Πολιτική προσέγγιση: Από την ενεργειακή μετάβαση στην κλιματική προσαρμογή

Περιεχόμενα

Η κλιματική προσαρμογή και η ανάγκη να αυξηθεί η ανθεκτικότητα της χώρας απέναντι στην κλιματική κρίση αποτελεί πλέον κεντρικό στόχο της κυβερνητικής πολιτικής.

Μετά τις πρόσφατες καταστροφές που προκάλεσαν τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τη συνειδητοποίηση ότι αυξάνεται η πιθανότητα να γίνονται όλο και συχνότερα, μπήκε στην κυβερνητική ατζέντα η όσο το δυνατό καλύτερη οχύρωση των πόλεων και της ζωής μας και δίνεται ειδική έμφαση στα μέτρα αποτροπής της πιθανότητας πλημμύρας και δασικών πυρκαγιών.

Και καθώς οι πολιτικές αυτές απαιτούν πόρους, πλέον η κυβέρνηση επισημαίνει και προς την Ευρώπη την ανάγκη να χρηματοδοτηθεί η κλιματική προσαρμογή.

Εξάλλου, η επιτάχυνση της κλιματικής κρίσης δημιουργεί νέα δεδομένα και νέες προτεραιότητες στις χρηματοδοτήσεις και τις πολιτικές για το κλίμα και αποδεικνύεται στην πράξη ότι η ενεργειακή μετάβαση δεν επαρκεί.

Οι μεγάλες καταστροφές που προκάλεσαν οι χειρότερες πλημμύρες που έχει δει η χώρα, αμέσως μετά τις μεγαλύτερες πυρκαγιές, αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση και πλήττεται περισσότερο από τις άλλες χώρες της Ευρώπης από την κλιματική κρίση,

Μέχρι σήμερα η χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης για να προληφθεί η κλιματική κρίση, κυριαρχούσε στις ευρωπαϊκές και κρατικές πολιτικές, αλλά σήμερα, καθώς ειδικά την Ελλάδα η κλιματική κρίση έκανε αισθητή την παρουσία της με τον πλέον αισθητό τρόπο, τίθεται άμεσα η ανάγκη να χρηματοδοτηθεί αδρά και η κλιματική προσαρμογή, η αντιμετώπιση δηλαδή των επιπτώσεων των ακραίων φαινόμενων που φέρνει η κλιματική κρίση.

Όπως έχει πει ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, δαπανώνται πολλοί ευρωπαϊκοί πόροι για να χρηματοδοτηθεί η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα, αλλά ταυτόχρονα αφιερώνονται λίγοι πόροι για να αντιμετωπίσουμε την προσαρμογή στην πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής, τονίζοντας την ανάγκη να χρηματοδοτείται και η αντιμετώπιση των καταστροφών.

Αυτό το μοίρασμα των πόρων, πλέον πρέπει να αλλάξει και ανοίγει επιτακτικά η συζήτηση για το πώς πρέπει να αντιδράσει η Ευρώπη ώστε να δημιουργήσει τους μηχανισμούς και τα αντανακλαστικά να ανταπεξέλθει στη νέα αυτή πρόκληση.

Ο Μάριο Ντράγκι στον Economist είχε προτείνει την από κοινού χρηματοδότηση με έκδοση κοινού χρέους από την ΕΕ του επενδυτικού κόστους της κλιματικής προσαρμογής, με αντάλλαγμα την θέσπιση δεσμευτικών κοινών δημοσιονομικών κανόνων.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Γιώργος Παγουλάτο, η κανονικότητα της κλιματικής κρίσης σημαίνει ότι κάθε τόσο θα προκύπτει ένα δυσβάστακτο οικονομικό και δημοσιονομικό κόστος αποκατάστασης και αποζημιώσεων.

Προηγείται ένα ακόμα μεγαλύτερο κόστος επανασχεδιασμού και ανακατασκευής του συνόλου των εθνικών μας υποδομών (γέφυρες, αυτοκινητόδρομους, λιμάνια, αντιπλημμυρικά έργα, ζώνες δασικής προστασίας κλπ.) για να αντέχουν mega-πυρκαγιές, καύσωνες διαρκείας, παγετούς και φονικές πλημμύρες της έκτασης και έντασης που πλέον αντιμετωπίζουμε”.

Θεόδωρος Σκυλακάκης: Πάμε σε νέες προδιαγραφές

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, από την πλευρά του, προετοιμάζει μέτρα και πολιτικές που στοχεύουν να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις.

Ο υπουργός Θεόδωρος Σκυλακάκης τονίζει πως θα πρέπει να δοθεί έμφαση σε μία αποτελεσματική πολιτική μετριασμού της κλιματικής κρίσης, προκειμένου να μην επιβαρύνεται, δυσβάσταχτα, ο προϋπολογισμός του εκάστοτε Κράτους από τις νέες απαιτήσεις που δημιουργεί η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης

Επίσης, επισημαίνει την αναγκαιότητα προσαρμογής του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού στη νέα κλιματική πραγματικότητα, όπου ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να πλήττουν μία χώρα νωρίτερα από ότι συνέβαινε μέχρι πρότινος -με βάση το παλιό κλίμα, αναφέροντας ως χαρακτηριστικά παραδείγματα για την Ελλάδα, τις κακοκαιρίες Ιανός (2020) και Daniel (2023).

