Ποινικοί κώδικες: Μια δραστική μεταρρύθμιση για δυσεπίλυτα προβλήματα – Αρθρο παρέμβαση

Ψηφίστηκε, λοιπόν, ο νέος Ποινικός Κώδικας και ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, με τη δικηγορική κοινότητα να είναι τουλάχιστον μουδιασμένη. Εκφράστηκαν αρκετές αντίθετες απόψεις, αυτό είναι το μόνο βέβαιο, όμως πόσο ουσιαστική και προσανατολισμένη σε μια ρεαλιστική οπτική ήταν η εν λόγω αντιπαράθεση;

Γιατί σίγουρα είναι εύκολο να απαριθμεί κανείς όλα τα θεωρητικά του επιχειρήματα περί των ελαττωμάτων ενός νομοσχεδίου. Το δύσκολο είναι, όμως, να δοθούν λύσεις σε χρόνια προβλήματα, των οποίων το επίπεδο δυνατότητας εξεύρεσης λύσης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως γόρδιος δεσμός.

Η ποινική δικαιοσύνη στην Ελλάδα πάσχει σοβαρά τόσο ως προς την ταχύτητα όσο και ως προς την αποτελεσματικότητά της. Είναι αδιαμφισβήτητα εξόχως προβληματικό να αποφυλακίζεται ένας δράστης ανθρωποκτονίας σε ήρεμη ψυχική κατάσταση στα πέντε χρόνια, να μην εκτίει ποτέ την ποινή του ένας ασυνείδητος οδηγός που παρέσυρε και σκότωσε έναν πεζό ή να απελευθερώνεται αναγκαστικά ένας, επί παραδείγματι, κατά συρροή βιαστής, επειδή παρήλθε το δεκαοκτάμηνο της προφυλάκισης χωρίς να έχει ολοκληρωθεί (πολλές φορές χωρίς να έχει καν αρχίσει) η δίκη του.

Αιτιάσεις υπάρχουν πολλές ως προς επιμέρους διατάξεις του νομοσχεδίου και έχουν αναλυθεί εμφατικά από αξιόλογους φορείς, όπως η Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων ή η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Ο πυρήνας των επιχειρημάτων όσων αντιτίθενται στο νομοσχέδιο αφορά τις εγγυήσεις της δίκαιης δίκης ή την επιβάρυνση του ήδη πολύ βεβαρυμένου σωφρονιστικού συστήματος στην Ελλάδα. Σε ένα θεωρητικό επίπεδο, δύσκολα μπορεί κανείς να διαφωνήσει με τους οπωσδήποτε κατατοπιστικούς προβληματισμούς που έχουν σκιαγραφηθεί.

Μήπως, όμως, αυτό είναι ακριβώς το πρόβλημα στην Ελλάδα; Ότι είμαστε πολύ καλοί στο να βρίσκουμε όλες τις αδυναμίες σε οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική προσπάθεια; Ότι έχουμε ταλέντο να κουνάμε το δάχτυλο, κοιτώντας το επιμέρους και χάνοντας μια πιο ολιστική -και πρακτική- προοπτική σε ορισμένα επιτακτικά ζητήματα;

Να προτείνουμε λύσεις

Οπωσδήποτε, σε ένα αποκομμένο από την υφιστάμενη καθημερινότητα πλαίσιο, τα επιχειρήματα υπέρ της διασφάλισης των θεμελιωδών αρχών του φιλελευθέρου ποινικού δικαίου βρίσκουν ευήκοα ώτα και δικαίως. Όμως, συχνά, με το να κατηγορούμε την προτεινόμενη λύση για ένα πρόβλημα, χωρίς να προτείνουμε μια άλλη, εφαρμόσιμη και υλοποιήσιμη, ισοδυναμεί με διαιώνιση του προβλήματος. Ενός προβλήματος (ή μάλλον περισσότερων) που επίσης ανησυχεί τη νομική κοινότητα αλλά και όλη την ελληνική κοινωνία για τις επιπτώσεις του ακριβώς σε αυτές τις θεμελιώδεις αρχές της ποινικής δικαιοσύνης.

Η ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης θα έπρεπε, πάντως, να είναι περισσότερο σχολαστική στον τρόπο ένταξης ορισμένων αλλαγών στο ευρύτερο σύστημα του ποινικού δικαίου και κυρίως της ποινικής δικονομίας. Αν και έγιναν βελτιώσεις της τελευταίας στιγμής, ώστε να καμφθούν ορισμένες αντιρρήσεις, για παράδειγμα αναφορικά με τις αρμοδιότητες του Μεικτού Ορκωτού Δικαστηρίου ή του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου, θα ήταν σαφώς προτιμότερο μια τέτοιου τύπου σημαντική μεταρρύθμιση να γίνει με τη σύμφωνη γνώμη των επιστημονικών φορέων, έστω στα βασικά της σημεία.

Κάτι τέτοιο, όμως, θα σήμαινε ουσιώδη αργοπορία. Και η εξεύρεση ισορροπίας ανάμεσα στην αποδοτικότητα και τη στάθμιση όλων των απόψεων δεν είναι πάντα ούτε απλή ούτε εφικτή. Ειδικά όταν πρόκειται για προβλήματα που θα έπρεπε να έχουν λυθεί εδώ και δεκαετίες.

Διαβάστε επίσης:

Φλωρίδης σε Νατσιό: Υποκρισία και δικολαβίστικα τερτίπια η άρνησή σας
Ανδρουλάκης: Δεν θα κλείσουμε τα μάτια σε καραμπινάτα σκάνδαλα
Φλωρίδης σε Φάμελλο: Με το καλημέρα ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε την αποφυλάκιση του βαρέως εγκλήματος στην Ελλάδα