Στεγαστικό: Μόλις μία κατοικία χτίζεται για κάθε 1.000 κατοίκους

Στην Ελλάδα, η στέγαση έχει μετατραπεί σε οικονομική μάστιγα: ένας στους τρεις ενοικιαστές δαπανά πάνω από το 40% του μηνιαίου εισοδήματός του για να κρατήσει ένα σπίτι, ποσοστό που ξεπερνά κάθε ευρωπαϊκό ρεκόρ. Με χιλιάδες κενά ακίνητα και παραγωγή μόλις μιας κατοικίας ανά 1.000 κατοίκους, η αγορά στέγης παραμένει ακάλυπτη και στρεβλή. Μέρος της λύσης φαίνεται να περνά από τα δημόσια ακίνητα: αν οι δήμοι καταγράψουν την περιουσία τους έως το 2026 και αξιοποιήσουν ψηφιακά μητρώα, τα κενά κτίρια μπορούν να μετατραπούν σε κοινωνική στέγη και να αποδώσουν οικονομικά και ενεργειακά οφέλη δισεκατομμυρίων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της BluPeak Estate Analytics, στην Ελλάδα, ένας στους τρεις ενοικιαστές δαπανά πάνω από το 40% του μηνιαίου εισοδήματός του για να κρατήσει ένα σπίτι, ποσοστό στεγαστικής επιβάρυνσης που είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη, ξεπερνώντας κατά σχεδόν τρεις φορές τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η Ελλάδα μπαίνει στη νέα δεκαετία με μία από τις πιο στρεβλές αγορές στέγης στην Ευρώπη. Η παραγωγή νέων κατοικιών είναι μόλις μία ανά 1.000 κατοίκους – το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα ενοίκια στην Αθήνα έχουν αυξηθεί κατά 45% από το 2018, όταν πάνω από 700.000 κατοικίες παραμένουν κενές ή αδρανείς. Σημειωτέον ότι βάσει στοιχείων της Eurostat, οι τιμές κατοικιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αυξηθεί κατά περίπου 60% από το 2010, ενώ τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 28% την ίδια περίοδο. Σε περιοχές όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και η Κρήτη η αύξηση ξεπερνά το 70%.

Στην Ευρώπη, οι ενοικιαστές σε πολλές πόλεις δαπανούν πάνω από το 30% του καθαρού εισοδήματός τους για στέγαση. Το 9,8% των νοικοκυριών στις ευρωπαϊκές πόλεις θεωρείται ότι βρίσκεται σε στεγαστική επιβάρυνση, δηλαδή ξοδεύει πάνω από το 40% του εισοδήματος για το σπίτι του.

Αχαρτογράφητα τα ακίνητα των δήμων

Μέρος της λύσης του προβλήματος φαίνεται να είναι η αξιοποίηση δημόσιων ακινήτων, εφόσον αυτά πρώτα καταγραφούν. Σύμφωνα με τον Βασίλη Ηλιόπουλο, διευθύνοντα σύμβουλο της BluPeak, ο όγκος των αχαρτογράφητων ακινήτων που ανήκουν σε οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης μπορεί να ξεπερνά το 1 εκατομμύριο. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι οι δήμοι πρέπει να εγγράψουν την ακίνητη περιουσία στα πάγιά του το 2026, όπως είπε ο κ. Ηλιόπουλος, το Ψηφιακό Μητρώο Ακινήτων που προωθεί η BluPeak διευκολύνει και τους δημόσιους φορείς.

Συγκεκριμένα, η εταιρεία προτείνει τη δημιουργία ενός Ψηφιακού Μητρώου Ακινήτων που θα ενοποιεί όλα τα δεδομένα από το Κτηματολόγιο, το υπουργείο Οικονομικών τους δήμους και τις περιφέρειες και θα προτείνει προγράμματα για ανακαίνιση και μετατροπή των κενών κτιρίων σε κοινωνική στέγη. Η λύση του ενιαίου διαλειτουργικού ψηφιακού μητρώο εφαρμόζεται ήδη σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ελβετία, η Πορτογαλία, η Ολλανδία, η Εσθονία, η Δανία και η Λιθουανία. Πιλοτικά έργα αναπτύσσει ήδη η BluPeak σε συνεργασία με την αμερικανική Navigator CRE σε ελληνικούς δήμους, στη Χάλκη, Ραφήνα, Παλλήνη, Κάρυστο και Μαρούσι.

Σύμφωνα με την εταιρεία, αν εφαρμοστεί η ενοποίηση των δεδομένων σε ένα ενιαίο μητρώο στην ελληνική αγορά ακινήτων, το όφελος από φορολογικά έσοδα και την ενεργειακή αποδοτικότητα θα μπορούσε να υπερβεί τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Ενδεικτικά, στην πράξη μια μείωση 10% στην κατανάλωση ενέργειας των δημοτικών κτιρίων μπορεί να αποφέρει εξοικονόμηση άνω των 30 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως σε εθνικό επίπεδο.