Ο Κρίστο μπροστά σε έργο του στο Χάιντ Παρκ
Επί πέντε δεκαετίες έζησε τη ζωή του στο έπακρο επιτυγχάνοντας πολύ περισσότερα από αυτά που είχε ονειρευτεί. Αυτά έλεγε η ανακοίνωση για τον θάνατο του Κρίστο, του βούλγαρου καλλιτέχνη που πέθανε προχθες σε ηλικία 84 ετών, αφού όμως με την γυναίκα του Ζαν –Κλωντ είχαν δημιουργήσει έργα, που είχαν ενώσει με κοινές εμπειρίες τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Μαζί είχαν «περιτυλίξει» την ιστορική γέφυρα Ποντ Νεφ στο Παρίσι και το Ράιχσταγκ στο Βερολίνο, είχαν εγκαταστήσει 7.503 πύλες από νάιλον πάνελ στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης και είχαν περικυκλώσει με ύφασμα έντεκα νησιά στο Biscayne Bay του Μαϊάμι. Συχνά μάλιστα του άρεσε να υπενθυμίζει στους ανθρώπους, ότι αυτές οι προσωρινές, μαγικές παρεμβάσεις ήταν τα προϊόντα αφανούς εργασίας κάποιων δεκαετιών.
Έτσι συνολικά και πάντα με την Ζαν-Κλωντ ολοκλήρωσαν 23 έργα ενώ δεν μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν άλλα 47. Στόχος τους ήταν πάντα να πυροδοτήσουν τη φαντασία του κοινού και να εμπνεύσουν τους ανθρώπους για να αλληλεπιδράσουν διαφορετικά με το περιβάλλον τους.
Άλλωστε και η καριέρα του Κρίστο καθορίστηκε αποφασιστικά, όταν εγκατέλειψε τον παραδοσιακό χώρο των γκαλερί επιλέγοντας αντ΄ αυτών να κρεμάσει κουρτίνες σε κοιλάδες ή να πλέξει ύφασμα γύρω από γέφυρες. Είχε το όραμα και τη φιλοδοξία ενός καλλιτέχνη, την ακρίβεια και την ιδιαιτερότητα ενός μηχανικού και ένα επίπεδο ευγένειας, αποφασιστικότητας και ώθησης που λίγοι μπορούσαν να συνταιριάξουν.
Και μετά το θάνατο της γυναίκας του εξάλλου το 2009 ο Κρίστο συνέχισε να εργάζεται πάντα με τον ίδιο στόχο. Ένα από τα παλαιότερα σχέδια τους μάλιστα, να τυλίξουν την Αψίδα του Θριάμβου στο Παρίσι, που είχε αρχικά προταθεί το 1962, πλησίαζε πλέον στην ολοκλήρωσή του αλλά ο θάνατος τον πρόλαβε. Το « L’Arc de Triomphe, Wrapped» αναμένεται όμως να πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο του 2021, μετά από καθυστέρηση ενός έτους λόγω των μέτρων για την πανδημία. Άλλωστε το στούντιο του Κρίστο επιβεβαίωσε, ότι το έργο βρίσκεται σε καλό δρόμο, σημειώνοντας παράλληλα ότι οι δύο δημιουργοί θεωρούσαν πως τα έργα τους που βρίσκονται σε εξέλιξη οφείλεται να συνεχιστούν και μετά το θάνατό τους.
Ο Κρίστο Βλαντιμίροφ Γιαβάτσεφ όπως ήταν το πλήρες όνομά του είχε γεννηθεί στο Γκάμπροβο της Βουλγαρίας, το 1935. Σπούδασε στην Εθνική Ακαδημία Τεχνών της χώρας του, την οποία εγκατέλειψε, στην ουσία φυγαδεύτηκε, δεδομένου ότι ακόμη υπήρχε κομμουνιστικό καθεστώς _ με ένα φορτηγό που είχε προορισμό την Δυτική Ευρώπη. Μετά από στάσεις στη Βιέννη και την Ελβετία, έφτασε τελικά στο Παρίσι το 1958, όπου άρχισε να δουλεύει ζωγραφίζοντας διάφορα πορτρέτα σοσιαλιστών και παράλληλα φτιάχνοντας μικρά τυλιγμένα αντικείμενα με ύφασμα και νήμα εντελώς ιδιωτικά.
Η καριέρα του άλλαξε όταν γνώρισε την Ζαν-Κλωντ Ντενά δε Γκιγιεμπόν, η οποία τον έσπρωξε να πραγματοποιήσει πιο φιλόδοξα έργα εκτός των γκαλερί και του ατελιέ. ΄Ετσι το 1961 οι δύο καλλιτέχνες δημιούργησαν το πρώτο «εφήμερο» έργο στο ύπαιθρο –για την ακρίβεια στο λιμάνι της Κολωνίας_ έναν σωρό από στοιβαγμένα βαρέλια πετρελαίου και ρολά βιομηχανικού χαρτιού. Και το αποτέλεσμα ήταν ένα γλυπτό που κατόρθωνε να δίνει μια εξευγενισμένη εικόνα στους σωρούς αυτούς.
