Ένα κοχύλι, όργανο μουσικής ηλικίας 18.000 ετών

Αναπαράσταση χρήσης του κοχυλιού για την παραγωγή ήχου

Είναι από τα πιο αρχαία πνευστά, μουσικά όργανα.

Το συγκεκριμένο όμως, που είχε ανακαλυφθεί πριν από 80 χρόνια στο σπήλαιο Marsoulas στα Πυρηναία είναι ηλικίας 18.000 ετών. Αν και το πιο σημαντικό είναι ότι θεωρείται πλέον το παλαιότερο όργανο ήχου.

Μία μπουρού είναι βέβαια ή τρομπέτα της θάλασσας ή, κατά την αρχαία ελληνική ονομασία, τρίτωνας ή, τέλος, με την επιστημονική ονομασία Charonia lampas. Ένα κοχύλι πιο απλά, από τα πολλά που αποκτούν αυτή την ιδιότητα, με μια μικρή επέμβαση στο κέλυφός τους.

Δεν υπάρχει, άλλωστε, φυλή θαλασσινή στον κόσμο, που να μην έχει ενταγμένο στην παράδοσή της ένα τέτοιο κοχύλι, που βγάζει ήχο. Και το συγκεκριμένο παρήγαγε όντως ήχο, όπως απέδειξε ένας μουσικός.

Όλα άρχισαν από την μελέτη του, την οποία ανέλαβε πολυεπιστημονική ομάδα του Γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας (CNRS), του Πανεπιστημίου της Τουλούζης και του Musée du quai Branly-Jacques Chirac στο Παρίσι. Και, όπως αναφέρεται σ’ αυτήν, «Το κοχύλι Marsoulas είναι μοναδικό όσον αφορά στη χρονολόγησή του, όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά σε όλη την Παλαιολιθική Ευρώπη, ίσως και στον κόσμο ολόκληρο».

Οι μελετητές του επισημαίνουν, επίσης, ότι τα κοχύλια χρησιμοποιούνταν πάντα και σ’ όλο τον κόσμο ως μουσικά όργανα, ως μέσο ειδοποίησης, αλλά και ως ιερά ή μαγικά αντικείμενα. Το κοχύλι Marsoulas έχει ύψος 31 εκατοστά, διάμετρο 18 και πάχος 0,8.

Το άκρο του κελύφους του είναι σπασμένο, σχηματίζοντας ένα άνοιγμα διαμέτρου 3,5 εκατοστών. Και αυτό δεν θεωρείται τυχαίο, καθώς πρόκειται για το πιο σκληρό σημείο, άρα και πιο δύσκολο να σπάσει από μόνο του.

Στο αντίθετο άκρο διαπιστώθηκαν ίχνη κοπής, ενώ η σάρωση από τομογραφία έδειξε ότι υπήρξε και διάτρηση για μία δεύτερη οπή. Καθώς το άνοιγμα μάλιστα είναι ακανόνιστο και καλυμμένο με μια καφετιά οργανική ουσία, πιθανώς ρητίνη ή κερί, οι ερευνητές υποθέτουν ότι είχε επισυναφθεί επιστόμιο.

Τέλος, το κέλυφος είχε διακοσμηθεί με μια κόκκινη χρωστική ουσία από αιματίτη, που είναι χαρακτηριστικό στοιχείο του σπηλαίου Marsoulas.

Για να επιβεβαιώσουν, όμως, την υπόθεση ότι αυτό το κοχύλι χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή ήχων, οι επιστήμονες επιστράφηκαν στη βοήθεια ενός μουσικού χάλκινων πνευστών, ο οποίος κατάφερε να παράγει τρεις ήχους κοντά στις νότες Ντο, Ντο δίεση και Ρε.

Έτσι, αποδείχθηκε ότι το κοχύλι ήταν το αρχαιότερο μουσικό όργανο του είδους αυτού κι όχι τελετουργικό σκεύος, όπως πιστευόταν μέχρι πρότινος.

Διαβάστε ακόμη:

Τα Πρόσωπα του Ήρωα μέσα από το έργο του Γιώργου Ξένου στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Ο ναός του Ολυμπίου Διός στις σκαλωσιές: Εκκίνηση του μεγάλου έργου για τη σωτηρία του

Ποια έργα τέχνης έχει το Προεδρικό Μέγαρο – Η άλλη ελληνική ιστορία