Ν. Βέττας (ΙΟΒΕ): «Αναπόφευκτη μια νέα κρίση με κρατικοδίαιτη ανάπτυξη»

Τον κίνδυνο για νέα κρίση στη χώρα εκφράζει μέσω της συνέντευξής του στο «Mononews», ο Νίκος Βέττας, καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου και γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ),  ο οποίος δεν κρύβει την ανησυχία του για τις οικονομικές εξελίξεις, επισημαίνοντας ότι είναι απαραίτητο να δρομολογηθεί άνοδος της παραγωγικότητας και αποφασιστική στροφή του παραγωγικού μοντέλου προς την εξωστρέφεια και την καινοτομία. Διαφορετικά μια νέα κρίση θα είναι αναπόφευκτη.

Ακόμη, ο κ. Βέττας επισημαίνει ότι η μακρά προεκλογική περίοδος θα είναι καταστροφική για τη χώρα, καθώς προέρχεται από μια βαθιά κρίση αλλά δε βρίσκεται ακόμη στην αρχή μιας ισχυρής πορείας ανάπτυξης.

1. Υπολογίζετε ως ΙΟΒΕ ότι το ΑΕΠ το 2019 θα ενισχυθεί κατά περίπου 2%. Μετά από μια τόσο βαθιά και εξοντωτική ύφεση, αυτοί οι αδύναμοι ρυθμοί ανάπτυξης σας προβληματίζουν;

Πράγματι εδώ και κάποιο καιρό διατυπώσαμε την εκτίμηση πως η μεγέθυνση στο τρέχον έτος θα είναι γύρω στο 2%, δηλαδή χαμηλότερη από την επίσημη πρόβλεψη για την οικονομία, όπως άλλωστε συνέβη και πέρυσι. Θα είναι ευτυχής εξέλιξη τελικά η οικονομία να κινηθεί υψηλότερα, αλλά προς το παρόν αυτό δεν προκύπτει από τα δεδομένα. Το ότι έχει προηγηθεί βαθιά ύφεση βοηθά βραχυπρόθεσμα στην ανάκαμψη, καθώς η βάση είναι χαμηλή και η οικονομία σταδιακά εξισορροπεί, αλλά σε καμία περίπτωση δεν διασφαλίζει ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα.

Αυτό θα προϋπέθετε να έχει προηγηθεί σημαντικότερη πρόοδος στο πεδίο των δομικών μεταρρυθμίσεων, κυρίως στο επιχειρηματικό περιβάλλον και στον τρόπο που σχετίζεται με τη δημόσια διοίκηση. Τότε η ελληνική οικονομία θα μπορούσε να αναπτύσσεται πολύ γρηγορότερα, για να καλυφθεί σημαντικό μέρος της απώλειας εισοδημάτων. Απέχουμε δυστυχώς από αυτήν τη δυναμική. Η οικονομία κινείται σήμερα, κυρίως ως αντίδραση στη χαμηλή βάση εκκίνησης, με σημαντική βοήθεια από την εξωτερική ζήτηση, και σε μικρότερο μόνο βαθμό λόγω της βελτίωσης στη δομή της και τη στροφή σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα.

2. Μέχρι τώρα η ανάπτυξη στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην κατανάλωση παρά στις επενδύσεις, γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά για το αν και κατά πόσο είναι διατηρήσιμη. Τι είναι αυτό που πηγαίνει λάθος στην προσέλκυση επενδύσεων;

Το μερίδιο της κατανάλωσης στο εθνικό εισόδημα εξακολουθεί να είναι υψηλό και η αύξηση της κατανάλωσης είναι σημαντικός παράγοντας της τρέχουσας ανάκαμψης της οικονομίας. Αυτή συνεπικουρείται από την αύξηση των εξαγωγών αλλά η επίδρασή της στο εισόδημα αμβλύνεται κρίσιμα από την αύξηση των εισαγωγών. Η ασθενική πορεία των επενδύσεων, κάθε είδους αποτελεί τον κύριο παράγοντα προβληματισμού.

