Ένας «Κήπος» που συνδέει την τέχνη με τις φυσικές επιστήμες – Έκθεση στο Μέγαρο Μουσικής

«Κήπος σωματιδίων – Ένας μακρινός απόγονος του βοτανικού κήπου της Αναγέννησης, που μεταφέρει, μεταφράζει και νοηματοδοτεί αλλιώς την ξένη, απροσπέλαστη στον κοινό νου φύση του Big Bang του Σύμπαντος και του μεγάλου Επιταχυντή».  Έτσι ορίζεται αυτός ο διαφορετικός «Κήπος» ή αλλιώς η έκθεση του εικαστικού Νίκου Παπαδόπουλου, που εγκαινιάζεται σήμερα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του εικαστικού προγράμματος του annexM.

Στον εναλλακτικό εκθεσιακό χώρο της Υπηρεσιακής Αυλής του Μεγάρου συγκεκριμένα και σε επιμέλεια της Άννας Καφέτση η έκθεση «Κήπος σωματιδίων» περιλαμβάνει μεγάλες γλυπτικές και εικαστικές εγκαταστάσεις, καθώς και ενότητες σχεδίων με χειροποίητο χαρτί Lokta ‒φτιαγμένο στο Νεπάλ από ένα είδος δάφνης‒ όπως επίσης συμμετοχική περφόρμανς, ηχότοπο και προβολή βίντεο.

Όλα τα έργα εξάλλου, αποτελούν νέες παραγωγές και οι θεματικές τους βασίζονται σε ένα πλούσιο αρχειακό και βιωματικό υλικό, όπως φωτογραφίες και βίντεο, σημειωματάρια, καταγραφές μαθημάτων, προσωπικές ξεναγήσεις σε πειράματα και συνεντεύξεις με επιστήμονες από όλο τον κόσμο. Υλικό για την ακρίβεια, που συνέλεξε ο καλλιτέχνης το 2015 κατά τη διάρκεια ενός ερευνητικού residency στο πειραματικό κέντρο πυρηνικών ερευνών και σωματιδιακής φυσικής CERN της Γενεύης,  όπου βρέθηκε, ύστερα από βράβευσή του σε σχετική πρόσκληση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.

Γέφυρα επικοινωνίας

Ανάμεσα στα έργα, και το βίντεο «Perpetual», το οποίο, όπως σημειώνει ο καλλιτέχνης καταγράφει τη δράση, που πραγματοποίησε ο ίδιος στο MediaLab του CERN, το Μάιο του 2015, μέσα στο μηχάνημα προσομοίωσης, που ονομάζεται LHC interactive tunnel και έχει κατασκευαστεί για την ανίχνευση σωματιδίων. Έναν χώρο 3 Χ 8 τ.μ. όπου ό,τι κινείται, ανιχνεύεται και παρουσιάζεται ταυτόχρονα, με τη μορφή σωματιδίων (τελείες), σε μια οθόνη αντίστοιχων διαστάσεων.

«Από την πρώτη μου επίσκεψη στο CERN, το Νοέμβριο του 2014 εντυπωσιάστηκα με τις ψηφιακές τελείες της σήραγγας (tunnel)», λέει ο Νίκος Παπαδόπουλος. «Στο διάστημα που μεσολάβησε ως την επόμενη επίσκεψή μου στη Γενεύη, προσπαθούσα να βρω μια γέφυρα επικοινωνίας με το μηχάνημα αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν, να κάνω μια δράση με το μηχάνημα ως μοναδικό θεατή και τον σωματικό διάλογο, που αναπτυσσόταν μεταξύ μας. Από τη μια, ήταν ο ανιχνευτής και η οθόνη με τις ψηφιακές τελείες, από την άλλη εγώ ο ίδιος, που χρησιμοποιούσα ένα τελάρο πάνω σε ένα καβαλέτο ξαναζωγραφίζοντας με τελείες, με τη βοήθεια ενός μεγεθυντικού φακού και μαρκαδόρων. Και ό,τι έκανα ανιχνευόταν και παρουσιαζόταν στην οθόνη με τελείες».

Καταλήγοντας, ότι «Το θέμα του σχεδίου δεν θα μπορούσε να είναι άλλο, παρά η Γένεση του κόσμου –στην πίσω όψη του τρίπτυχου ‘‘The Garden of Earthly Delights’’ του Ιερώνυμου Μπος στο Πράδο–, ένα από τα βασικά φαινόμενα που ερευνώνται στο CERN».

