απευθείας αναθέσεων για υπηρεσίες και προμήθειες που, κατά τους μηνυτές, δεν δικαιολογούνταν ως κατεπείγουσες, δεν συνοδεύονταν από διαγωνιστικές διαδικασίες και, το κυριότερο, είτε δεν τεκμηριώνονταν επαρκώς είτε δεν εκτελέστηκαν καν. Επιπλέον, το γεγονός ότι διαφορετικές υπηρεσίες του Δήμου απευθύνονταν διαρκώς στις ίδιες εταιρείες, χωρίς ανταγωνιστική διαδικασία, εγείρει ερωτήματα περί καταστρατήγησης των ορίων των αναθέσεων.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «από το έτος 2017 και εντεύθεν, μέχρι και το τέλος του έτους 2023, ο Δήμος Σπετσών, ένας μικρός Δήμος 3.000 κατοίκων, έχει δαπανήσει υπέρογκα κατ’ εμάς ποσά, που υπερβαίνουν τα 6,5 εκατομμύρια ευρώ πλέον Φ.Π.Α., σε απ’ ευθείας αναθέσεις, χωρίς – εξ όσων εμείς γνωρίζουμε – να έχει τηρηθεί η νομική και δημοσιονομική τάξη».

Οι μηνυτές υποστηρίζουν ότι δεν υφίσταται καμία τεκμηρίωση για το ότι επρόκειτο πράγματι για κατεπείγουσες ή εξαιρετικές ανάγκες, ενώ διατείνονται ότι δεν υπάρχουν εμφανή αποδεικτικά στοιχεία εκτέλεσης πολλών από τις συμβάσεις.

Ένα από τα πιο εμβληματικά παραδείγματα που αναφέρονται είναι αυτό της λογίστριας Ελένης Λιάκου και της εταιρείας της ΟΤΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ. Όπως καταγράφεται στη μήνυση, μόνο για την περίοδο 2019–2023 υπήρξαν 82 απευθείας αναθέσεις, συνολικού ύψους 482.201,28 ευρώ, για υπηρεσίες όπως κατάρτιση προϋπολογισμών, αναμορφώσεις, στοχοθεσίες, απολογισμούς, παρακολούθηση έργων και συμβάσεων, ακόμα και σύνταξη εντύπων ΕΣΠΑ. Οι μηνυτές διατυπώνουν σοβαρές επιφυλάξεις ως προς την ουσιαστική παροχή των υπηρεσιών, τονίζοντας ότι «οι περισσότερες άλλωστε αφορούν είτε υποστηρικτικές (;) υπηρεσίες είτε λογιστικές εργασίες που είναι απολύτως τακτικές και προβλέψιμες, ενώ για την κάλυψη των αναγκών αυτών 11 υπάρχει πρωτίστως η οικονομική υπηρεσία του Δήμου».

Στο ίδιο πνεύμα, καταγγέλλεται ότι ο Δήμος είχε προμηθευτή «πάσης φύσεως», την εταιρεία MAREVA ΣΠΕΤΣΩΝ ΙΚΕ, η οποία φέρεται να έλαβε 36 διαφορετικές αναθέσεις ύψους 322.443,47 ευρώ μέσα σε μια τετραετία. Προμήθευε γραφική ύλη, φωτοτυπικά, είδη καθαριότητας, εποπτικά μέσα, είδη εστίασης, εξοπλισμό παιδικής χαράς, έπιπλα γραφείου, αλλά και ζωοτροφές.

Ακόμη, παρατίθεται ότι μεταξύ 2017 και 2023, διατέθηκαν 297.650 ευρώ σε υπηρεσίες εξωτερικών συμβούλων με γενικόλογα αντικείμενα, όπως υποστήριξη στη σύνταξη μελετών, προτάσεων, διαχείριση ΕΣΠΑ κλπ. Οι αναθέσεις αυτές, σύμφωνα με τους καταγγέλλοντες, «που βεβαίως ούτε κατεπείγουσες είναι, ούτε μόνο ένας φορέας μπορεί να τις παράσχει, ούτε έγιναν κατόπιν άγονου διαγωνισμού, έχουν απολύτως ασαφές περιεχόμενο καθώς δεν προσδιορίζεται το αντικείμενο των εργασιών, ει μη μόνον αναφέρεται το γενικόλογο «υπηρεσίες τεχνικού συμβούλου» και συνεπώς είναι αδύνατον να διαπιστωθεί κατά πόσο υλοποιήθηκαν και αν ναι ποια ήταν η αξία των τυχόν παρασχεθεισών υπηρεσιών».

