Αν το ΠΑΣΟΚ ήταν άνθρωπος, θα βρισκόταν σε μακρόχρονη ανάρρωση, με συγγενείς να μαζεύονται γύρω από το κρεβάτι και γιατρούς να ψιθυρίζουν «αντέχει ακόμα». Έζησε ως υγιές σώμα της ελληνικής πολιτικής ζωής και είχε φωνή που καθόριζε την ατζέντα. Σήμερα δείχνει να έχει χάσει την όρεξη για ζωή και γενικά δείχνει να τα έχει χαμένα. Το κόμμα που μιλούσε για «Αλλαγή» μοιάζει να μη βρίσκει μια νέα λέξη για να περιγράψει τον εαυτό του.

Ένα σύμπτωμα της προχωρημένης ηλικίας του είναι η απώλεια του προσανατολισμού. Το παθαίνουν οι μεγάλοι άνθρωποι, γι’ αυτό και συχνά κρεμάμε ένα κολιέ με το όνομα και τη διεύθυνση, για τις μέρες που χάνονται σε μακρινές γειτονιές. Το ΠΑΣΟΚ δεν ξέρει αν είναι κόμμα εξουσίας, κόμμα διαμαρτυρίας, μεταρρυθμιστική δύναμη ή νοσταλγική ανάμνηση. Σέρνεται στο περιθώριο με έναν λόγο που δεν πείθει ούτε τους παλιούς οπαδούς ούτε τη νέα γενιά. Το «κέντρο» που κάποτε ήλεγχε δεν υπάρχει πια. Δεν πήρε κανείς τη θέση του, δεν υπάρχει άλλο κεντρώο κόμμα. Το κέντρο το 2025 είναι σαν την πολυθρόνα του παππού, στην οποία κανείς δεν κάθεται. Είναι μια άβολη πολυθρόνα.

Στο εσωτερικό του κόμματος η εσωστρέφεια είναι η χρόνια ασθένεια. Ομάδες, ψίθυροι, αμφισβήτηση, ενίοτε και μαχαιριές συνθέτουν το σκηνικό. Ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν κατάφερε να επιβληθεί ως αδιαμφισβήτητος ηγέτης και τα στελέχη στρέφονται το ένα εναντίον του άλλου. Τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ έγιναν αίθουσες αναμονής, σαν σε νοσοκομείο όπου οι συγγενείς λυπούνται για την ασθένεια και ταυτόχρονα φαντασιώνονται τα κέρδη από το μελλοντικό άνοιγμα της διαθήκης.

Το ΠΑΣΟΚ δίνει το παρών στη Βουλή αλλά απουσιάζει από τις κοινωνικές εξελίξεις. Κάνει διάγνωση των προβλημάτων, κάνει περιγραφή των συμπτωμάτων, αλλά δεν προτείνει θεραπείες. Εν ολίγοις, δεν καταφέρνει να μετατρέψει την κριτική του σε πολιτικό κεφάλαιο. Ο δημόσιος λόγος του είναι αποστειρωμένος, χωρίς το πάθος που θα μπορούσε να αφυπνίσει μια κοινωνία απογοητευμένη από τη μονοκρατορία της Νέας Δημοκρατίας. Αντί να αφυπνίσει, βάζει τον κόσμο σε καταστολή.

Η αποφυγή ρίσκου, η αγωνία να μη θυμώσει κανείς, η επιμονή σε ήπια φρασεολογία έχουν αφαιρέσει από το κόμμα τη γοητεία που κάποτε είχε. Μοιάζει να περπατά σε πολιτικό νεκροταφείο, προσπερνώντας τα δικά του μνήματα χωρίς να το συνειδητοποιεί. Το ΠΑΣΟΚ έχασε τους μικρομεσαίους που κάποτε το ανέδειξαν, τους δημοσίους υπαλλήλους, τους συνδικαλιστές, τις οικογένειες που το θεωρούσαν καταφύγιο. Οι μνημονιακές του επιλογές έσπασαν οριστικά τον δεσμό εμπιστοσύνης και όσοι επέστρεψαν δεν το έκαναν από πίστη αλλά από κούραση με τους άλλους. Η κοινωνία δεν βλέπει πια στο πρόσωπο του ΠΑΣΟΚ τον φορέα της προόδου αλλά τον παππού που επαναλαμβάνει τα ίδια λόγια στις οικογενειακές συγκεντρώσεις.

Ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν κατάφερε να εμπνεύσει και σε τούτο δεν φταίνε οι εσωκομματικοί του αντίπαλοι. Οι παρεμβάσεις του μοιάζουν με εκφωνήσεις σε μνημόσυνο. Στις συνεντεύξεις του κυριαρχεί η μετριοπάθεια και σπανίζει η τόλμη. Σαν να έχει αποδεχθεί πως το ΠΑΣΟΚ δεν θα σηκωθεί ποτέ ξανά όρθιο και ψάχνει να βρει άλλους τρεις για να σηκώσουν στους ώμους τους την κάσα.

Μόνο ένα θαύμα θα έσωζε την κατάσταση, ένα «Δεῦρο ἔξω». Όμως για να συμβεί αυτό, το ΠΑΣΟΚ πρέπει πρώτα να αποδεχτεί ότι πέθανε. Αλλιώς θα παραμείνει ένας οργανισμός που κρατιέται στη ζωή με μηχανική υποστήριξη, αγαπητός σε όσους θυμούνται το παλιό του μεγαλείο.

Διαβάστε επίσης

Mεθυσμενάκια και Μιχάλης Χρυσοχοΐδης