Συγκρατημένης απαισιοδοξίας συνέχεια

Πρόσφατα, στο Bletchley Park της Αγγλίας (φημισμένο για τον ρόλο του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο) συνέβη γεγονός που μπορεί να χαρακτηριστεί ως αλλαγή προτύπου – paradigm shift, όμοιο με αυτό της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα.

Συγκεκριμένα, 28 χώρες συμφώνησαν οι 8 μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες να δοκιμάζουν την λειτουργία και να αποτυπώνουν τις επιπτώσεις των νέων εξελίξεων στην τεχνητή νοημοσύνη, πριν προχωρήσουν στις εμπορικές εφαρμογές.

Αχτίδα φωτός σε τομέα όπου η τεχνολογική πρόοδος έχει αποκτήσει αυτόνομη πορεία, χωρίς η κοινωνία να γνωρίζει ούτε την κατεύθυνση, ούτε τις επιπτώσεις. Προσπάθεια μάθησης από τα παθήματα του παρελθόντος, όπου η μίμηση έφερε τραγικά αποτελέσματα. Εγχείρημα να αντιμετωπιστεί η αδιέξοδη γεωπολιτική αντιπαλότητα, σ’ έναν κόσμο όπου κανένα από τα μεγάλα προβλήματα-προκλήσεις δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σε τοπικό, εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο.

Ο μεγάλος κίνδυνος για την ανθρωπότητα δεν είναι ούτε ο πόλεμος για εθνικά στρατηγικά κεκτημένα, ούτε η μάχη κατά της τρομοκρατίας, ούτε καν η κλιματική κρίση τις συνέπειες της οποίας υποχρεωτικά θα υποστούμε και μπορούμε πλέον μόνο να ελαχιστοποιήσουμε.

Ο μεγάλος κίνδυνος είναι η μάχη για τεχνολογική υπεροχή ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα – όπου κυριαρχεί η εξασφάλιση της πρωτοπορίας χωρίς να εκτιμάται η επίπτωση στον άνθρωπο και την κοινωνία. Τα όσα συνέβησαν στην περίπτωση του Sam Altman δεν είναι παρά η ορατή όψη του παγόβουνου.

Ήδη, στην οικονομία η αντιπαλότητα έχει οδηγήσει στον εξύμνηση δύο ελλαττωματικών μοντέλων. Της Δύσης που στηρίζεται στην ανισότητα και στην εξάπλωση της δυστυχίας, της Κίνας που στηρίζεται στην κατάργηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το μοντέλο της Δύσης επιχείρησαν να αντιγράψουν πολλές χώρες, πάντα με αρνητικά αποτελέσματα. Το μοντέλο της Κίνας προβάλλεται τώρα ως εναλλακτική πρόταση, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ανθρώπινη έφεση προς την ελευθερία της γνώμης και έκφρασης.

Στο πλαίσιο αυτό δεν είναι παράδοξο η φιλοσοφική ομοιότητα μεταξύ της άκρας δεξιάς και της άκρας αριστεράς – γεγονός, εξάλλου, που δεν βλέπουμε για πρώτη φορά τώρα. Και οι δύο είναι κατά της παγκοσμιοποίησης– διότι βλέπουν ότι και τα δύο οικονομικά μοντέλα φέρνουν ανθρώπινο πόνο, άλλο θέμα αν οι δικές τους λύσεις οδηγούν σε χειρότερα αδιέξοδα.

Η αντιπαλότητα των δύο μοντέλων είναι αδιέξοδη. Μολονότι έχει έκτοτε σιωπήσει με αναφορά στο συγκεκριμένο θέμα, ρεαλιστική ενόραση είχε η Κριστίν Λαγκάνρτ (Christine Lagarde) όταν πριν από αρκετές εβδομάδες δήλωνε ότι χρειάζεται να ξαναγραφτεί το βιβλίο των οικονομικών. Έχει διαπιστώσει το σημερινό αδιέξοδο, με την απλή λογική ότι η οικονομία – όποια κι αν είναι η μορφή της – δεν βρίσκεται σε κενό αλλά είναι ενσωματωμένη στην κοινωνία. Όταν η οικονομική καταστρέφει την υφή της κοινωνίας όπως έκανε η αλόγιστη παγκοσμιοποίηση της περιόδου 1990-2020 ή η άκριτη μίμηση της Δύσης από τις αναπτυσσόμενες χώρες, τότε είναι σαφές ότι επικρατεί το κοινωνικό αδιέξοδο και κυριαρχεί ο πολιτικός  εξτρεμισμός.

Σε άρθρο της η Adrana Haldar είχε συνοψίσει μέρος του προβλήματος με την φράση «ο Βοράς χρειάζεται περισσότερη βιομηχανία και ο Νότος περισσότερη καινοτομία». Μία ακριβής προσέγγιση που τείνει, όμως, να αγνοήσει την μάχη για το προβάδισμα στην τεχνολογία ανάμεσα στους δύο παγκόσμιους πόλους. Κατά πολλούς στοχαστές, που παρατηρούν τις εξελίξεις, ο κίνδυνος είναι πως η διαμάχη ΗΠΑ-Κίνας θα επιλυθεί από τον αγώνα δρόμου μεταξύ της Silicon Valley στις ΗΠΑ και της αντίστοιχής της  στην Κίνα.

Χειρότερο αγώνα για την ανθρωπότητα δεν μπορεί να εύκολα να φανταστεί κανείς – διότι ουδείς, ουδείς απολύτως δεν γνωρίζει που οδηγεί αυτός ο αγώνας. Γι’ αυτό η συμφωνία του Bletchley Park προσφέρεται ως ηλιαχτίδα και γι’ αυτό η απαισιοδοξία είναι συγκρατημένη.

Διαβάστε επίσης

Γιατί οφείλουμε να είμαστε συγκρατημένα απαισιόδοξοι