Κωνσταντινούπολη: Ουρές για να ψηφίσουν εναντίον του «καναλιού Ερντογάν»

Ψήφισμα διαμαρτυρίας πραγματοποιούν τις τελευταίες δύο ημέρες χιλιάδες κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης δηλώνοντας την αντίθεσή τους στο μεγαλεπήβολο σχέδιο που υποστηρίζει ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, το οποίο όπως λένε θα προκαλέσει περιβαλλοντικό όλεθρο στην πόλη.

Οι βουλευτές της αντιπολίτευσης και οι οικολόγοι αναφέρουν ότι μια έκθεση περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχετικά με το κανάλι, που αποτελεί βασικό βήμα για τέτοιo τεράστιo έργo υποδομής, δεν απαντά επαρκώς σε όλα τα προβλήματα που θα μπορούσε να προκαλέσει το κανάλι. Γι αυτό και καλούν τους Τούρκους να υπογράψουν ψηφίσματα διαμαρτυρίας μέχρι τις 2 Ιανουαρίου, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται ουρές από εκείνους που περιμένουν για να βάλουν τις υπογραφές τους, στα συγκεκριμένα γραφεία που έχουν οριστεί για αυτό τον σκοπό σε προάστια της Κωνσταντινούπολης, από την Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου.

Το νέο κανάλι της Κωνσταντινούπολης που έχει σχεδιαστεί με μήκος 45 χιλιόμετρα , με την πρόβλεψη να χαραχθεί από τα δυτικά της μεγαλύτερης πόλης της Τουρκίας, συνδέοντας τη Μαύρη Θάλασσα στον βορρά με τη θάλασσα του Μαρμαρά προς νότο.

Ο Ερντογάν λέει ότι το κανάλι αυτό θα διευκολύνει την κυκλοφορία των πλοίων και θα αποτρέψει ατυχήματα στο φυσικό στενό του Βοσπόρου, μία από τις πιο πολυσύχναστες πλωτές οδούς του κόσμου, που διασχίζει την Πόλη.

Ωστόσο παραμένει αδιευκρίνιστο, το πως θα χρηματοδοτηθεί ένα τέτοιο κολοσσιαίο έργο, ενώ οι τραπεζίτες αναρωτιούνται (και δημόσια σε ορισμένες περιπτώσεις) εάν υπάρχει κάποιος μεγάλος δανειστής που θα βάλει τα χρήματα. Προς το παρόν, από το Σεπτέμβριο του 2019, έξι τουρκικές τράπεζες υπέγραψαν ένα προσχέδιο στο πλαίσιο πρωτοβουλίας του ΟΗΕ, ώστε να μελετηθούν οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές παράμετροι του έργου, πριν προχωρήσουν σε συζήτηση για την χρηματοδότησή του…

Γεωστρατηγικές βλέψεις

Ενα μείζον ερώτημα, είναι ποιός θα διαχειριζόταν μελλοντικά το κανάλι και εάν η Τουρκία θα μπορούσε να αποφασίζει μόνη της για τη χρήση του. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν έτσι να περνούν αμερικανικά πολεμικά πλοία χωρίς άλλο έλεγχο προς την Μαύρη Θάλασσα; Και τί σημαίνει αυτό για την Ρωσία;

Ουσιαστικά το νέο κανάλι θα αποτελεί μια νέα δίοδο από τη Μαύρη Θάλασσα προς τη Μεσόγειο, δίνοντας τη δυνατότητα να “παροπλιστεί” ο Βόσπορος ο έλεγχος του οποίου έχει υπάρξει αντικείμενο πολλών εχθροπραξιών στη σύγχρονη ιστορία, ιδιαίτερα του Ρωσοτουρκικού Πολέμου, 1877-1878, καθώς και της επίθεσης των Συμμαχικών Δυνάμεων στα Δαρδανέλια κατά την Εκστρατεία της Καλλίπολης του 1915, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στην ακμή της από τον 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε αποσπάσει τον έλεγχο της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας, που ήταν τότε “Οθωμανική λίμνη”, από την οποία ήταν αποκλεισμένα τα Ρωσικά πολεμικά πλοία.

