Στην εποχή της κατά Tooze «πολυκρίσης»

Χθες ισχυρίστηκα από αυτήν την στήλη ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης ακούγονται όπως σε άλλες εποχές ένας δίσκος γραμμοφώνου που κολλούσε, επαναλαμβάνοντας τον ίδιο στίχο, την ίδια μουσική. Θέλοντας να αποφύγω την κατάταξη μου στην ίδια κατηγορία σήμερα θα ασχοληθώ με την ημέρα μετά τις εκλογές.

Το περιβάλλον που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση ταυτόχρονα ως διαχειρίστρια και παρατηρήτρια θα διέπεται από ένα κύριο χαρακτηριστικό: το τεράστια σε σύγκριση με το παρελθόν αυξημένο ρίσκο. Χωρίς να αποκλείεται η εμφάνιση των «μαύρων κύκνων» του Nicholas Taleb, οι εξελίξεις μας επιτρέπουν σε μεγάλο βαθμό να επισημάνουμε τους τομείς που σίγουρα θα μας ταλαιπωρήσουν στο άμεσο μέλλον.

Όχι πως δεν είναι γνωστοί, αλλά μία απλή παράθεση τους βοηθά, ίσως, στην έστω περιορισμένη κατανόηση των κινδύνων που με βεβαιότητα θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε. Οι κυριότεροι είναι οι εξής:

Η ανατροπή της γεωπολιτική ισορροπία με έμφαση σε θερμούς, πλην τοπικούς, πολέμους που μπορούν εύκολα, όμως, να τεθούν εκτός ελέγχου με απρόβλεπτες, βαθιές πολιτικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές εξελίξεις.

Η κλιματική αλλαγή που αλλάζει το περιβάλλον, όπως το ξέραμε, με μηχανισμούς που δεν κατανοούμε, με επιπτώσεις που δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε.

Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) που κανένας δεν γνωρίζει που μας οδηγεί. Όταν ο πατέρας της ΑΙ, Geoffrey Hinton, δηλώνει ότι θα καταστρέψει τον πολιτισμό μας, όταν 500 κορυφαίοι επιστήμονες στον τομέα ζητούν παγκόσμια αναστολή των εξελίξεων ώστε να εκτιμήσουμε τα μέτρα που οφείλουμε να υιοθετήσουμε, οι κίνδυνοι δεν μπορεί να είναι προϊόν απροβλημάτιστα φοβισμένων ανθρώπων.

Οι πανδημίες, που εμφανίζονται ολοένα και πιο συχνά, με ολοένα μεγαλύτερη αδυναμία ίασης, οπότε με αυξημένη θνησιμότητα και γεωγραφική εμβέλεια.

Ο ιστορικός του πανεπιστημίου Colombia Adam Tooze χρησιμοποιεί το ευρηματικό και ακριβή όρο  «πολυκρίσις»  (polycrisis) για να χαρακτηρίσει την εποχή μας. Κι αυτά είναι τα παγκόσμια ρίσκα. Τα τοπικά ή περιφερειακά, όπως, π.χ., ο Τουρκικός μεγαλοϊδεατισμός, απλά αντιπροσωπεύουν το παρομοιώδες «κερασάκι την τούρτα».

Κάθε μία από τις παγκόσμιες κρίσεις που ανέφερα αντιμετωπίζεται μόνο με παγκόσμια μέσα. Επειδή, όμως, παγκόσμια αντιμετώπιση δεν θα υπάρξει, κυβερνήσεις χωρών όπως η δική μας, έχουν ένα μονόδρομο να ακολουθήσουν.

Σε τι συνίσταται αυτός; Θα υποστήριζα ότι αποτελείται από πέντε άξονες—αρχίζοντας από το εθνικό επίπεδο.

Πρώτος άξονας είναι η ίδρυση ειδικής μονάδας εκτίμησης του ρίσκου σε κάθε τομέα όπου επεκτείνεται η κρατική αρμοδιότητα, σε κάθε υπουργείο σε κάθε αρχή, με εντολή πλην της καταγραφής την ταυτόχρονη επισήμανση των μέσων που υπάρχουν (αν υπάρχουν) για την διαχείριση των κινδύνων και την επισήμανση συγκεκριμένων προτάσεων για τις πολιτικές που πρέπει να σχεδιαστούν και εφαρμοστούν. Δεν είναι θέμα προστασίας του πολίτη—που είναι μία βραχυχρόνια οπτική για παραδοσιακούς κινδύνους. Είναι θέμα αποτελεσματικής διαχείρισης σημερινών ρίσκων και, στο βαθμό του εφικτού, πρόβλεψης των επερχόμενων.