Όπως είχε πει ο ίδιος ο Κρίστο πολλά από τα έργα του καθορίστηκαν από την εμπειρία του να ζει ως νομάδας και πρόσφυγας. «Το ύφασμα είναι το κύριο στοιχείο για να το αποδώσει αυτό», είχε πει «Γιατί το ύφασμα είναι πολύ γρήγορο στην εγκατάσταση, όπως οι σκηνές των Βεδουίνων σε νομαδικές φυλές» .
Η φήμη του μεγάλωσε, όταν μαζί με την Ζαν –Κλωντ έκλεισαν παράνομα την οδό Βισκόντι στο Παρίσι το 1962 με τείχος από 89 βαρέλια πετρελαίου, μια διαμαρτυρία για την κατασκευή του τείχους του Βερολίνου. Αυτό το έργο, καθώς και τα άλλα που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια των χρόνων, που το ζευγάρι έζησε στο Παρίσι θα ήταν το αντικείμενο μια έκθεσης που προετοιμαζόταν στο Κέντρο Πομπιντού αλλά αναβλήθηκε.
Μετά τη μετακόμισή τους στη Νέα Υόρκη το 1964 τα έργα τους έγιναν ακόμη μεγαλύτερα. Δεκαετίες αργότερα οι πύλες στο , Σέντραλ Πάρκ το 2005 τους έκαναν διάσημους, πέρα από τα όρια του κόσμου της τέχνης.
Για τον Κρίστο άλλωστε ο ορισμός της τέχνης ήταν εκτεταμένος. Επίσης οι γραφειοκρατικές δυσκολίες που αντιμετώπιζε για την εγκατάσταση ενός έργου και οι μακροσκελείς δηλώσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων προκειμένου να λάβει έγκριση ήταν τεράστιες. «Το έργο τέχνης αποκαλύπτεται μέσω της διαδικασίας απόκτησης άδειας», έλεγε ειρωνικά.
Με την πάροδο των ετών πάντως, δέχθηκε και επίθεση από περιβαλλοντολόγους, που επέμειναν ότι ορισμένα από τα έργα του, _όπως το «Over the River», το τελικά εγκαταλειμμένο σχέδιό του να επιπλέει ασημί ύφασμα, μήκους 42 μιλίων πάνω από τον ποταμό Αρκάνσας _ θα κατέστρεφε μόνιμα την τοπική, άγρια ζωή. Ορισμένα έργα είχαν επίσης και θύματα: Συγκεκριμένα το έργο του «The Umbrellas» το 1991, όταν μία γυναίκα σκοτώθηκε στην Καλιφόρνια καθώς μία ομπρέλα έφυγε από τη βάση της ενώ ένας εργαζόμενος στην Ιαπωνία υπέστη ηλεκτροπληξία κατά την απεγκατάσταση του ίδιου έργου.
Ο Κρίστο και η Ζαν-Κλωντ είχαν αρνηθεί πάντως να εργαστούν με προμήθεια, να πουλήσουν τα δημόσια έργα τους ή να δεχτούν χρήματα απευθείας για ένα έργο, επιλέγοντας αντ ‘αυτού να τα χρηματοδοτήσουν ανεξάρτητα, μέσω της πώλησης προπαρασκευαστικών σχεδίων, μοντέλων κλίμακας και άλλων μικρότερων έργων. Όπως είχε πει ο Κρίστο χαρακτηριστικά «Είμαι μορφωμένος μαρξιστής. Χρησιμοποιώ το καπιταλιστικό σύστημα μέχρι το τέλος. Είναι οικονομικό, έξυπνο και ανόητο να μην το κάνω».
Μόλις τον περασμένο Μάρτιο εξάλλου είχε πει σε μία συνέντευξή του «Όλα τα έργα μας είναι εντελώς παράλογα, εντελώς άχρηστα. Κανείς δεν τα χρειάζεται. Ο κόσμος μπορεί να ζήσει χωρίς αυτά. Υπάρχουν στην εποχή τους και είναι αδύνατο, να επαναληφθεί».
Επαναλαμβάνοντας επίσης, κάτι που έλεγε σε συνεντεύξεις του επί χρόνια: «Αυτή είναι η δύναμή τους, επειδή δεν μπορούν να αγοραστούν, δεν μπορούν να ξαναγίνουν, δεν μπορείτε να τα ξαναδείτε».