Το επίκεντρο της επιχειρηματολογίας των μηνυτών βρίσκεται στην καταγγελία ότι, παρά τις πληρωμές, πολλές από τις υπηρεσίες φαίνεται να μην εκτελέστηκαν. Ειδική αναφορά γίνεται στην περίπτωση της κας Λιάκου, η οποία –όπως σημειώνεται– «θυμήθηκε στις 8.4.2024, με το υπ’ αριθ. Πρωτ. 1306/8.4.24 έγγραφό της, να ζητήσει από την οικονομική υπηρεσία του Δήμου Σπετσών στοιχεία, προκειμένου να ετοιμάσει τις οικονομικές καταστάσεις του Δήμου για τις χρήσεις 2019 έως και 2023! Τουτ’ έστιν, χρήσεις για τις οποίες έχει ήδη πληρωθεί χωρίς – καθ’ ομολογίαν της – να έχει παραδώσει το παραμικρό! Και παρ’ όλα αυτά ο Δήμος συνέχιζε και τα επόμενα χρόνια, όχι μόνον να συνάπτει μαζί της συμβάσεις με απ’ ευθείας ανάθεση χωρίς να έχουν εκτελεστεί οι προηγούμενες, αλλά και να τις εξοφλεί!».

Όλα τα παραπάνω εντάσσονται, κατά τη μηνυτήρια αναφορά, σε μια συνολική εικόνα αδιαφάνειας, αδυναμίας εσωτερικού ελέγχου και ενδεχομένως συστηματικής καταστρατήγησης των δημοσιονομικών και διοικητικών κανόνων. Οι αναθέσεις αθροίζονται σε μεγάλα χρηματικά ποσά, κατανέμονται σε περιορισμένο αριθμό προσώπων ή εταιρειών, και δεν τεκμηριώνεται η αναγκαιότητά τους ούτε η εκτέλεσή τους. Το ιστορικό, έτσι όπως διατυπώνεται στη μήνυση, σκιαγραφεί ένα τοπίο όπου η απευθείας ανάθεση μετατρέπεται από εξαιρετική λύση σε κανόνα λειτουργίας της δημοτικής διαχείρισης.

Τι προβλέπει ο νόμος για τις απευθείας αναθέσεις και πώς καταστρατηγήθηκε

Οι παραπάνω αναφερόμενες πράξεις παραβιάζουν σωρεία νόμων που αφορούν τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος αναφορικά τόσο με τη διαδικασία ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων όσο και με την ορθή δημοσιονομική διαχείριση, αλλά και την ευθύνη των δημόσιων λειτουργών για την τήρηση της νομιμότητας, απαιτώντας ποινική διερεύνηση αλλά και παρέμβαση των αρμόδιων ελεγκτικών αρχών.

Οι απευθείας αναθέσεις δημόσιων συμβάσεων αποτελούν μια εξαιρετική διαδικασία, η οποία επιτρέπεται μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, με κύριο στόχο την αντιμετώπιση κατεπειγουσών αναγκών, ή όταν το αντικείμενο της σύμβασης είναι πολύ μικρής αξίας.

Σύμφωνα με το άρθρο 118 του ν. 4412/2016, όπως ισχύει μετά τον ν. 4782/2021, για προμήθειες και υπηρεσίες, η απευθείας ανάθεση επιτρέπεται μέχρι του ποσού των 30.000 € πλέον ΦΠΑ. Για έργα, το όριο είναι μέχρι 60.000 € πλέον ΦΠΑ.

Σε όλες τις περιπτώσεις απαιτείται αιτιολόγηση της αναγκαιότητας και του επείγοντος, τεκμηρίωση ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές διαδικασίες και ανάρτηση όλων των σχετικών στοιχείων στη «Διαύγεια» και στο ΚΗΜΔΗΣ (Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων).

Οι δημοτικοί σύμβουλοι ισχυρίζονται ότι έγιναν εκατοντάδες απευθείας αναθέσεις ύψους άνω των 6,5 εκατομμυρίων ευρώ, χωρίς πρόδηλη αναγκαιότητα ή αιτιολογημένο κατεπείγον, ενώ επικαλούνται ότι επρόκειτο για υπηρεσίες απολύτως τακτικές και προβλέψιμες, οι οποίες δεν νομιμοποιούν τέτοιου είδους αναθέσεις.

Επιπλέον, ο ν. 4270/2014 θεσπίζει το πλαίσιο για τον έλεγχο της ορθής δημοσιονομικής διαχείρισης στους δημόσιους φορείς και προβλέπει την ανάγκη για τεκμηρίωση, διαφάνεια και αποδοτικότητα στη διαχείριση των δημόσιων πόρων. Οι συμβάσεις που αναφέρονται στη μήνυση φέρονται να μην συνοδεύονται από παραδοτέα, αποδείξεις εκτέλεσης ή σαφές αντικείμενο, ενώ για ορισμένες συμβάσεις καταγγέλλεται ότι ζητήθηκαν εκ των υστέρων οικονομικά στοιχεία για να παραχθεί έργο που είχε ήδη πληρωθεί.