Στη συνέχεια αρκετές διεθνείς συνθήκες έχουν ρυθμίσει τη χρήση των νερών από τα σκάφη. Με τη συνθήκη του Χιουνκάρ Ισκελεσί του 1833 τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων μπορούσαν να κλείνονται, μετά από Ρωσική απαίτηση, για πολεμικά πλοία άλλων δυνάμεων. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Συνθήκη των Σεβρών του 1920 αποστρατικοποίησε τον πορθμό και τον έκανε διεθνή περιοχή υπό τον έλεγχο της Κοινωνίας των Εθνών. Αυτό τροποποιήθηκε με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, που επανέφερε τα στενά στην Τουρκική επικράτεια – αλλά επέτρεπε σε όλα τα πολεμικά και εμπορικά πλοία να διαπλέουν ελεύθερα τα στενά.

Η Τουρκία τελικά απέρριψε τους όρους της συνθήκης αυτής και στη συνέχεια επαναστρατικοποίησε την περιοχή των στενών. Η επιστροφή στο παλαιό αυτό καθεστώς επισημοποιήθηκε με τη Συνθήκη του Μοντρέ του Ιουλίου 1936. Η συνθήκη αυτή, που είναι ακόμη πρακτικά σε ισχύ, μεταχειρίζεται τα στενά ως διεθνή διάδρομο για τη ναυτιλία, αλλά η Τουρκία διατηρεί το δικαίωμα να περιορίζει τη ναυτική κυκλοφορία για κυκλοφορία σε κράτη που δεν έχουν ακτές στη Μαύρη Θάλασσα (όπως η Ελλάδα, παραδοσιακά αντίπαλή της, ή η Αλγερία).

Τα τελευταία χρόνια τα Τουρκικά Στενά έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία για την πετρελαιοβιομηχανία. Το Ρωσικό πετρέλαιο, από λιμάνια όπως το Νοβορωσίσκ, εξάγεται από πετρελαιοφόρα στη Δυτική Ευρώπη και τις Η.Π.Α. μέσω των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.

Από την άλλη πλευρά υπάρχει ανησυχία  το περιβάλλον: Ο Αχμέτ Καρά, έξω από ένα γραφείο στη γειτονιά του Μπεσίκτας (στην καρδιά της Πόλης), δήλωσε ότι είναι ενάντια στο έργο του καναλιού λόγω των επιπτώσεων που φοβάται ότι θα έχει για την υδροδότηση της Κωνσταντινούπολης. «Η έλλειψη νερού είναι το νούμερο ένα πρόβλημα για την ανθρώπινη ζωή», δήλωσε ο τεχνικός υπολογιστών ηλικίας 32 ετών. Ο Γκιουλτσάν Ερντογάν Μποϊράζ, 56χρονος πρώην καθηγητής, δήλωσε ότι το έργο στοχεύει στην κερδοσκοπία και θα καταστρέψει το μέλλον της πόλης.

″Έχουμε ευθύνη απέναντι στα εγγόνια μας και καταβάλλουμε προσπάθειες για να προστατέψουμε το μέλλον μας. Είμαι εδώ για να μπορώ να είμαι εύκολος”, είπε.

Ο Τσεβαχίρ Ακτσελίκ της Ένωσης Επιμελητηρίων Τούρκων Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων, ο οποίος αντιτάχθηκε στο έργο, δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ότι η έκθεση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις θα εγκριθεί σύντομα και (όπως  προβλέπει ο ίδιος) θα ακολουθήσουν άμεσα διαδικασίες για τη διεξαγωγή του διαγωνισμού.

«Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ενστάσεων, έχουμε δει ότι εκδηλώνονται ισχυρές δημόσιες αντιδράσεις», δήλωσε.