Τα όρια της διπλωματίας και η διπλωματία των όπλων

Η νέα κρίση με την Τουρκία δεν όφειλε να μας εκπλήσσει. Είναι συνέχεια της προηγούμενης—που δεν είχε κλείσει. Για την γείτονα χώρα η κρίση είναι ένα μεταβατικό στάδιο. Στόχος της είναι να αποκτήσει πρόσβαση στην Ανατολική Μεσόγειο με δική της ΑΟΖ.

Θεωρητικά τουλάχιστον, θα προτιμούσε η υλοποίηση του να επιτευχθεί με την διπλωματική οδό. Διαπιστώνοντας ότι αυτό δεν είναι εφικτό έχει περάσει στην φάση της διπλωματίας με τα όπλα – gunboat diplomacy. Αν κι αυτή αποτύχει έχει δύο εναλλακτικές: η μία, που συζητείται επίμονα στην Ελλάδα, είναι να προκαλέσει στρατιωτική σύγκρουση, από την οποία θα αποκομίσει κάποια εδαφικά/υδατικά οφέλη, και υπό την πίεση των μεγάλων δυνάμεων που δεν θέλουν αναταράξεις στην Μεσόγειο, να οδηγήσει την Ελλάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με ημερήσια διάταξη που πάντως δεν θα έχει καθορίσει η χώρα μας.

Η δεύτερη, είναι να ανακηρύξει μονομερώς την δική της ΑΟΖ, να συνεχίσει τις έρευνες, να ξεκινήσει γεωτρήσεις—και όποιος διαφωνεί…πρόβλημα του.

Το ενδεχόμενο να συρθεί η Ελλάδα σε διαπραγματεύσεις εφ’ όλης της ύλης μπορεί να προκύψει και από άλλη οδό—πλην της στρατιωτικής: από τις ίδιες τις διπλωματικές εξελίξεις. Σήμερα θεωρούμε ότι έχουμε επιτύχει να περιορίσουμε μερικώς την Τουρκική απειλή, καθώς έχουμε την συστράτευση Ευρώπης και Αμερικής. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε, όμως, ότι το μέτωπο κατά του Ερντογάν δεν είναι αρραγές. Ότι, μερικοί σύμμαχοί μας, μας στηρίζουν ασθμαίνοντας. Ότι η Οθωμανική Τουρκία εξακολουθεί να έχει Ευρωπαϊκά ερείσματα. Μπορεί, τούτη την χρονική στιγμή, να θεωρείται ένα κράτος- μπελάς (rogue state) αλλά η γεωπολιτική σημασία της, αν και εξασθενημένη με βάση τα συμφέροντα της Δύσης, εξακολουθεί να έχει βάρος στο πλαίσιο του ευρύτερου παιγνιδιού των μεγάλων δυνάμεων στην Μεσόγειο.

Ούτε μπορούμε να παραβλέψουμε ότι καταστάσεις διαρκούς κρίσης κουράζουν. Τα παγκόσμια προβλήματα πιέζουν –με την πανδημία του covid-19 να βρίσκεται στο προσκήνιο. Οι πύλες έχουν κλείσει για την μετανάστευση αλλά, πίσω τους, το καζάνι βράζει. Αυξάνει η συνειδητοποίηση ότι τα μέχρι σήμερα ακραία καιρικά φαινόμενα αποτελούν πλέον μέρος της καθημερινότητας, που έτσι κι αλλιώς ταράζεται από την ύφεση και την σταδιακή κατάρρευση της κοινωνικής συνοχής.

Η συνεχιζόμενη κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο κάποια στιγμή θα κουράσει τους σημερινούς συμμάχους μας. Ή, χειρότερα, θα εκλείψουν οι ειδικοί λόγοι που σήμερα αιτιολογούν την στήριξη τους προς εμάς. Είναι περίπου βέβαιο ότι ο Ερντογάν τα λαμβάνει αυτά υπόψη του στους υπολογισμούς του. Καθώς η Τουρκία εμφανίζεται ανυποχώρητη και έτοιμη για…όλα, η πίεση στην Ελλάδα να λύσει τις διαφορές της με την γείτονα χώρα, συνολικά και όχι με αναφορά μόνο στην ΑΟΖ, αναπόφευκτα θα μεγαλώνει. Εξάλλου, ο κυνικός ρεαλισμός ποτέ δεν έλλειψε ούτε από την Ευρώπη ούτε από τις ΗΠΑ.

Η χώρα πληρώνει σήμερα την απραξία δεκαετιών. Και την δεκαετία της ύφεσης. Εδώ και καιρό, ο χρόνος και το status quo σταμάτησαν να είναι σε όφελος μας.

Στο σημερινό γεωπολιτικό περιβάλλον, η διπλωματία είναι σχεδόν κατενάτσιο. Έχει τα όρια της και ας ελπίσουμε ότι δεν θα τα δούμε σύντομα.