Οι ριζικές αλλαγές θέλουν και ριζικές προσαρμογές

Φαίνεται ότι η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα της αγοράς, καθώς έβαλε φρένο στην Delivery Hero. Άσχετα με την κατάληξη του θέματος, μπορούμε τουλάχιστον να πούμε ότι κάτι κινείται.

Εδώ και τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες, ο καπιταλισμός-καζίνο λειτουργεί με στόχο την απόκτηση μονοπωλιακής ή ολιγοπωλιακής θέσης. Το σύστημα καταπολεμά τον ανταγωνισμό αλλά, βέβαια, ενδιαφέρεται για την ανταγωνιστικότητα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αυτό είναι το modus operandi και έτσι έχουν προκύψει οι μεγάλες – πολλοί θα έλεγαν οι τεράστιες— επιχειρήσεις του σήμερα.

Κύριο όχημα είναι οι αγορές και συγχωνεύσεις. Κύριο κίνητρο η μεγιστοποίηση κερδών. Παράπλευρο κίνητρο: το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις η παγκοσμιοποίηση απαιτεί και…παγκόσμια μεγέθη.

Στις αρχές της εμφάνισης του καπιταλισμού-καζίνο, οι εξαγορές και συγχωνεύσεις γίνονταν με δύο στόχους. Ο ένας ήταν πράγματι η απελευθέρωση παραγωγικών δυνάμεων που οι ιδιοκτήτες μίας εταιρείας δεν ήξεραν ότι είχαν ή δεν μπορούσαν –για διάφορους λόγους—να εκμεταλλευτούν.

Ο δεύτερος, που αφορούσε κυρίως σε ομάδα επιχειρήσεων υπό μία ιδιοκτησία, ήταν η διάσπαση τους σε επιμέρους εταιρείες και η μεταπώληση τους σε υψηλή τιμή αφού είχαν πρώτα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες –μεταξύ των οποίων το φόρτωμα της εταιρείας με δάνεια.

Από τα μέσα του 1990, όμως, η κύρια πρόθεση άλλαξε. Στόχος ήταν η μεγέθυνση και η αποκλεισμός αναδυόμενων ανταγωνιστών. Δηλαδή, στον κλάδο να κυριαρχεί ένας ή άντε δύο, στην χειρότερη περίπτωση τρεις εταιρείες.

Η με άλματα τεχνολογική εξέλιξη, εξάλλου, οδηγούσε σχεδόν υποχρεωτικά σ’ αυτήν την συμπεριφορά. Θα ήταν ενδιαφέρον να γινόταν ένας κατάλογος με ελληνικά start up, ιδιαίτερα στον ψηφιακό τομέα, που δεν αγοράστηκαν από ξένους. Φοβάμαι πως δεν έχει καν τρεις αναφορές.

Αυτό έγινε, πάντως, με την Ρωσία. Απέκτησε ολιγοπωλιακή θέση στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας και τώρα ζούμε σε πρώτο χέρι τις επιπτώσεις της Γερμανικής ενεργειακής πολιτικής και της ίδιας της πρώην καγκελαρίου Μέρκελ.

Κάποτε οι ΗΠΑ είχαν την πρωτοπορία στο θέμα αυτό. Από την εποχή της κρίσης του 2008, η Ε.Ε. έχει αφήσει να φανούν τα δόντια της, ενώ στις ΗΠΑ το θέμα έχει περάσει σχεδόν σε δεύτερη μοίρα. Είναι η χρονική στιγμή, όπως το έχω αναφέρει και άλλοτε από την στήλη αυτή, να υπάρξει μία γενναία αναθεώρηση των όρων της αγοράς και η υιοθέτηση κοινών αρμοδιοτήτων, στόχων και μεθόδων απ’ όλα τα κράτη-μέλη.

Σήμερα, στις ριζικές αλλαγές που φέρνει η ψηφιακή επανάσταση θα πρέπει να προστεθεί η ριζική αλλαγή στην γεωπολιτική ισορροπία και η επερχόμενη ριζική αλλαγή στον τομέα των τροφίμων. Απαιτούνται ριζικές προσαρμογές, λοιπόν, προκειμένου να είμαστε…«σχετικοί».

Έχει ενδιαφέρον στο πλαίσιο αυτό η έγκριση 350 επενδυτικών σχεδίων, ύψους1,8 δις. ευρώ, από το Ταμείο Ανάκαμψης κυρίως στον τομέα της ενέργειας. Καλή η πρόοδος, μακάρι να είναι ουσιαστικός ο έλεγχος και μεγάλη η προσδοκία για την επιτυχή ολοκλήρωση.

Είναι σαφές ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αλλαγές. Δεν θα όφειλε, όμως, τώρα, να εξετάσει η ίδια η Ε.Ε. την ενεργειακή πολιτική της σε σχέση με τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα; Η αντίδραση της γρήγορης απεξάρτησης δεν αρκεί. Απαιτείται κοινή ενεργειακή πολιτική όπως και απαιτείται η επανεξέταση όλων των σχεδίων όλων των χωρών στον τομέα της ενέργειας.

Διάβαζα ότι ο Γάλλος υπουργός ενέργειας είναι απόφοιτος φιλολογίας. Μπράβο του ανθρώπου. Δεν έχει έρθει, όμως, η εποχή όπου οι ειδικευμένοι είναι αυτοί που θα πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο;

Ζούμε εποχή ανατροπών, αναθεωρήσεων, αναδιατάξεων. Οφείλουμε να προσαρμοστούμε. Και, οι ριζικές αλλαγές απαιτούν ριζικές προσαρμογές. Όπως στη νομοθεσία για τον ανταγωνισμό. Όπως στην τραπεζική πρακτική. Όπως στην αναγνώριση του γεγονότος ότι η αναθεώρηση θα είναι από εδώ και μπρος στην ημερήσια διάταξη.