Τράπεζες: Το στοίχημα του τραπεζικού δανεισμού και οι 5 προκλήσεις για την επόμενη ημέρα

Φ. Καραβίας – Χρ. Μεγάλου – Π. Μυλωνάς – Β. Ψάλτης

Η πρόσβαση και πάλι των αποκλεισμένων επιχειρήσεων και νοικοκυριών στον τραπεζικό δανεισμό αποτελεί μια από τις προκλήσεις που έχουν μπροστά τους οι ελληνικές τράπεζες.

Η επανένταξη αυτών των δανειοληπτών – που αποτελούν σχεδόν το 50%- είναι κομβικής σημασίας για την ανάπτυξη της οικονομίας.

Τώρα το στοίχημα και η ευκαιρία για τις τράπεζες είναι –και με την βοήθεια των servicers- οι εταιρείες και τα νοικοκυριά που είναι αποκλεισμένα από το τραπεζικό σύστημα να επιστρέψουν και πάλι. Σ αυτό θα βοηθήσει ο εκσυγχρονισμός του τρόπου ανάλυσης της πιστοληπτικής τους ικανότητας.

Ωστόσο η ταχύτητα που θα πραγματοποιηθεί η ανάκαμψη έχει να κάνει και με την ταχύτητα των αλλαγών στο επιχειρησιακό μοντέλο των τραπεζών.

Η επόμενη μέρα μετά την πανδημία, η κλιματική μετάβαση, η ψηφιακή στήριξη της οικονομίας παραμένουν στην κορυφή των προκλήσεων για το ευρωπαϊκο τραπεζικό σύστημα, ενώ το ψηφιακό ευρώ της ΕΚΤ μπορεί να στερήσει στις τράπεζες έσοδα από 10-25 δις ευρώ, λόγω τη μετακίνησης καταθέσεων από τις τράπεζες προς το ψηφιακό νόμισμα.

Τα παραπάνω περιλαμβάνονται σε Έκθεση της Oliver Wyman με θέμα τον ηγετικό ρόλο των τραπεζών στην οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης. Και γίνεται αναφορά στις πέντε προκλήσεις που έχουν μπροστά τους οι ευρωπαϊκές τράπεζες.

Τα καλά νέα είναι ότι το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα αποδείχθηκε ανθεκτικό απέναντι στην κρίση της πανδημίας. Το ίδιο συνέβη και με τις ελληνικές τράπεζες όχι μόνο άντεξαν και διαχειρίστηκαν σε όλα τα επίπεδα (τηλεργασία, εναλλακτικά δίκτυα πληρωμών) αποτελεσματικά την πανδημική κρίση, έχουν ισχυρό know how σε ότι αφορά την διαχείριση των «κόκκινων» δανείων.

Και η κρίση της πανδημίας βρήκε καλύτερα προετοιμασμένες τις ελληνικές τράπεζες λόγω των εργαλείων που είχαν αναπτύξει τα προηγούμενα χρόνια στην προσπάθεια τους να διαχειριστούν τα προβληματικά δάνεια.

Το 2020 οι ευρωπαϊκές τράπεζες έλαβαν σχεδόν 200 δις ευρώ περισσότερες προβλέψεις σε σχέση με το 2019 (με τις ελληνικές να λαμβάνουν υψηλότερες προβλέψεις κατά 11,3% το 2020).

Ωστόσο το ρίσκο συνεχίζει να παραμένει χωρίς να μπορεί ακόμα να γίνει ασφαλής πρόβλεψη για τα νέα «κόκκινα» δάνεια της πανδημίας, καθώς σε πολλές χώρες τα μέτρα στήριξης δεν έχουν αρθεί πλήρως. Ενώ τα χρήματα που έπεσαν από το ελικόπτερο, έδωσαν παράταση ζωής στις εταιρείες ζόμπι.

Σύμφωνα με την Oliver Wyman –εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών με εξειδίκευση στη στρατηγική, τις λειτουργίες, τη διαχείριση ρίσκου και το μετασχηματισμό οργανισμών-, ο τραπεζικός κλάδος για να ηγηθεί της επόμενης μέρας πρέπει να επαναπροσδιορίσει τον σκοπό του, να μεγιστοποιήσει την ουσία της λειτουργίας του και να διασφαλίσει τη διαχρονική του προσφορά στην οικονομία. Αντίθετα, ένας πιο περιορισμένος ρόλος των τραπεζών θα σήμαινε το σταδιακό παραγκωνισμό τους, από ένα συνδυασμό μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής και εναλλακτικών τρόπων πληρωμών και πιστώσεων.

Οι πέντε προκλήσεις που το τραπεζικό σύστημα πρέπει να αντιμετωπίσει, προκειμένου να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην ανάκαμψη είναι:

– Η μετάβαση στην εποχή μετά την κρίση

Καθώς σταδιακά οδεύουμε προς το τέλος της πανδημίας, εναπόκειται στις τράπεζες να βοηθήσουν στην απελευθέρωση προγραμμάτων δανεισμού έκτακτης ανάγκης, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα πιθανές πτωχεύσεις και τον αριθμό των εταιρειών «ζόμπι». Τυποποιημένες προσεγγίσεις πρέπει να υλοποιηθούν σε ολόκληρο τον κλάδο, με κρατική συμμετοχή. Οι τράπεζες και άλλοι χρηματοπιστωτικοί πάροχοι του ιδιωτικού τομέα μπορεί να χρειαστεί να προσφέρουν προϊόντα με συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο βιώσιμων αλλά υπερβολικά μοχλευμένων εταιρειών. Μια επιτυχημένη απεμπλοκή από την υποστήριξη έκτακτης ανάγκης θα διασφαλίσει ότι οι απώλειες δεν θα φτάσουν στα επίπεδα που η αγορά ανέμενε το 2020.