Από τα μαθηματικά σε μία σούπα

Ο «Άβακας» (2022) εξάλλου, ένα ακόμη έργο της έκθεσης είναι μία διαδραστική εγκατάσταση, που παραπέμπει στην πρωτόλεια σχέση του ανθρώπου με τα μαθηματικά και ταξιδεύει το μυαλό σε πρωταρχικές φόρμες αβάκων. «Με την επινόηση του άβακα αρχίζει η καταγραφή των μαθηματικών υπολογισμών και κατοχυρώνεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο η μνήμη τους. Ο άβακας εξάλλου είναι ο πρόδρομος της υπολογιστικής μηχανής «Αίνιγμα», που εφηύρε ο άγγλος μαθηματικός Άλαν Τιούρινγκ κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου», όπως λέει ο Νίκος Παπαδόπουλος.

Το «Φαινόμενο Τουνγκούσκα» (2022-2024) αντλεί έμπνευση από την πτώση ενός μετεωρίτη στη Γη, το 1908 κοντά στη λίμνη Βαϊκάλη της Σιβηρίας.  Ένα πραγματικό γεγονός, που μετατρέπεται σε τέχνη με τη δημιουργία μιας εγκατάστασης από χάρτινους κατεστραμμένους κορμούς δέντρων και θραύσματά τους και με τη χρήση αποτυπωμάτων από αληθινά δέντρα του λόφου του Φιλοπάππου.  Ενώ «Η γοητεία της εμμονής» (2023, μια εγκατάσταση επίσης, βασίζεται σε εξισώσεις του φυσικού-κοσμολόγου Ντιέγκο Μπλας Τεμίνιο.

Όσο για τη «Σούπα» (2023) με σχέδια φτιαγμένα με μελάνι και μολύβι πάνω σε χειροποίητα πορσελάνινα πιάτα παραπέμπει ασφαλώς στην κατάσταση του σύμπαντος προ του Big Bang, την οποία οι φυσικοί αποκαλούν απλώς «σούπα». Με εφήμερη δράση εδώ μάλιστα, την παρασκευή  μιας πραγματικής, εντελώς γήινης ..,σούπας!

Ενώ το έργο, που δίνει τον τίτλο της έκθεσης «Κήπος σωματιδίων» είναι μια σειρά από διάστικτα-διάτρητα σχέδια, «κεντημένα» με βελόνα ραψίματος πάνω σε φύλλα αλουμινίου, αντλώντας το θέμα τους από αντίγραφα ταινιών του «θαλάμου φυσαλίδων», που λειτουργούσε παλαιότερα στο CERN.

Η δημιουργική φαντασία

Η μεταφορά της έννοιας του «Κήπου» στον τίτλο της έκθεσης, που βρίσκεται πάντα στον πυρήνα της διαπολιτισμικής και βοτανολογικής έρευνας του δημιουργού  καταργεί έτσι τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην τέχνη και τις φυσικές επιστήμες, πυροδοτώντας τη δημιουργική φαντασία και τον ποιητικό στοχασμό αλλά και υβριδικές συνομιλίες ανάμεσα σε διαφορετικές κοινότητες.

Ο Νίκος Παπαδόπουλος  έχει  σπουδάσει ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1998-2003), από όπου έλαβε το μεταπτυχιακό του δίπλωμα στις Καλές Τέχνες (2010) ενώ από το 2000 είναι μέλος της εικαστικής συλλογικότητας «Ομάδα Φιλοπάππου». Έχει επίσης σπουδάσει νοσηλευτική και εργάστηκε για έντεκα χρόνια σε νοσοκομεία των Αθηνών.

Έργα του έχει παρουσιάσει σε ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη ενώ έχει συμμετάσχει σε ομαδικές – πλην της Ελλάδας- στις Βρυξέλλες, το Παρίσι, το Ρότερνταμ, τη Βασιλεία, τη Βαρκελώνη, την Κωνσταντινούπολη και στην Κίνα.

Info

Μέγαρο Μουσικής- Υπηρεσιακή Αυλή

Έκθεση: Νίκος Παπαδόπουλος  «Κήπος σωματιδίων»

Διάρκεια:21 Μαρτίου ως 30 Ιουνίου

Διαβάστε επίσης:

Κατράντζου-Σάττι: Αρχαίο πνεύμα αθάνατο, του μεγάλου του ωραίου και του κιτς

Αντικεραυνική προστασία για τους στύλους του Ολυμπίου Διός και τα έργα αποκατάστασής του

Ο ροζ κόσμος της Μπάρμπι σε ένα άλμπουμ – Με την Μάργκοτ Ρόμπι