Τρεις είναι οι κύριοι λόγοι για την υστέρηση που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια. Πρώτον, η πολύ δυσχερής και ακριβή χρηματοδότηση. Δεύτερον, η ασθενής εσωτερική ζήτηση και η συνακόλουθη ανάγκη για στροφή στο εξωτερικό για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγονται. Τρίτον, η συνολικά ακραία αβεβαιότητα για την πορεία της οικονομίας που απομάκρυνε για χρόνια τους μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους επενδυτές. Η ανάγκη για κινητοποίηση επενδύσεων παραμένει άμεση. Έτσι, τα επόμενα λίγα χρόνια θα είναι απολύτως κρίσιμα. Αν δεν δρομολογηθεί άνοδος της παραγωγικότητας και αποφασιστική στροφή του παραγωγικού υποδείγματος προς την εξωστρέφεια και την καινοτομία, μια νέα κρίση θα είναι αναπόφευκτη.

3. Η εμπειρία των προηγούμενων δεκαετιών δείχνει ότι προεκλογικά υπάρχει κατά κανόνα μια χαλαρή παρακολούθηση στην είσπραξη φόρων, αύξηση των κρατικών δαπανών, καθώς και μια επενδυτική στάση αναμονής. Σας ανησυχούν οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία από τη διαφαινόμενη μακρά προεκλογική περίοδο;

Ένας υπερβολικά μακρύς προεκλογικός κύκλος, ιδίως αν κυριαρχήσει ακραία αντιπαράθεση,
δημιουργεί ανησυχίες όσον αφορά την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που δεν μπορεί να καθυστερήσουν. Όπως αναφέρατε, η εμπειρία δεκαετιών δείχνει πως προεκλογικά υπήρχε τάση για χαλαρή παρακολούθηση της είσπραξης φόρων και εισφορών και για αύξηση δαπανών, μαζί με στάση αναμονής από τους επενδυτές και τις επιχειρήσεις. Αν και αυτή ήταν πάντα μια προβληματική πολιτική, με μεγάλο κόστος για την οικονομία, στη σημερινή συγκυρία, μιας χώρας που φιλοδοξεί να κάνει τα πρώτα βήματα εκτός των προγραμμάτων, μπορεί να είναι καταστροφική και πρέπει απολύτως να αποφευχθεί.

Η χώρα εξέρχεται από μια βαθιά κρίση, αλλά δεν βρίσκεται ακόμη στην αρχή μιας ισχυρής πορείας ανάπτυξης. Δεν υπάρχει περιθώριο να χαθεί χρόνος, τόσο προεκλογικά, όσο και μετεκλογικά. Με ποσοστά ανεργίας λίγο κάτω από το 20%, χαμηλές επενδύσεις, μετανάστευση στο εξωτερικό, και υψηλά συσσωρευμένα δημόσια και ιδιωτικά χρέη, κάθε άλλη συζήτηση πέρα από το πώς θα υπάρξει στροφή σε ισχυρή ανάπτυξη
πρέπει να είναι δευτερεύουσα.

4. Τι αίσθηση σας δίνει η μεταμνημονιακή διπλή έξοδος της χώρας στις αγορές; Έχει αποκατασταθεί η ομαλότητα; Η υπάρχουν ακόμη αστερίσκοι;

Έχουν πραγματοποιηθεί μεγάλα βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια και κυρίως έχουν
αντιμετωπιστεί μεγάλες δημοσιονομικές ανισορροπίες. Ωστόσο, μεγάλες προκλήσεις, ειδικά στον τομέα των μεγάλων διαρθρωτικών αλλαγών στην παραγωγή παραμένουν. Υπάρχει, έτσι, ο κίνδυνος η τρέχουσα ανάκαμψη να παρερμηνευθεί ως το τέλος της κρίσης. Δεν υπάρχει, όμως, η πολυτέλεια επιστροφής σε μια «κανονικότητα» παρόμοια με αυτή που σταδιακά προετοίμασε την κρίση πριν από δέκα χρόνια.

Ειδικότερα, αν επιστροφή στην «κανονικότητα» σημαίνει επιστροφή σε ένα εσωστρεφές και κρατικοδίαιτο πρότυπο ανάπτυξης, ένα νέο κύμα κρίσης θα είναι αναπόφευκτο. Τηρουμένων των αναλογιών, η πρώτη περίοδος εκτός των προγραμμάτων θυμίζει τα χρόνια πριν από αυτά και αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ν. Βέττας (ΙΟΒΕ): Τεράστιο το δυναμικό του φαρμακευτικού κλάδου

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γιατί ο Χρήστος Μεγάλου πήγε στη Νέα Υόρκη και ο Βασίλης Ψάλτης στο Λονδίνο

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Μητσοτάκης: Τα τερτίπια του Τσίπρα ευθύνονται που οι ελληνικές τράπεζες πούλησαν τις θυγατρικές τους στα Βαλκάνια