– Η δημιουργία νέων προσεγγίσεων δανεισμού οι οποίες θα υποστηρίζονται από τον δημόσιο τομέα

Η αγορά του εταιρικού χρέους αλλάζει και οι τράπεζες θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν το ρόλο τους σε αυτή. Τα κεφάλαια ύψους 750 δισ. ευρώ του προγράμματος Next Genneration EU, αντιστοιχούν σε περίπου 16% των υπαρχόντων δανείων προς μη-χρηματοπιστωτικές εταιρείες, ενώ μέσω της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (Capital Markets Union – CMU) υπάρχει η δυνατότητα αύξησης της χρηματοδότησης εταιρειών από την αγορά (market based financing) από το 25% στο 50%. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τράπεζες θα πρέπει να είναι έμπιστοι σύμβουλοι των πελατών τους, να διοχετεύουν διαφορετικές μορφές κεφαλαίου και να βοηθούν τους πελάτες να περιηγηθούν στο ευρύτερο φάσμα χρηματοδοτικών λύσεων.

– Η υποστήριξη της κλιματικής μετάβασης

Επόμενη πρόκληση είναι η ενεργειακή μετάβαση και η κρίση βιωσιμότητας. Υπολογίζεται ότι πρέπει να επενδυθούν 1,5 έως 2 τρισ. ευρώ στην πράσινη οικονομία στην Ευρώπη. Οι τράπεζες έχουν δεσμευτεί ότι θα επιτύχουν μηδενικές εκπομπές άνθρακα στο χαρτοφυλάκιο δανείων τους έως το 2050, ωστόσο οι δεσμεύσεις αυτές είναι πολύ μακροπρόθεσμες και δεν εξυπηρετούν άμεσα την αντίστοιχη μετάβαση της πραγματικής οικονομίας. Για να επιτύχουν τους στόχους τους, οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν ενεργητικό ρόλο σε όλες τις μεταβατικές πρωτοβουλίες. Η πιθανή σύγκρουση μεταξύ των κλιματικών στόχων και των οικονομικών αποδόσεων χρήζει διαχείρισης από τις τράπεζες, αλλά εάν οι τράπεζες δεν αναλάβουν εκείνες την πρωτοβουλία, τότε διάφορα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως εξειδικευμένοι σύμβουλοι, εταιρείες διαχείρισης δεδομένων και ιδιωτικών κεφαλαίων θα κληθούν να καλύψουν το κενό.

-Στήριξη της ψηφιακής οικονομίας

Ο τρόπος που τα τραπεζικά προϊόντα προσφέρονται στους πελάτες, πλέον καλείται να συνδεθεί άμεσα με τις ανάγκες τους και να είναι άμεσος και ψηφιακός. Είναι πιθανό, μέσα στα επόμενα 10 χρόνια οι νέοι τρόποι πρόσβασης σε τραπεζικά προϊόντα να αποτελούν το 10% των δανείων, καταθέσεων, συναλλάγματος και πληρωμών για πελάτες λιανικής και ΜμΕ. Δεδομένου ότι αυτά τα νέα οικοσυστήματα τείνουν να παρέχουν βραχυπρόθεσμα, προϊόντα με υψηλότερα περιθώρια κέρδους, αυτό το μερίδιο θα μπορούσε να ισοδυναμεί με έσοδα εώς και 40 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες θα πρέπει να είναι αποφασιστικές σε αυτόν τον τομέα, ώστε να μπορέσουν να ανταγωνιστούν τις ταχέως αναπτυσσόμενες εταιρείες fintech και τις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και να δημιουργήσουν σύγχρονα προϊόντα με βάση τον πελάτη, ή να εστιάσουν σε συνεργασίες που παρέχουν ενσωματωμένη χρηματοδότηση και υπηρεσίες που είναι ευρύτερες από τα παραδοσιακά τραπεζικά προϊόντα.

-Δημιουργία μιας νέας χρηματοπιστωτικής υποδομής

Έπονται ριζικές αλλαγές στην υποκείμενη χρηματοπιστωτική υποδομή της Ευρώπης. Τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (CBDC) είναι υπό δημιουργία, ως αποτέλεσμα ανησυχιών που σχετίζονται με τις γεωπολιτικές και νομισματικές πολιτικές. Η πιθανή μετακίνηση ενός ποσοστού καταθέσεων 20% σε CBDC, βάζει σε ρίσκο για τις τράπεζες έσοδα από €10 έως €25 δις. Το τραπεζικό σύστημα πρέπει να υιοθετήσει μια συνεργατική προσέγγιση με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τις ρυθμιστικές αρχές, ώστε να εντοπίσει και προτείνει συστημικές βελτιώσεις. Επιπλέον, ήδη παρακολουθούμε μια σειρά πρωτοβουλιών στον χώρο των πληρωμών και της αντιμετώπισης του οικονομικού εγκλήματος, ενώ οι περαιτέρω προσπάθειες εξορθολογισμού του κόστους και του επιχειρησιακού μοντέλου, θα δημιουργήσουν πιο αποτελεσματικές και ελαστικές υποδομές.

Διαβάστε επίσης