Στο προσκήνιο των ευρωπαϊκών εξελίξεων βρίσκεται το όνομα της Χριστίνας Παπακωνσταντίνου, Υποδιοικήτριας της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία σύμφωνα με ανάλυση του David Barwick στην ιστοσελίδα Econostream συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο πιθανών υποψηφίων για τη θέση της αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Με την αποχώρηση του Λουίς ντε Γκίντος από την ΕΚΤ στα τέλη Μαΐου 2026, η συζήτηση για τον/την διάδοχό του αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς η αντιπροεδρία αποτελεί θεσμικά κατοχυρωμένο αξίωμα με αυξημένο κύρος και βαρύτητα.

1

Η εμπειρία της Χριστίνας Παπακωνσταντίνου, η οποία συμμετέχει στο Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΚΤ και έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη δημοσιονομική σταθεροποίηση της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους, την καθιστά ισχυρή διεκδικήτρια.

Το ζήτημα της εκπροσώπησης των φύλων, αλλά και η ανάγκη τήρησης ισορροπιών εντός της ευρωζώνης, αναμένεται να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην τελική απόφαση, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο η Ελλάδα να δει ξανά έναν εκπρόσωπό της στην κορυφή της ΕΚΤ.

Τι αναφέρει το άρθρο:

Με περίπου δύο χρόνια να απομένουν μέχρι να ανανεωθεί η θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, εξετάσαμε τους πιθανούς υποψηφίους με τις μεγαλύτερες πιθανότητες να εξασφαλίσουν την κορυφαία θέση.

Τους τελευταίους μήνες, μελετήσαμε τον Όλι Ρεν από τη Φινλανδία, τον Κλάας Κνοτ από την Ολλανδία, τον Πάμπλο Ερνάντεθ ντε Κος από την Ισπανία, τον Γιοάχιμ Νάγκελ από τη Γερμανία και ακόμη και τον Μάριο Σεντένο από την Πορτογαλία. Εξετάσαμε επίσης πιθανούς «αουτσάιντερ».

Το άρθρο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εικασίες. Όσο εύλογη κι αν είναι η συλλογιστική μας, εδώ θα μπορούσε να ισχύει το ρητό: «Η λογική προτείνει, η γραφειοκρατία της ΕΕ αποφασίζει», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η πρώτη θέση που θα αδειάσει είναι αυτή που κατέχει σήμερα ο Λουίς ντε Γκίντος από την Ισπανία, ο οποίος είναι αντιπρόεδρος και θα αποχωρήσει από την ΕΚΤ στο τέλος Μαΐου 2026.

Η αντιπροεδρία δεν είναι απλώς ένα εκ περιτροπής χαρτοφυλάκιο· είναι μια επίσημα ορισμένη θέση, κατοχυρωμένη στο πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ, δηλαδή στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Ως εκ τούτου, όποιος καταλάβει τη θέση του ντε Γκίντος με την αποχώρησή του αναλαμβάνει αυτομάτως τον ρόλο του αντιπροέδρου.

Ένας Ισπανός διάδοχος είναι απίθανος, καθώς η Μαδρίτη κατέχει ήδη μια σημαντική θέση στην ΕΕ, με τη Νάντια Καλβίνο να ηγείται της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Επιπλέον, υπάρχει πάντα η ανάγκη να ικανοποιηθούν και άλλες χώρες, μεταξύ αυτών και τα νεότερα κράτη-μέλη.

Καθώς η «μεγάλη τριάδα» (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία) θα κατέχει ήδη από μία θέση όταν αποχωρήσει ο ντε Γκίντος, η κενή του θέση θα καλυφθεί από κάποιο από τα μικρότερα (μη ισπανικά) κράτη.

Το προηγούμενο θα υποδείκνυε έναν Νότιο Ευρωπαίο για τέταρτη συνεχόμενη φορά. Όμως το προηγούμενο δεν είναι νόμος.

