Υποδήματα sur mesure: Η τέχνη πίσω από την εικόνα

Το πιο δύσκολο βήμα για να φτιάξει κανείς ένα παπούτσι sur mesure δεν είναι να επιλέξει το δέρμα, να τελειοποιήσει τη ραφή ή να διασφαλίσει ότι δεν περνάει νερό από τη σόλα. Το πιο δύσκολο κομμάτι, λέει η υποδηματοποιός Vivian Saskia Wittmer, αφορά κάτι που δεν θα φορέσεις… ποτέ. Είναι να δημιουργήσεις αυτό που ονομάζουμε «καλαπόδι», το κομμάτι εκείνο που δίνει στο παπούτσι το σχήμα του.

«Κανένας δεν σου δείχνει πώς φτιάχνεται ένα καλαπόδι πραγματικά, οπότε πρέπει να το δουλέψεις μόνος σου», λέει η γερμανικής καταγωγής, 45 ετών, Wittmer, από το εργαστήριό της στη Φλωρεντία της Ιταλίας, μία πόλη με τεράστια παράδοση στην υποδηματοποιία όπου κατοικούσε κάποτε και ο Salvatore Ferragamo. «Κανονικά, κανένας δάσκαλος δεν θα σου δείξει πώς να κατασκευάζεις ένα καλαπόδι. Και αν το τελευταίο δεν είναι σωστό, τότε το παπούτσι δεν θα ταιριάξει ποτέ στον πελάτη. Μπορείς να είσαι όσο τέλειος θέλεις, αλλά ο πελάτης δεν θα είναι ευχαριστημένος».

Η Wittmer κατασκευάζει γύρω στα τέσσερα ζευγάρια παπούτσια τον μήνα στο εργαστήριό της, το οποίο ονομάζεται Saskia και απασχολεί τρία άτομα, με την τιμή κάθε ζευγαριού να ξεκινά από τα 3.000 ευρώ περίπου, τιμή η οποία περιλαμβάνει και 500 ευρώ για το καλαπόδι, το οποίο το κρατά πάντα ο υποδηματοποιός. Αυτό σημαίνει ότι οι πελάτες πρέπει να επιστρέψουν στον ίδιο υποδηματοποιό για να το ξαναχρησιμοποιήσουν ή να πληρώσουν για την κατασκευή ενός νέου αλλού.

Για να κατασκευάσει το καλαπόδι, η Wittmer ξεκινά παίρνοντας απλές μετρήσεις, ενώ σημειώνει διάφορα στοιχεία και παρατηρήσεις σχετικά με τις ανάγκες του πελάτη της: Μήπως του βγαίνει συχνά η πτέρνα; Μήπως χρειάζεται πρόσθετη στήριξη σε κάποιο σημείο; Μήπως το πίσω μέρος του ποδιού είναι πολύ στενό; (Παρ’ όλο που η Wittmer κατασκευάζει γυναικεία παπούτσια, οι περισσότεροι πελάτες της είναι άνδρες.)

Τα σημαντικά αυτά στοιχεία χρησιμοποιούνται για να φτιαχτεί το καλαπόδι, το οποίο παραδοσιακά φτιαχνόταν από ξύλο, αλλά πλέον κατασκευάζεται από σκληρό πλαστικό με κομματάκια από φελλό που τους δίνει εκείνη σχήμα.

Η Wittmer θα ρωτήσει, διακριτικά, τον πελάτη πού θα φορέσει το παπούτσι: αν θα φοράει περισσότερο τζιν ή κοστούμι. Αν ο πελάτης θα κάνει βόλτες στο Ντουμπάι, εκείνη θα επιλέξει ένα πολύ ελαφρύ υλικό για το επάνω μέρος του παπουτσιού, ένα υλικό που θα ήταν ίσως υπερβολικά λεπτό για τον καιρό που κάνει στο Λονδίνο. Αν ο πελάτης ζει στη Μόσχα, εκείνη ξέρει ότι το παπούτσι χρειάζεται λαστιχένια σόλα για να αντέχει στις καιρικές συνθήκες και στο χιόνι.