Δεύτερος άξονας είναι η τήρηση των προτεραιοτήτων που έχει θέσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη – το τρίπτυχο δηλαδή «παιδεία-υγεία-δικαιοσύνη». Η εκσυγχρονιστική αναδιάρθρωση των τριών αυτών τομέων, με όσες συγκρούσεις κι αν απαιτηθούν, αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να έχει ελπίδα ο πολίτης να «σταθεί όρθιος» μπροστά στην λαίλαπα που έρχεται.

Τρίτος άξονας, η ισχυροποίηση των θεσμών που εγγυόνται την λειτουργία της φιλελεύθερης δημοκρατίας, ως αντίβαρο σ’ ένα κράτος που εκ των πραγμάτων θα αναγκαστεί να επέμβει ξαφνικά, δυναμικά και, για να είναι αποτελεσματικό, αυταρχικά. Η δικαιοσύνη να αποκτήσει ξανά την εμπιστοσύνη του πολίτη και οι ανεξάρτητες αρχές την πραγματική ανεξαρτησία που κερδίζει τον σεβασμό του πολίτη.

Τέταρτος άξονας, η άσκηση πολιτικών να αποκτήσει η οικονομία πιο γερές βάσεις από αυτές που δίνουν ο τουρισμός και το real estate. Δεν το ανέφερα προηγουμένως, αλλά η παγκόσμια κρίση τροφίμων και νερού είναι κοντά. Η Ελλάδα έχει (ακόμη) το κλίμα για να καλύψει τις ανάγκες όλης της Ευρώπης σε φρούτα και λαχανικά. Η στροφή στην σύγχρονη γεωργία – με προϋπόθεση ότι αυταρχικά το κράτος θα προχωρήσει στην ανακατανομή των κλήρων—θα διαφοροποιήσει το σημερινό ευάλωτο μοντέλο ανάπτυξης, θα εξασφαλίσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης διότι θα παράγουμε προϊόντα με ανελαστική ζήτηση και θα συνεισφέρει στον περιορισμό των ζημιών από τις κρίσεις.

Πέμπτος άξονας, η χρήση της περιφερειακής ευρωπαϊκής ενότητας, ως πρόσθετη «ομπρέλα» προφύλαξης. Αν μία χώρα έχει τεράστιο εθνικό συμφέρον να στηρίξει την εξελικτική ενοποίηση της Ευρώπης – ιδιαίτερα τώρα, όπου ο πόλεμος μαίνεται στην Ουκρανία, η Γερμανία επιβεβαιώνει την σκληρή ρήση του αείμνηστου Θόδωρου Πάγκαλου και η Κίνα αρχίζει να αντιμετωπίσει τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της δικτατορία — αυτή είναι η Ελλάδα.

Κυβέρνηση που βάσιμα ισχυρίζεται ότι προστατεύει το εθνικό συμφέρον και την ασφάλεια και ευτυχία του λαού της, δεν μπορεί να τα αγνοήσει, δεν της επιτρέπεται να μην προετοιμαστεί, για τα ρίσκα που μας περιμένουν. Δεν είναι θέμα αν θα έρθουν. Το μόνο ερώτημα είναι πότε θα έρθουν.

Δεν θα άφηνα την αντιπολίτευση εκτός…κουβέντας. Αναρωτιέμαι αν είναι πάνω από δέκα αυτοί που έχουν προβληματιστεί πάνω στα θέματα που αναφέρουμε;

Διαβάστε επίσης          

Οι σπασμένοι δίσκοι κατά της αυτοδυναμίας

──────────────────

Εκλογές 2023

Εκλογές 2023: Όλη η επικαιρότητα στο mononews.gr

Οδηγός – Πού και πώς ψηφίζω στις 25 Ιουνίου

Δείτε live τον χάρτη των αποτελεσμάτων