Συνεπώς, σύμφωνα με τους μηνυτές, η απευθείας ανάθεση, που νομοθετικά είναι εξαίρεση, κατέστη κανόνας. Οι υπηρεσίες και προμήθειες ανατέθηκαν επαναλαμβανόμενα στα ίδια πρόσωπα ή εταιρείες, για μεγάλο εύρος αντικειμένων και χωρίς ενιαία διαγωνιστική διαδικασία ούτε αιτιολόγηση του κατεπείγοντος. Οι καταγγέλλοντες αφήνουν σαφείς αιχμές ότι υπήρξε κατάχρηση της ευχέρειας των απευθείας αναθέσεων με αποτέλεσμα ζημία για το δημόσιο συμφέρον.

Ο εσωτερικός έλεγχος επιβεβαιώνει τις καταγγελίες

Σημαντικό βάρος στη μήνυση δίνει η Ετήσια Έκθεση Εσωτερικού Ελέγχου του Δήμου Σπετσών για τη χρήση 2024, η οποία υποβλήθηκε στις 31 Μαρτίου 2025. Η έκθεση επιβεβαιώνει και ενισχύει με τεχνικά δεδομένα όσα ήδη περιλαμβάνονται στην αναφορά προς τις εισαγγελικές αρχές, φέρνοντας στο φως σειρά σοβαρών παρατυπιών στην οικονομική διαχείριση του Δήμου Σπετσών.

Κατά την περίοδο ελέγχου, η ταμειακή εικόνα του Δήμου χαρακτηρίζεται από συστηματική έλλειψη διαφάνειας και ελέγχου. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, «εξακολουθεί να μην υφίσταται συμφωνία ταμείου για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο ελέγχου», γεγονός που συνδέεται με την πλήρη απουσία πρωτοκόλλου κλεισίματος: «Δεν υφίσταται πρωτόκολλο κλεισίματος ταμείου, το οποίο να περιγράφει – συμφωνεί τα ταμειακά διαθέσιμα του Φορέα και να είναι υπογεγραμμένο και εγκεκριμένο από τους αρμόδιους υπαλλήλους του Δήμου».

Η κατάσταση αποτυπώνεται ανάγλυφα και στον τρόπο καταγραφής των ταμειακών διαφορών, οι οποίες καταγράφονται ως αρνητικές σε όλα τα εξεταζόμενα έτη με ανεξήγητα ποσά ύψους 2.840.000 ευρώ. Σύμφωνα με τον ελεγκτή, η αιτία αυτών των διαφορών είναι επαναλαμβανόμενη και εντοπίζεται σε «πληρωμές χωρίς έκδοση ΧΕΠ, τακτοποιητικές εγγραφές χωρίς έκδοση γραμματίου, γραμμάτια που δεν έπρεπε να έχουν εκδοθεί». Η έκθεση υπογραμμίζει πως τέτοιες πρακτικές δεν είναι απλώς λογιστικές ατέλειες, αλλά συνιστούν ευρήματα με σοβαρές δημοσιονομικές συνέπειες.

Στο τελικό της συμπέρασμα, η έκθεση αναφέρει ρητά ότι «η μη ορθή παρακολούθηση και συμφωνία του ταμείου εγκυμονεί σημαντικούς δημοσιονομικούς και όχι μόνο κινδύνους για τον Δήμο».

Έχουν ήδη ξεκινήσει οι διαδικασίες για τη διαλεύκανση της υπόθεσης

Οι δημοτικοί σύμβουλοι ζητούν από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές τη σε βάθος διερεύνηση των καταγγελλόμενων. Ειδικότερα, επιδιώκουν να αποδοθούν ποινικές και δημοσιονομικές ευθύνες για την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος και τη μη νόμιμη διαχείριση των κονδυλίων του Δήμου επ’ ωφελεία τρίτων.

Η μήνυση παραθέτει αναλυτικά οικονομικά στοιχεία, λογαριασμούς και αναφορές εσωτερικού ελέγχου, καθώς και λεπτομέρειες για τις εταιρείες και τα πρόσωπα που φέρονται να εμπλέκονται, ζητώντας την πλήρη διαλεύκανση της υποθέσεως και την απόδοση ευθυνών σε όσους αποδειχθεί ότι ευθύνονται για πράξεις ή παραλείψεις εις βάρος του Δήμου και των δημοτών του.

Σημειωτέον ότι έχει ήδη διαταχθεί προκαταρκτική εξέταση από τον αρμόδιο Οικονομικό Εισαγγελέα, ενώ διεξάγεται και έλεγχος από το ΣΔΟΕ και το Ελεγκτικό Συνέδριο.

 

Δείτε εδώ στοιχεία με απευθείας αναθέσεις του δήμου Σπετσών

250520202605_Δήμος Σπετσών 2024_f14785ae-990d-4d8e-8344-fdd12b87c18b

Και εδώ πίνακας με αναθέσεις από το Λιμενικό Ταμείο