Την ίδια στιγμή, θα μπορούσε να επιλεγεί κάποιος είτε από τα νεότερα κράτη-μέλη είτε από τη Φινλανδία.

Ανάμεσα στα 12 κράτη που είχαν ποτέ έδρα στο Διοικητικό Συμβούλιο, η Φινλανδία έχει τη μεγαλύτερη περίοδο απουσίας. Η μοναδική Φινλανδή που υπηρέτησε ποτέ ήταν η Σίρκα Χάμελαϊνεν, την περίοδο 1 Ιουνίου 1998 έως 31 Μαΐου 2003.

Δεδομένου ότι η θέση του ντε Γκίντος δεν είναι απλώς οποιαδήποτε θέση, αλλά η αντιπροεδρία, και φαίνεται απίθανο (αν και όχι αδύνατο) να κριθούν τα νεότερα κράτη-μέλη της ευρωζώνης έτοιμα για αυτήν την τιμή, η Φινλανδία αναδεικνύεται έτσι σε μία ιδιαίτερα λογική επιλογή.

Ωστόσο, θα ήταν πρόωρο να απορρίψουμε το ενδεχόμενο η αντιπροεδρία να καταλήξει σε κάποιο από τα νεότερα κράτη-μέλη, κανένα από τα οποία δεν έχει ποτέ εκπροσωπηθεί στο Συμβούλιο. Ωστόσο, η σημασία της θέσης καθιστά ένα τέτοιο αποτέλεσμα λιγότερο πιθανό, καθώς ευνοεί προσωπικότητες με καθιερωμένη παρουσία στις Βρυξέλλες.

Και ρο άρθρο συνεχίζει λέγοντας ότι αξιόπιστοι πιθανοί υποψήφιοι είναι: ο Βάλντις Ντομπρόβσκις από τη Λετονία, με τη μακρά του θητεία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή· ο Μπόρις Βούιτσιτς από την Κροατία, ένας ευρέως σεβαστός κεντρικός τραπεζίτης· και ο Μάρτινς Καζάκς, επίσης από τη Λετονία, μια ενεργή φωνή στη διαμόρφωση πολιτικής της ΕΚΤ.

Οι πιθανότητές τους ίσως είναι καλύτερες για μια άλλη θέση, όχι του αντιπροέδρου.

Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί εμπόδιο για τον πιο προφανή υποψήφιο: τον Όλι Ρεν, τον έμπειρο και με ισχυρά διαπιστευτήρια διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Φινλανδίας.

Λέγεται ότι ο Ρεν έχει στο βλέμμα του τη θέση της προέδρου της ΕΚΤ, που κατέχει η Κριστίν Λαγκάρντ, και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι θα την καταλάβει. Ωστόσο, όπως έχουμε συζητήσει και προηγουμένως, μπορεί να μην είναι η ιδανική επιλογή για την προεδρία, για την οποία θεωρούμε ότι υπάρχει ήδη μια άλλη ιδιαίτερα ισχυρή υποψηφιότητα στο παρασκήνιο.

Ακόμη και αν δεν έχει έρθει ακόμα η ώρα για ένα νέο κράτος μέλος, μπορεί να χάσει την θέση του αντιπροέδρου. Συγκεκριμένα, δεν πρέπει να παραβλέπουμε την πιθανότητα ότι το φύλο θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε αυτή την απόφαση, καθώς οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα λάβουν αναπόφευκτα υπόψη την εκπροσώπηση των φύλων.

Συγκεκριμένα, εάν οι ισχυροί παράγοντες αναμένουν ότι την Λαγκάρντ θα διαδεχθεί άνδρας (όπως πιστεύουμε κι εμείς) και δεν θέλουν να δουν τόσο την προεδρία όσο και την αντιπροεδρία σε ανδρικά χέρια, αυτό θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της υποψηφιότητας Ρεν -για την αντιπροεδρία-.

