Γιατί ένα μέλλον «αποκάλυψης» δεν αποκλείεται

Επειδή ο ομφαλοσκόπηση αποτελεί εθνικό χόμπι, επειδή τα παράπονα για αδειανές τσέπες πυκνώνουν, επειδή ο λαϊκισμός έχει φτάσει ξανά στα προ του 2015 επίπεδα και επειδή οι συνταγές που ακούγονται είναι της τάξης «φύκια για μεταξωτές κορδέλες» ανακατωμένα για καλό και για κακό με μερικούς « λαγούς και πετραχήλια», θέλω να δώσω ένα πανόραμα των παγκόσμιων θεμάτων που βρίσκονται στο προσκήνιο και από στιγμή σε στιγμή μπορούν να κάνουν την ζωή μας μαύρη.

Η γκρίνια και το κλάμα, η έλλειψη ψυχραιμίας και ψυχικής αντοχής, η κακομάθηση γενικά, μας έχουν κυριεύσει. Δεν θα χρειαστεί πολύ για να συνειδητοποιήσουμε ότι το έχουμε παρακάνει στην άρνηση.

Δεν θα αναφερθώ ιδιαίτερα στην κλιματική αλλαγή, όπου οι ξαφνικές συμφορές έχουν ήδη αρχίσει και αποτελούν μέρος της καθημερινής πραγματικότητας. Ούτε στο τι θα μας συμβεί επειδή η προετοιμασία μας για τις νέες κλιματικές συνθήκες είναι περίπου ανύπαρκτες. Ίσως μερικοί χιονιάδες ακόμη, κάμποσες νέες πυρκαγιές και αρκετές πλημμύρες να μας πείσουν.

Ούτε θα αφιερώσω πολλές γραμμές στην εμμονή του κορωνοϊού, στις μακρόχρονες επιπτώσεις του στην υγεία, στην βεβαιότητα της εμφάνισης νέας μετάλλαξης, στην έλλειψη ανθεκτικών, αποτελεσματικών, σύγχρονων συστημάτων υγείας. Αυτά τα λέμε τη μία ημέρα και τα ξεχνάμε την άλλη.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε τα συνηθισμένα κοινοβουλευτικά παιγνίδια του στο θέμα των εξοπλισμών, που στην ουσία αφορούν την κρίση με την Τουρκία. Απέδειξε ότι η εξωτερική πολιτική του περιορίζεται σε αφορισμούς—φαίνεται ότι η πρωτοβουλία κινήσεων εξαντλήθηκε με την υποχώρηση στις πιέσεις για να κλείσει το Μακεδονικό. Θα πρέπει να τρέμουμε με την προοπτική του κόμματος αυτού να διαχειρίζεται τον αναθεωρητισμό του Ερντογκάν.

Κίνδυνος είναι η μάχη για τις νέες γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής. Η Ουκρανία είναι μόνο το εναρκτήριο λάκτισμα. Σύντομα θα δούμε κίνηση γύρω από το πιόνι της Ταϊβάν, ανακατατάξεις στην Ε.Ε., συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και την επαναφορά των πολέμων μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων που γίνονται  μέσω τρίτων κρατών

Στον πόλεμο αυτό, η ενέργεια μετατρέπεται σε ισχυρό οικονομικό και κοινωνικό όπλο, ενώ πάντα θα υπόκειται στις εκτιμήσεις για μεγιστοποίηση κερδών στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που απομένει για τα ορυκτά καύσιμα. Η επίπτωση στον πολίτη δεν είναι καν μέρος της εξίσωσης.

Η Ευρώπη θα παραμένει σε αναταραχή. Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με το δικαίωμα της Επιτροπής να παρακρατεί πόρους από τα κράτη που δεν συμμορφώνονται με το κοινοτικό κεκτημένο, σημαίνει ότι η διαμάχη με την Πολωνία και την Ουγγαρία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ενότητα μίας Ευρώπης –τη στιγμή μάλιστα που αναζητά την ταυτότητα της μπροστά στην επιθετικότητα της Ρωσικής αρκούδας.

Σε κίνδυνο βρίσκονται οι αναδυόμενες αγορές, καθώς αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια που συσσώρευσαν λόγω της πανδημίας και που προστέθηκαν στο ήδη υψηλό δημόσιο χρέος τους. Στους επόμενους  μήνες, το θέμα της αναδιάρθρωσης των χρεών τους θα έρθει στο προσκήνιο, με επιπτώσεις στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας και αναταραχές στις αγορές συναλλάγματος.

Η άνοδος των επιτοκίων κινδυνεύει, για μία ακόμη φορά, να επιβραδύνει αν όχι και να ανατρέψει την πορεία ανάκαμψης των αναπτυγμένων χωρών –τελικά να οδηγήσει ακόμη και στην επανεμφάνιση του στασιμοπληθωρισμού. Τότε θα αναπολούμε τις σημερινές… άδειες τσέπες!

Ορατός είναι ο κίνδυνος να ξεσπάσουν νέες «φούσκες». Τα ακίνητα, οι επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη και πολλές μετοχές (που σήμερα διαπραγματεύονται με πολλαπλάσιο 40 (ως προς τα κέρδη) όταν πριν από 10 χρόνια το 20 θεωρείτο περίπου άπιαστο όνειρο) ίσως θα πρέπει να μας προβληματίσει κάπως. Φούσκα είναι θα σκάσει κάποια στιγμή.

Με το τεράστιο χρέος που έχει συσσωρευτεί σε παγκόσμιο επίπεδο, με τον καπιταλισμό να αδιαφορεί για την  επένδυση και την δημιουργία αξίας, με την μεγάλη ρευστότητα να κυνηγά το κέρδος υποβαθμίζοντας το ρίσκο, η κοινωνική συνοχή δοκιμάζεται στυγνά. Η κατάρρευση της μπορεί να αποδειχθεί θέμα ελάχιστου χρόνου, καθώς η ψηφιακή επανάσταση θα εντείνει τις ανισότητες δημιουργώντας νέους οικονομικούς και κοινωνικούς διχασμούς.

Μερικοί θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν το τοπίο αυτό ως «αποκαλυπτικό». Είναι, πράγματι. Η άφιξη του δεν είναι νομοτελειακή. Δεν αποκλείεται, όμως. Κι αν κρίνει κανείς από την ένταση των αντιδράσεων στην ανάγκη προσαρμογής και την αδυναμία των δημοκρατικών κοινωνιών να αναδείξουν ικανούς και ισχυρούς ηγέτες που να την ασπάζονται, ο τελευταίος κίνδυνος –που έπεται όλων των άλλων – ο κίνδυνος κατάλυσης της δημοκρατίας φαντάζει πλέον ως μία άμεσα ορατή και σαφής πραγματικότητα.

Οι γκρινιάρηδες ας επιδείξουν κάποια μετριοπάθεια.

Διαβάστε επίσης

Ακρίβεια, ψέματα και λαϊκισμός