Ευρωκοινοβούλιο: Δυσφήμηση, πρόστιμα και αποκλεισμός από συμβάσεις στις εταιρείες-καουμπόη

 Τους κανόνες για την ενσωμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη διακυβέρνηση των εταιρειών, ενέκρινε χθες Πέμπτη, το Κοινοβούλιο προκειμένου να ξεκινήσουν οι σχετικές διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη. Οι κανόνες εισάγουν τη λογοδοσία για τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η δραστηριότητα και το αποτύπωμα μιας εταιρείας στο περιβάλλον και τον άνθρωπο.

Οι νέοι κανόνες επίσης, εισάγουν για πρώτη φορά και κυρώσεις, όπως δυσφήμηση, αποκλεισμό από συμβάσεις, πρόστιμα και αποκλεισμό προϊόντων, “στις εταιρείες καουμπόη” που αγνοούν τους κανόνες.

Σύμφωνα με τους κανόνες που ενέκρινε το Ευρωκοινοβούλιο, οι εταιρείες θα πρέπει να εντοπίζουν και, όπου χρειάζεται, να αποτρέπουν, να τερματίζουν ή να μετριάζουν τις αρνητικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο περιβάλλον, όπως στην παιδική εργασία, τη δουλεία, την εργασιακή εκμετάλλευση, τη ρύπανση, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την απώλεια βιοποικιλότητας. Θα πρέπει επίσης να παρακολουθούν και να αξιολογούν τον αντίκτυπο των εταίρων τους στην αλυσίδα αξίας, συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο των προμηθευτών, αλλά και των αγοραστών και όσων συνεργάζονται στη διανομή, τη  μεταφορά, την αποθήκευση, τη  διαχείριση  απορριμμάτων και σε άλλους τομείς.

Σύμφωνα με το κείμενο που εγκρίθηκε, οι νέες υποχρεώσεις θα ισχύουν μετά από 3 ή 4 χρόνια ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας ενώ μικρότερες εταιρείες θα μπορούν να καθυστερήσουν την εφαρμογή των νέων κανόνων για ένα ακόμη έτος.

«Η υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποτελεί σημείο καμπής στη σκέψη για το ρόλο των εταιρειών στην κοινωνία. Ένας νόμος περί εταιρικής ευθύνης πρέπει να διασφαλίζει ότι το μέλλον βρίσκεται σε εταιρείες που αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους και το περιβάλλον με υγιή τρόπο – όχι με εταιρείες που έχουν δημιουργήσει ένα μοντέλο εσόδων από περιβαλλοντική ζημιά και εκμετάλλευση. Οι περισσότερες εταιρείες παίρνουν σοβαρά το καθήκον τους απέναντι στους ανθρώπους και το περιβάλλον. Βοηθάμε αυτές τις εταιρείες με αυτόν τον «δίκαιο επιχειρηματικό νόμο». Και ταυτόχρονα αποκόψαμε αυτές τις λίγες μεγάλες εταιρείες καουμπόη που αψηφούν τους κανόνες», σημείωσε η εισηγήτρια Lara Wolters (S&D, NL) μετά την ψηφοφορία στην Ολομέλεια.

Οι νέοι κανόνες θα ισχύουν για εταιρείες που εδρεύουν στην ΕΕ, ανεξάρτητα από τον κλάδο τους, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, με περισσότερους από 250 εργαζομένους και συνολικό κύκλο εργασιών άνω των 40 εκατομμυρίων ευρώ, καθώς και για μητρικές εταιρείες με περισσότερους από 500 εργαζομένους και συνολικό κύκλο εργασιών άνω των 150 εκατ. ευρώ. Θα περιλαμβάνονται επίσης εταιρείες εκτός ΕΕ με κύκλο εργασιών μεγαλύτερο από 150 εκατ.  ευρώ, εάν από αυτά τουλάχιστον τα 40 εκατ. ευρώ προέρχονται από την ΕΕ.

Το καθήκον  των διευθυντών και η δέσμευση της εταιρείας με τα ενδιαφερόμενα μέρη

Οι εταιρείες θα πρέπει να εφαρμόσουν ένα μεταβατικό σχέδιο για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε 1,5° και στην περίπτωση μεγάλων εταιρειών με περισσότερους από 1000 υπαλλήλους, η επίτευξη των στόχων του σχεδίου θα έχει αντίκτυπο στη μεταβλητή αμοιβή ενός διευθυντή (π.χ. μπόνους).

Οι νέοι κανόνες απαιτούν επίσης από τις εταιρείες να συνεργάζονται με όσους επηρεάζονται από τις ενέργειές τους, συμπεριλαμβανομένων των ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και του περιβάλλοντος, να εισάγουν μηχανισμό παραπόνων και να παρακολουθούν τακτικά την αποτελεσματικότητα της πολιτικής τους για τη δέουσα επιμέλεια. Για να διευκολυνθεί η πρόσβαση των επενδυτών, πληροφορίες σχετικά με την πολιτική δέουσας επιμέλειας μιας εταιρείας θα πρέπει επίσης να είναι διαθέσιμες στο Ευρωπαϊκό Ενιαίο Σημείο Πρόσβασης (ESAP).

Κυρώσεις και εποπτικός μηχανισμός

Οι εταιρείες που δε συμμορφώνονται θα είναι υπεύθυνες για ζημιές και μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις από τις εθνικές εποπτικές αρχές. Οι κυρώσεις περιλαμβάνουν μέτρα δυσφήμησης όπως «naming and shaming», απόσυρση προϊόντων μιας εταιρείας από την αγορά ή πρόστιμα τουλάχιστον του 5% του καθαρού παγκόσμιου κύκλου εργασιών. Οι εταιρείες εκτός ΕΕ που δε  συμμορφώνονται με τους κανόνες θα αποκλειστούν από τις δημόσιες συμβάσεις στην ΕΕ.

Η διαπραγματευτική θέση του Κοινοβουλίου εγκρίθηκε με 366 ψήφους υπέρ, 225 κατά και 38 αποχές.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ζητήσει επανειλημμένα για περισσότερη εταιρική λογοδοσία και υποχρεωτική νομοθεσία περί δέουσας επιμέλειας.

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εισήχθη στις 23 Φεβρουαρίου 2022. Συμπληρώνει άλλες υφιστάμενες και επικείμενες νομοθετικές πράξεις, όπως ο κανονισμός για την αποψίλωση των δασών, ο κανονισμός για τα ορυκτά συγκρούσεων και το σχέδιο κανονισμού που απαγορεύει τα προϊόντα που παράγονται με καταναγκαστική εργασία.

Επόμενα βήματα

Τώρα που το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του, μπορούν να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη για το τελικό κείμενο της νομοθεσίας. Τα κράτη μέλη υιοθέτησαν τη θέση τους σχετικά με το σχέδιο οδηγίας τον Νοέμβριο του 2022.

Με την έγκριση αυτής της έκθεσης, το Κοινοβούλιο ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών σχετικά με τη βιώσιμη κατανάλωση όπως εκφράζεται στην πρόταση 5(13), την ενίσχυση της ηθικής διάστασης του εμπορίου όπως εκφράζεται στις προτάσεις 19(2) και 19(3) και το μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης όπως εκφράζεται στην πρόταση 11(1) και 11(8) των συμπερασμάτων της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.