Όταν πρωτομπήκε σε αυτό το ανδροκρατούμενο επάγγελμα, ο κόσμος πίστευε ότι η Wittmer δεν θα τα έβγαζε σωματικά πέρα με τη δουλειά, με όλο το τράβηγμα, το τέντωμα και το δέσιμο που απαιτεί αυτή η δουλειά. «Όταν ξεκίνησα, όλοι έλεγαν ότι θα κλείσω μέσα σε έναν χρόνο», λέει. «Δεν είναι εύκολο. Πρέπει πραγματικά να χρησιμοποιείς τις πλάτες σου», προσθέτει.

Τώρα, τυχαίνει να δουλεύει μαζί με άλλες δύο γυναίκες, μία από την Ιταλία και μία από την Ιαπωνία. Το εργαστήριό της το άνοιξε πριν από σχεδόν 18 χρόνια, σχεδόν στο κέντρο της Φλωρεντίας, γύρω στα 20 λεπτά με τα πόδια από το κεντρικό Ponte Vecchio. «Δεν ήθελα να έχω τουρίστες να μπαίνουν κάθε μέρα μέσα», εξηγεί.

Ένα ζευγάρι παπούτσια χρειάζεται γύρω στις τρεις εβδομάδες δουλειά και ο χρόνος αυτός δεν περιλαμβάνει την ώρα που χρειάζεται για να στεγνώσουν τα παπούτσια ή τον χρόνο αναμονής μέχρι να έρθουν τα υλικά. Επιπλέον, υπάρχει και ο χρόνος που παίρνουν οι πρόβες. Η όλη διαδικασία, από την αρχική παραγγελία μέχρι την παράδοση, παίρνει γύρω στους έξι με οκτώ μήνες. Όμως, οι πιστοί πελάτες παραλαμβάνουν τα παπούτσια τους γρηγορότερα.

Από τη στιγμή που θα γίνει το καλαπόδι, το υλικό από το οποίο θα φτιαχτεί το παπούτσι – συνήθως δέρμα – τεντώνεται πάνω στο καλαπόδι, παίρνοντας σχήμα, και στη συνέχεια καρφώνεται και ράβεται. Μετά, η σόλα ενώνεται με το επάνω μέρος του παπουτσιού. Η υποδηματοποιός ράβει τον εσωτερικό πάτο και ενώνει τα σημεία που χρειάζεται με κερωμένη λινοκλωστή.

«Πρέπει στ’ αλήθεια να έχεις δύναμη», λέει. «Το νιώθεις, όταν τραβάς, ότι σταματάει σε κάποιο σημείο και τότε η βελονιά είναι έτοιμη», προσθέτει.

Στο μπροστινό μέρος βάζει φελλό για προστασία και στη συνέχεια κολλάει τη σόλα. Το τακούνι είναι το τελευταίο βήμα. Κατασκευασμένο από στρώσεις δέρματος, κολλάει πάνω στη σόλα και καρφώνεται. Στη συνέχεια, του δίνει σχήμα, το περνάει με γυαλόχαρτο και το καίει για να κλείσουν όλοι οι πόροι. Μετά βάφεται και καίγεται ξανά με κερί. «Πραγματικά, δεν μπορεί να περάσει καθόλου νερό», λέει.

Μετά από ένα καλό γυάλισμα, το καλαπόδι αφαιρείται, μπαίνει η εσωτερική σόλα και το παπούτσι είναι έτοιμο να φορεθεί.

Οι πελάτες μπορούν να προσαρμόσουν τα πάντα στο  γούστο τους, μέχρι και το χρώμα της εσωτερικής επένδυσης, κάτι το οποίο μπορεί να είναι συναρπαστικό για τους ίδιους.

Η Wittmer τρελαίνεται όταν οι πελάτες της μένουν ικανοποιημένοι από τα παπούτσια τους τη στιγμή που τα βάζουν και ξέρει καλά ότι το δέρμα θα αποκτήσει χαρακτήρα με τον καιρό, ότι θα βελτιωθεί όσο περνάει ο χρόνος.

«Το παπούτσι αντικατοπτρίζει πραγματικά το άτομο που το φορά», λέει. «Το μοντέλο που επιλέγουν, το δέρμα που επιλέγουν, το χρώμα που επιλέγουν και ο τρόπος που το φορούν», δείχνει ποιος ακριβώς είναι ο καθένας…