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η Φινλανδία δεν θα μπορούσε να δει έναν εκπρόσωπό της να καταλαμβάνει τη θέση, όπως για παράδειγμα την Μαργιά Νυκάνεν, υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Φινλανδίας.

Η περιορισμένη προβολή της Νυκάνεν σε επίπεδο ΕΕ καθιστά την επιλογή της ως αντιπροέδρου της ΕΚΤ αρκετά υποθετική, ενώ θα μπορούσε να τεθεί το ερώτημα κατά πόσο ο διορισμός της θα εξυπηρετούσε το συμφέρον της ιδεολογικής ισορροπίας.

Εκεί είναι που η Νότια Ευρώπη επανέρχεται στο προσκήνιο. Οι κεντρικές τράπεζες τόσο της Ελλάδας όσο και της Πορτογαλίας διαθέτουν γυναίκες με κάπως υψηλότερο προφίλ —την Yποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος Χριστίνα Παπακωνσταντίνου και την αντιπρόεδρο Κλάρα Ραπόζο στη δεύτερη— οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι οποιαδήποτε από τις δύο θα μπορούσε να λάβει μια υψηλότερη θέση. Όμως τα διαπιστευτήρια της Παπακωνσταντίνου φαίνονται ισχυρότερα. Πέρα από τον ρόλο της ως υποδιοικήτριας της Τράπεζας της Ελλάδος, είναι μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ και συμμετείχε άμεσα στη δημοσιονομική εξυγίανση της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους, με χρόνια παρουσίας σε φόρα της ΕΕ.

Η Ραπόζο, της Τράπεζας της Πορτογαλίας και διακεκριμένη ακαδημαϊκός, προέρχεται από υπόβαθρο ερευνητικής δραστηριότητας και ηγεσίας στην ανώτατη εκπαίδευση, με πιο περιορισμένη άμεση εμπειρία στη χρηματοπιστωτική διακυβέρνηση σε επίπεδο ΕΕ. Γεγονός που δίνει στην Παπακωνσταντίνου σαφές πλεονέκτημα.

Το γεγονός ότι η αντιπροεδρία της ΕΚΤ έχει ήδη δοθεί στην Ελλάδα δεν θα πρέπει να σταθεί εμπόδιο για την Παπακωνσταντίνου, δεδομένου ότι η θητεία του Λουκά Παπαδήμου στη Φρανκφούρτη έληξε πολύ παλιά, τον Μάιο του 2010 (σημειώνεται ότι τον Παπαδήμο διαδέχθηκε ο Πορτογάλος Βίτορ Κονστάνσιο, πράγμα που κάνει κάπως πρόωρη μια δεύτερη πορτογαλική αντιπροεδρία στην ΕΚΤ).

Το βαρύ τίμημα που πλήρωσε η Ελλάδα από τότε – χρόνια σκληρής προσαρμογής και βαθιάς ύφεσης – για να βγει τελικά τόσο επιτυχημένα από την άβυσσο της κρίσης χρέους θα μπορούσε μάλιστα να ενισχύσει την υποψηφιότητα ενός Έλληνα.

Τελικά, το αν θεωρεί κανείς ότι ο Ρεν ή η Παπακωνσταντίνου θα διαδεχθεί τον ντε Γκίντος όταν λήξει η θητεία του την 1η Ιουνίου 2026 φαίνεται να εξαρτάται από ζητήματα εκπροσώπησης των φύλων, η επίδραση των οποίων είναι δύσκολο να προβλεφθεί.

 Ο δημοσιογράφος του άρθρου πιστεύει ότι ο Ρεν θα επικρατήσει με μικρή διαφορά, εκτός αν για λόγους ισορροπίας γείρει η πλάστιγγα, οπότε η Παπακωνσταντίνου θα αποτελούσε μια απολύτως αξιόπιστη εναλλακτική, με τη Ραπόζο όχι πολύ πιο πίσω.