Λίνα Μενδώνη και κλιματική αλλαγή: Προσέχουμε τα μνημεία για να τα έχουμε

Στην Ακρόπολη, στην Αρχαία Ολυμπία, στην Κνωσό, τη Σαμοθράκη και σε ορισμένους ακόμη σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους στρέφεται το ειδικό ενδιαφέρον του υπουργείου Πολιτισμού για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, και τα πρώτα συμπεράσματα και οι ενέργειες παρουσιάστηκαν σήμερα από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Η ίδια ωστόσο διαβεβαίωσε, ότι ως σήμερα τουλάχιστον δεν έχει καταγραφεί συστηματικός κίνδυνος για κάποιο συγκεκριμένο μνημείο ή για κάποιο στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς, που να αποδίδεται στην κλιματική κρίση. Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει, ότι είναι αμελητέα τα φαινόμενα τα οποία ολοένα και αυξάνονται.

Όμως, όπως επισήμανε «Η επίδραση της κλιματικής κρίσης στην αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων θέτει νέες προκλήσεις στο εγχείρημα της θωράκισης της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις σχετικές επιπτώσεις. Σημειώνονται πλέον ακραία καιρικά φαινόμενα, που δημιουργούν προκλήσεις. τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Αυτό το οποίο θεωρώ κρίσιμο είναι η πρόληψη, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις άλλωστε».

Η Αρχαία Ολυμπία για παράδειγμα είναι ευάλωτη, τόσο όσον αφορά τις πυρκαγιές όσο και τις πλημμύρες. Πλημμυρικά φαινόμενα υπάρχουν και στο Δίον, όπως επίσης και στα μινωικά ανάκτορα της Φαιστού και των Μαλίων, που θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον και θερμική επιβάρυνση. Η Σαμοθράκη έχει κτυπηθεί στο πρόσφατο παρελθόν από ισχυρές βροχοπτώσεις, που προκάλεσαν καταστροφές, ενώ κάθε περιοχή με ρέματα, που δεν έχουν διευθετηθεί, βρίσκεται αντιμέτωπη με πλημμύρες. Όλα αυτά άλλωστε είναι καταγεγραμμένες περιπτώσεις.

Εθνικό σχέδιο δράσης

Γι΄ αυτούς τους λόγους το υπουργείο Πολιτισμού, που ασχολείται διεξοδικά με το θέμα της κλιματικής αλλαγής και τις επιπτώσεις της από τον Οκτώβριο του 2019, προχωρεί στη σύνταξη ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης- Πολιτιστική Κληρονομιά και Κλιματική Αλλαγή, με ορίζοντα το 2022. Αρμόδια είναι η Ομάδα Εργασίας του ΥΠΠΟΑ για την Κλιματική Αλλαγή και την Πολιτιστική Κληρονομιά με πρόεδρο τον καθηγητή Κώστα Καρτάλη.

Αναφερόμενη έτσι στις βασικές αρχές του Εθνικού Σχεδίου Δράσης η κυρία Μενδώνη υπογράμμισε ότι: Διαπερνούν όλες τις πολιτικές που διασταυρώνονται με την προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δηλαδή του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, της προστασίας του περιβάλλοντος, της προσαρμογής και του μετριασμού των επιπτώσεων στην Κλιματική Αλλαγή και της Πολιτικής Προστασίας.

Το σχέδιο του ΥΠΠΟΑ έχει ορίζοντα υλοποίησης το 2050, με ενδιάμεσους στόχους ανά 5ετία, και δράσεις που έχουν εξειδικευτεί ωε το 2030. Πρόκειται για δράσεις, που προβλέπουν την ενσωμάτωση και αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης Πολιτιστική Κληρονομιά και Κλιματική Αλλαγή σε νέα δεδομένα για τους κλιματικούς κινδύνους, με ευελιξία και προσαρμοστικότητα ενώ θωρακίζουν τα στοιχεία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής, υποστηρίζοντας και αναδεικνύοντας την αναπτυξιακή διάσταση του Πολιτισμού.

Η Ακρόπολη

Ιδιαίτερο είναι το ενδιαφέρον εξάλλου, για την Ακρόπολη, όπου σύμφωνα με την Ελενα Κουντούρη, διευθύντρια Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού εκπονείται ειδικό σχέδιο διαχείρισης κινδύνων από μετεωρολογικά φαινόμενα σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο και το Πολυτεχνείο.

«Παράλληλα αυτή τη στιγμή στην Ακρόπολη εκτελούνται υδραυλικά έργα, με την σύνδεση όλου του συστήματος με το μεγάλο αγωγό στην οδό Αποστόλου Παύλου», όπως είπε. Να σημειωθεί εξάλλου, ότι το προηγούμενο έτος ολοκληρώθηκε το σχέδιο αντικεραυνικής προστασίας. Μέτρα όμως, λαμβάνονται και για δασικές περιοχές, όπου είναι επικίνδυνο να ξεσπάσουν πυρκαγιές.

Ως προς τα διαχειριστικά σχέδια των αρχαιολογικών χώρων, το ΥΠΠΟΑ έχει ήδη προχωρήσει σε 15 από τα 18 μνημεία τα οποία είναι ενταγμένα στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Επίσης, υλοποιείται μία μελέτη ωρίμανσης για την εκπόνηση ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης κινδύνων για τους αρχαιολογικούς χώρους των Μυκηνών, της Τίρυνθας, της Ακρόπολης των Αθηνών και της Μονής Δαφνίου.

Προηγήθηκε, όπως είπε η επίτιμη διευθύντρια του υπουργείου Πολιτισμού και πρόεδρος του ΟΔΑΠ Νικολέτα Βαλάκου αποστολή ερωτηματολογίου σε όλες τις Εφορείες Αρχαιοτήτων ανά την Ελλάδα και με βάση αυτό έγινε η εκτίμηση των κινδύνων και οι προτάσεις για τα μέτρα προστασίας. «Τώρα πια, αντιλαμβανόμαστε ότι όλα αυτά τα προβλήματα, όλες αυτές οι απότομες κλιματικές, κλιματικοί κίνδυνοι, θα είναι και πιο συχνοί και πιο έντονοι και σε μεγαλύτερη διάρκεια», όπως επισήμανε.

Να σημειωθεί, ότι το υπουργείο Πολιτισμού έχει εντάξει στο Ταμείο Ανάκαμψης το έργο της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης με προϋπολογισμό περίπου 32.000.000 ευρώ, κατανεμημένα σε συγκεκριμένες δράσεις που αφορούν στην παρακολούθηση, την ψηφιοποίηση και τον συστηματικό έλεγχο των επιπτώσεων, αλλά και σε έργα αιχμής σε μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους.

Συγκεκριμένα, στους Δελφούς, στο Δίον, στα μινωϊκά ανάκτορα της Φαιστού και των Μαλίων, στους Φιλίππους και στον Μυστρά. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Αστεροσκοπείο και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.

Διαβάστε επίσης:

Σωτήρης Σόρογκας: Χρόνος και μνήμη, έκθεση στο Ίδρυμα Γουλανδρή

Σύγχρονο εικαστικό αφιέρωμα στον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