«Δεν υπάρχει περιθώριο για αδύναμα σημεία στον αντιπλημμυρικό σχεδιασμό» είπε πρόσφατα ο υπουργός , τονίζοντας:

«Πάμε σε νέες προδιαγραφές στις περιοχές πλημμύρας. Πάμε σε νέα προγράμματα, με τα οποία πρέπει να ενισχύεται και ο ιδιωτικός τομέας για να αυξήσει την ανθεκτικότητα. Πάμε σε άμεση εξέταση και ενίσχυση των κρίσιμων υποδομών, ώστε να αντέχουν πολύ μεγαλύτερες πλημμύρες, από ότι προβλέπεται ως τώρα.

Πάμε να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα -στο βαθμό που μπορούμε- καθώς η Ελλάδα είναι γεμάτη με ρέματα, που έχουν δόμηση είτε αυθαίρετη είτε μη αυθαίρετη, αλλά μη συμβατή με πλημμύρες 1.000 ετών. Συζητάμε πολύ σοβαρά και κοιτάμε τα κλιματικά μοντέλα, για το ποιο θα είναι το επόμενο επίπεδο αντιπλημμυρικού σχεδιασμού που θα κάνουμε»

Σε αυτήν την κατεύθυνση, ο κ. Σκυλακάκης επισήμανε πως θα υπάρξουν:

1) νέοι θεσμοί, π.χ. Οργανισμός Υδάτων Θεσσαλίας και άλλες σοβαρές αλλαγές στη διαχείριση των υδάτων μας, μεταρρυθμίσεις βαθιές,
2) νέο επίπεδο αντιπλημμυρικού σχεδιασμού, καθώς έχει γίνει με υπόθεση για πλημμύρες, οι οποίες δεν είναι ρεαλιστικές πλέον και
3) μεγάλη επένδυση στην ανθεκτικότητα, με την ιεράρχηση: ανθρώπινη ζωή, κρίσιμες υποδομές και ιδιωτική περιουσία.

Δεδομένου ότι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί κάθε πότε θα βρίσκεται αντιμέτωπη η χώρα με φαινόμενα όπως αυτό της πρόσφατης κακοκαιρίας «Daniel», ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας τόνισε την αναγκαιότητα να εισάγουμε πάρα πολύ έντονα, μαζί με την έννοια της «αντιπλημμυρικής προστασίας» και αυτήν της «αντιπλημμυρικής ανθεκτικότητας».

Δασοπροστασία: Μακροπρόθεσμα να εξασφαλίσουμε πόρους για την προστασία των δασών

Η σημασία των δασών για την μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι μεγάλη καθώς αποτελούν τη μεγαλύτερη φυσική δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα.

Ταυτόχρονα όμως τα δάση είναι ευάλωτα στην κλιματική κρίση, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί τις μεγάλες πυρκαγιές που καταστρέφουν εκατομμύρια στρεμμάτων δάσους κάθε χρόνο, επιδεινώνοντας το φαύλο κύκλο της κλιματικής καταστροφής.

Οι πυρκαγιές αυξάνουν το εκλυόμενο διοξείδιο του άνθρακα και ταυτόχρονα μειώνουν τις δυνατότητες δέσμευσης άνθρακα, προκαλώντας αύξηση εκπομπών.

«Έχουμε μια επελαύνουσα κλιματική κρίση, η όποια θα χειροτερεύσει στα επόμενα χρόνια και τουλάχιστον για τα επόμενα 30 χρόνια θα έχουμε χειροτέρα φαινόμενα και τα οικοσυστήματα σε μεγάλη πίεση», είπε πρόσφατα στη Βουλή ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Θ. Σκυλακάκης.

Τόνισε ότι πρέπει με κριτήρια προστασίας του δάσους, να επιδοτείται η απόληψη της υπερβάλλουσας βιομάζας που αποτελεί καύσιμη ύλη στις πυρκαγιές από το δάσος δηλαδή να επιδοτείται τόσο περισσότερο όσο πιο δύσκολο είναι να βγει η βιομάζα και όσο πιο επικίνδυνη είναι για την επιβίωση του δάσους μας.

Χρειάζονται όμως πόροι για τη δασοπροστασία και το υπουργείο φροντίζει να εξασφαλίσει αυτό το μέγεθος πόρων από ευρωπαϊκά προγράμματα, φέτος και για το 2024 και να είναι μάλιστα και μεγαλύτερο και για το 2025.

Παύει, όμως, να υπάρχει το 2026, χρονιά που τελειώνει το Ταμείο Ανάκαμψης.

Γι αυτό εισηγείται ένα σύστημα όπου η οικονομική αξία της βιομάζας, θα επιτρέπει μαζί και με την επιδότησή της, να είναι υπό διαχείριση πολύ μεγαλύτερος αριθμός στρεμμάτων, από αυτά στα οποία σήμερα παρεμβαίνουμε.