Νικολακόπουλος, Βούλγαρης, Τσίμας… Μισός αιώνας εκλογές

Ο τόμος Μισός αιώνας εκλογές, συζητώντας για τις αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης (εκδ. Πολις) συγκεντρώνει τις κορυφογραμμές της πολιτικής σκέψης: Νικολοκόπουλος, Βούλγαρης, Τσίμας, Μοσχονάς, Μαραντζίδης, Κουστένης, Μαυρής, Ρούλα Νέζη, Ευτυχία Τεπέρογλου…

Μερικοί μόνο από τους δέκα οκτώ αναλυτές που καταγράφουν όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, την περίοδο 1974 με 2023. Την πιο μακρά περίοδο δημοκρατικής σταθερότητας στην εθνική πραγματικότητα.

Ο γκουρού των εκλογών

Ο τόμος αφιερώνεται βέβαια στον εμπνευστή του, Ηλία Νικολακόπουλο, που έφυγε απροσδόκητα στη Σύρο το 2022, αφήνοντας μεγάλο κενό στην ακαδημαϊκή αλλά και λαϊκή ερμηνεία των εκλογικών αποτελεσμάτων.

Όλοι θυμούνται πως το τηλεοπτικό κοινό ανέμενε με αγωνία την δική του συμβολή στη συζήτηση τα βράδια των εκλογών. Λιτός, ακριβοδίκαιος και ευθύβολος, αντικειμενικός και ήπιος, γλυκομίλητος. Έτσι, και η ακαδημαϊκή κοινότητα πριν από κάθε ανάλυση, δεν φείδεται λόγων ευγνωμοσύνης, θαυμασμού και πνευματικών οφειλών στον γκουρού των εκλογών.

Εξάλλου, εκείνος εμπνεύστηκε όπως αναφέρθηκε τον τόμο αυτό σαν ψηφιακό αρχείο συζητήσεων μεταξύ των δύο επιμελητών (Πέτρος Ιωαννίδης, Ηλίας Τσαουσάκης) και του κάθε πολιτικού αναλυτή. Δεκάξι πόντκαστ, συζητήσεις με σημαντικούς στοχαστές της πολιτικής επιστήμης, γνώστες της κάθε εκλογικής αναμέτρησης που καθένας και καθεμία πραγματεύεται.

Είκοσι εκλογικές αναμετρήσεις

Ο Ηλίας Νικολακόπουλος είχε συνεισφέρει στα αρχικά σχεδιασμού αυτής της σύνθετης έκδοσης από τον εκδοτικό οίκο των πολιτικών ιδεών Πόλις, με σκοπό να χαρτογραφηθούν τα τελευταία πενήντα χρόνια πολιτικών αισθημάτων. Τίποτα δεν συλλαμβάνει τον ακαριαίο πολιτικό σφυγμό μιας εποχής καλύτερα από την κάλπη.

Το πολιτικό μυθιστόρημα της ζωής μας

Καλύτερα από τον Παύλο Τσίμα δεν θα μπορούσε κανείς να το περιγράψει:

«Μια αφήγηση της ιστορίας μισού αιώνα, από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, μέσα από είκοσι εκλογικά δράματα που λειτουργούν ως οδοδείκτες της διαδρομής, με μορφή διαλόγων ηχογραφημένων σε μια σειρά podcast.

Κάτι σαν μεγάλη ηχητική τοιχογραφία. Ή σαν το πολιτικό μυθιστόρημα της ζωής μας. Θυμίζοντας κάπως εκείνο το θρυλικό Μυθιστόρημα των τεσσάρων, που έγραψαν τέσσερις σπουδαίοι της γενιάς του ’30, Τερζάκης, Μυριβήλης, Βενέζης και Καραγάτσης. Καθένας τους έγραψε ένα κεφάλαιο συνεχίζοντας από το προηγούμενο, χωρίς συνεννόηση για την πλοκή ή την τελική έκβαση».

Είκοσι εκλογικές αναμετρήσεις

Το sumum αυτής της μακράς περιόδου δημοκρατικής ομαλότητας: Διεξήχθησαν είκοσι εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις (κατά μέσο όσο περίπου μία κάθε 2,5 χρόνια), εξελέγησαν δέκα τρεις πρωθυπουργοί και εισήλθαν στο κοινοβούλιο συνολικά είκοσι οκτώ κόμματα, όπως σημειώνουν οι Ιωαννίδης και Τσαουσάκης.

Στις είκοσι εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις η Νέα Δημοκρατία ήρθε πρώτο κόμμα δώδεκα φορές, το ΠΑΣΟΚ έξι και ο ΣΥΡΙΖΑ δύο. Η συμμετεχή κυμάνθηκε από το ανώτερο 80,3% το 1989 μέχρι το κατώτερο 53,7% τον Ιούνιο του 2023, μέχρι σήμερα δηλαδή.

Πλαγιοκόπηση κάθε εποχής

Αναδύονται λοιπόν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες απόψεις, που λίγο έχουν κυκλοφορήσει ή εντυπωθεί στον δημόσιο διάλογο. Και χρειάζεται να επαναλαμβάνονται με πιο τακτικό τρόπο για να διεισδύσουν στη συλλογική συνείδηση.

