Ας μην κρυβόμαστε. Η ευθύνη για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ βαρύνει το σύνολο του πολιτικού κόσμου κι ας μην προσπαθεί κανένα κόμμα που κυβέρνησε να βγάλει την ουρά του.

Από την ίδρυση του το 1998 με υπουργό Γιώργο Ανωμερίτη στην κυβέρνηση Κώστα Σημίτη, στο 2015 με την παρέμβαση του Παναγιώτη Λαφαζάνη ως υπερυπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας με αρμόδιο υφυπουργό τον Ευάγγελο Αποστόλου, στους τέσσερις υπουργούς (Βορίδης, Λιβανός, Γεωργαντάς, Τσιάρας) των κυβερνήσεων Μητσοτάκη,  ο ΟΠΕΚΕΠΕ αποτελεί όνειδος για το οποίο έγιναν πολλά στραβά μάτια.

Το βασικό πρόβλημα εντοπίζεται αρχικά στο ΠΑΣΟΚ. Ο εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας ρυθμίστηκε με Προεδρικό Διάταγμα (το 2000 και το 20010 και αμέσως  χαρακτηρίστηκε  ως …εύκαμπτος. Τι σημαίνει αυτό; Ότι μπορούσε ανά πάσα στιγμή να αλλάξει με απλή υπουργική απόφαση (ΥΑ) ή, άντε, με κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ).  Οπότε, ο κάθε υπουργός μπορούσε να κάνει σχεδόν κατά το δοκούν.

Αλλαγές στην λειτουργία του ΟΠΕΚΕΠΕ  έγιναν με νόμο το 1999, το 2007 και το 2023, ουσιαστικά με αφορμή την ανάγκη  εναρμόνισης με την κοινοτική νομοθεσίας. Στην περίοδο της πρώτης κυβέρνησης Μητσοτάκη, και ειδικά στην τριετία 2021-2023,  εισήχθησαν για πρώτη φορά ψηφιακοί μηχανισμοί παρακολούθησης.

Η περίφημη παρέμβαση Λαφαζάνη είχε κομματικό χαρακτήρα (ποιος δηλώνει, τι) αλλά και ιδεολογικό, καθώς κατάργησε την ανάθεση της διαχείρισης του συστήματος ελέγχου που είχε γίνει σε ιδιωτική εταιρεία (στην GAIA Επιχειρείν) και την ανέθεσε στο…δημόσιο.

Οι φήμες για διαφθορά είχαν προηγηθεί του ΟΠΕΚΕΠΕ– αφορούσαν τον ΟΔΕΓΕΠ (Οργανισμό Διαχείρισης Εγγυήσεων Γεωργικών Προϊόντων). ΟΙ αρνητικές φήμες ήταν ένας από τους λόγους που ιδρύθηκε ο ΟΠΕΚΕΠΕ.

Διαχρονική και διακομματική η ευθύνη. Ίσως, η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας να μπορεί να προσδιορίσει με μεγαλύτερη σαφήνεια το πως και το πότε σημειώθηκαν τα μεγάλα σκάνδαλα. Αλλά, αυτό είναι νερό κάτω από την γέφυρα. Θα αναδειχθούν τα σκάνδαλα, θα πληρώσουν οι πολίτες τα κοινοτικά πρόστιμα και τις επιστροφές, θα στραφεί το δημόσιο κατά ορισμένων ιδιωτών και πάμε για ένα γαϊτανάκι δικαστικών μαχών.

Είναι σαφές ότι η αντιπολίτευση θα επιχειρήσει τα ρίξει ευθύνες στην κυβέρνηση. Είναι εύκολος ο συγκεκριμένος δρόμος. «Γιατί δεν κάνατε κάτι;» θα είναι η ερώτηση-κατηγορία. Αναμενόμενη η απάντηση: «Ποιος γνώριζε και δεν μίλησε; Τι να κάνω για κάτι που δεν ξέρω». Και στην ουσία το θέμα τελειώνει εκεί. Στο κάτω-κάτω, τα σκάνδαλα δεν βγαίνουν στη μέση του δρόμου να φωνάξουν «εδώ είμαι, πιάστε με».

Ως (ουσιαστική) αντιπολίτευση το ΠΑΣΟΚ μπορεί να διαλέξει τον δύσκολο δρόμο και να καταθέσει δικό του σχέδιο αναδιοργάνωσης του ΟΠΕΚΕΠΕ. Χωρίς να απεμπολήσει την ευκαιρία να ψέξει με αντικειμενικότητα έχει ταυτόχρονα την δυνατότητα να σχεδιάσει με επάρκεια. Μπορεί, έτσι, να κερδίσει ψήφους. Αν αρχίσει την λιτανεία των ακατάσχετων κατηγοριών, πάλι θα χάσει.  Εξάλλου, άλλο ο έλεγχος της διαχείρισης και άλλο η πολιτική και η διαχείριση. Λεπτό σημείο που μας φέρνει στην κυβέρνηση.

Ορθά, η κυβέρνηση αποφάσισε άμεσα και έπραξε ριζοσπαστικά. Επικοινωνιακά και ουσιαστικά ήταν η άριστη αντίδραση.  Ερώτημα, όμως, για τους  απλοϊκούς: το θέμα είναι μόνο τεχνικό (της επάρκειας των ελέγχων) και οργανωτικό (διάρθρωση, ηγεσία, απόδοση ευθυνών) ή έχει και μεγάλη σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό; Όταν ένας οργανισμός έχει διαβρωθεί – σε άγνωστο μάλιστα βαθμό—από την διαφθορά, το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με την αλλαγή της οργάνωσης αφήνοντας τους ανθρώπους στις θέσεις τους;

Αν η κυβέρνηση θέλει να είναι πειστική, οφείλει να συνδυάσει τις οργανωτικές -λειτουργικές αλλαγές με διαδικασίες άμεσης αξιολόγησης των υπαλλήλων του ΟΠΕΚΕΠΕ. Η απάτη είναι τόσο οφθαλμοφανής που, κατά τεκμήριο,  οι ευθύνες απλώνονται σε ευρεία έκταση. Και, επιτέλους, να διασφαλίσει την σύνδεση της αγροτικής πολιτικής με την ροή των επιδοτήσεων. Για δεκαετίες έχουμε σχεδόν τυφλά υιοθετήσει την ΚΑΠ. Προτάσεις που να αφορούν τον Μεσογειακό Νότο δεν μπορούμε να «περάσουμε»;

Μετά από πολλές παραινέσεις, η κυβέρνηση δείχνει να έχει συνειδητοποιήσει τι σημαίνει αλλαγή στην καθημερινότητα που επιτακτικά ζητά ο πολίτης. Δηλώνει, έτσι, έτοιμη να πολεμήσει το βαθύ κράτος – γιατί διαφορετικά η καθημερινότητα δεν αλλάζει. Η διαφάνεια και ο ριζοσπαστισμός οφείλουν να χαρακτηρίζουν τις αποφάσεις και πράξεις της. Ας μην πέσει στην παγίδα των ημίμετρων. Η αρχή και το τέλος κάθε αλλαγής είναι θέμα νοοτροπίας– όχι μόνο οργάνωσης.

Διαβάστε επίσης

Ενίοτε η σιωπή είναι προτιμότερη από την εμπαθή εκστόμιση της ανακρίβειας