Ο καθηγητής συγκριτικής πολιτικής στο Πάντειο και διδάκτορας στο Paris II Γεράσιμος Μοσχονάς στο κεφάλαιο 2015: Οι εκλογές της αναστοίχισης σε μια περίοδο δραματικών γεγονότων.

Η Μεγάλη Κρίση

Επισημαίνει λοιπόν ότι δεν θα κατανοήσουμε τίποτα για αυτή την περίοδο αν δεν σημειωθεί αυτό: «πως η χώρα από το 2010 και μετά έχασε περίπου το 25% – 26% του ΑΕΠ της.

Μερικές φορές γίνονται συγκρίσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Πορτογαλίας ή της Ισπανίας, και θέλω να τονίσω ότι δεν υπάρχει καμία σύγκριση: απώλεια περίπου 25% -για να μην αναφέρουμε τα ποσοστά ανεργίας -συναντήσαμε μόνο στη Μεγάλη Κρίση της δεκαετίας του 1930, μετά την κατάρρευση της Γουόλ Στριτ το 1929.

Συγκρίνοντας συγκρίσιμα μεγέθη

Οι απώλειες σε ποσοστό του ΑΕΠ, η έκρηξη της ανεργίας, η βύθιση του χρηματιστηρίου, υπήρξαν απολύτως αντίστοιχες με τις ΗΠΑ στην κρίση του Μεσοπολέμου {…}

Η πολιτική ανάλυση θα έβγαινε κερδισμένη αν διεύρυνε τον ορίζοντά της και σύγκρινε συγκρίσιμες καταστάσεις. Η Ελλάδα, λοιπόν, ήταν η μόνη χώρα στην Ευρώπη που πέρασε μια τόσο βαθιά κρίση, μόνο αυτή βυθίστηκε σε κρίση άλλης εποχής, και αυτό βέβαια είχε διαμορφώσει το πλαίσιο για τεράστιες πολιτικές αλλαγές».

Ανασφάλεια, όχι οργή

Και οι Πέτρος Ιωαννίδης συζητώντας με τον Ηλία Τσαουσάκη στο 2023: Από το Pasokification στο Syrizafication επισημαίνει ότι ο Σύριζα δεν κατανόησε ότι οι πολίτες, ύστερα από τη δεκαετή κρίση, την πανδημία και τη νέα ύφεση λόγω Ουκρανίας, ένιωθαν ανασφάλεια όχι οργή.

Δεύτερον ότι ο Μητσοτάκης έδινε βοηθήματα (επιστρεπτέες προκαταβολές, ενισχύσεις μισθών, επιδόματα σε μεγάλη μερίδα πολιτών). Θα μπορούσε να πει κανείς «ότι η βοήθεια δεν ήταν αρκετή αλλά στην πράξη είχαμε την πρώτη κυβέρνηση που σε μια κρίση έδινε χρήματα αντί να παίρνει».

Αλλοπρόσαλλα μηνύματα

Τρίτο και βασικότερο, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να ανατρέψει το έλλειμμα αξιοπιστίας που έχτισε την περίοδο της διακυβέρνησής του.

«Σου θυμίζω ότι κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου» απαντά στον συνομιλητή του «ενώ η ΝΔ είχε σταθερό και προσηλωμένο μήνυμα, το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα άλλαζε σχεδόν κάθε μέρα στρατηγική. Κυβέρνηση ηττημένων, κυβέρνηση πρώτου – τρίτου, προοδευτική διακυβέρνηση, κυβέρνηση ειδικού σκοπού αλλά και αναφορές στον Ανδρέα Παπανδρέου, στον Κώστα Καραμανλή και φλερτ με ακροδεξιούς ψηφοφόρους».

Μια ιδιαιτέρως διαφωτιστική ακτινογραφία της εποχής, μάθημα για το μέλλον.

Πληροφορίες

Το βιβλίο

Μισός αιώνας εκλογές, συζητώντας για τις αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης

Εκδόσεις Πολις, 2023

Ευτύχης Βαρδουλάκης, Γιάννης Βούλγαρης, Βασιλική Γεωργιάδου, Πέτρος Ιωαννίδης, Παναγιώτης Κουστένης, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Θοδωρής Λιβάνιος, Νίκος Μαραντζίδης, Γιάννης Μαυρής, Γεράσιμος Μοσχονάς, Ρούλα Νέζη, Ηλίας Νικολακόπουλος, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Κώστας Πουλάκης, Πάνος Σταθόπουλος, Ευτυχία Τεπέρογλου, Ηλίας Τσαουσάκης, Παύλος Τσίμας.

Επιμέλεια: Πέτρος Ιωαννίδης-Ηλίας Τσαουσάκη 

Παρουσιάζεται αύριο Δευτέρα 27 Νοεμβρίου

ώρα 19:00

στην αίθουσα Γιάννης Μαρίνος (πρώην Πολυχώρος)

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Βασ. Σοφίας και Κόκκαλη 1

Για το βιβλίο θα συζητήσουν οι

Γιάννης Αλμπάνης

Πέτρος Ιωαννίδης 

Ξένια Κουναλάκη

Νίκη Λυμπεράκη