Τζουζέπε Πενόνε: Ποιος είναι ο Ιταλός που εκθέτει η Γκαγκόζιαν;

Ο διάσημος ιταλός εκφραστής της Arte Povera Τζουζέπε Πενόνε παρουσιάζει την αναδρομική Σώματα αποτυπωμένα στον αέρα στην αθηναϊκή Γκαγκόζιαν (Gagosian). Πρόκειται για έργα που δημιούργησε μέσα σε τριάντα χρόνια (1970-2021). Στα ιταλικά με τον εύηχο τίτλο Impronte di corpi nell’aria και στα αγγλικά Bodies Imprinted in the Air, αφού η μεγάλη γκαλερί του Λάρι Γκαγκόζιαν εδράζει πρωτίστως στις ΗΠΑ (σε πολλά σημεία).

«Όταν δουλεύεις με οποιοδήποτε υλικό, το υλικό είναι αυτό που σε καθοδηγεί. Αποστολή του καλλιτέχνη είναι να εξωθήσει και να αναδείξει τη ζωτικότητά του. Σκοπός μου είναι να σας κάνω να κατανοήσετε τι εστί δημιουργία, ποια είναι η αλληλουχία σκέψεων και πράξεων», σημείωνε ο 74χρονος σήμερα εκφραστής της Arte Povera.

Arte Povera

Τα πρώτα έργα με τα οποία έγινε γνωστός ο Τζουζέπε Πενόνε πραγματοποιήθηκαν πάνω σε δέντρα. Στην ιδιαίτερη πατρίδα του στο Γκαρέσιο, στο Πιεμόντε της Βόρειας Ιταλίας όπου μεγάλωσε. Άφηνε το γλυπτικό αποτύπωμά του πάνω στους κορμούς τους για να αντιδράσει στην κυριαρχία της «ψεύτικης» ή «πλαστικής» pop art. Έτσι θεωρήθηκε εξ αρχής εκφραστής της Arte Povera (Άρτε Πόβερα) ή στην κυριολεξία φτωχής τέχνης. Ακουμπούσε πάνω τους και άφηνε το χρόνο να αφήσει τα χνάρια του στην επιφάνειά τους. Δημιουργούσε έτσι εικαστικές παρεμβάσεις στη φύση.

Τα πρώιμα έργα του όμως χαρακτηρίζονται από στοιχειώδη απλότητα. Μέσα σε αυτή την τριακονταετία, ο Πενόνε εμβάθυνε και επέκτεινε αυτή τη μελέτη της αλληλεπίδρασης ανθρώπου και φύσης. Χρησιμοποίησε υλικά αρχαία αλλά και σύγχρονα, «ακατέργαστα» αλλά και τεχνητά: Μπρούτζο, δέρμα, ξύλο, πέτρα και αγκάθια ακακίας.

Η έκθεση δανείζεται τον τίτλο της από σειρά νέων γλυπτικών έργων σε μπρούτζο και μάρμαρο, που παραπέμπουν στην ανάπτυξη φυτών. Αυτά φυτρώνουν μέσα από την πέτρα, σάν να πρόκειται για γη.

Η Arte Povera  εν γένει διακρίνεται από τη χρήση «φτωχών» και αντισυμβατικών υλικών (φυτικές ύλες). Δημιουργήθηκε ως κίνημα αντισυμβατικό, ανατρεπτικό όσον αφορά τις πολιτισμικές παραδοχές της κυρίαρχης μέχρι τότε κουλτούρας (δεκαετία 1950-1960). Ξεχώρισε για τη ρομαντική αναπόληση της προβιομηχανικής εποχής. Κατέκρινε τις «απανθρωποποιητικές« συνέπειες της εκβιομηχάνισης και αντέδρασε σε άλλα είδη τέχνης -το Σουρεαλισμό, την Αμερικανική Ποπ Αρτ και το Μινιμαλισμό.

Από την Arte Povera στα NFT

Όπως ο ίδιος δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του:

«Δεν ήταν μόνο μια έρευνα για τη μορφή της τέχνης αλλά και για το περιεχόμενό της, τη λειτουργία της και σε αντίθεση με άλλα κινήματα υπήρχε απόλυτη ελευθερία στις δυνατότητες έκφρασης. Οι διαφορετικές προσωπικότητες και το έργο των καλλιτεχνών που το δημιούργησαν εξηγούν γιατί εξάπτει το ενδιαφέρον του κόσμου. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζω τη δουλειά μου ακόμη και σήμερα δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα».

Βρίσκεται λοιπόν σε θέση να απαντήσει και για τη σύγχρονη τάση στην Τέχνη με τα NFT: «Συχνά βλέπουμε αριοσυτορήματα να εκτίθενται δίπλα σε άλλα, σύγχρονά τους έργα τα οποία είναι λιγότερα ενδιαφέροντα. Σχεδόν πάντα αυτά τα τελευταία είχαν στην εποχή τους μεγαλύτερη εμπορική αξία, αλλά αυτό δεν αρκεί για να μας κάνει να τα εκτιμήσουμε…».

Παρότι λοιπόν εκφραστής της Art Povera, αυτό δεν μειώνει τη γοητεία του για τις βαθύπλουτες γκαλερί. Ούτε τον εμποδίζει να συνεργαστεί με αυτές. Πρόσφατα (2017) παρουσιάστηκαν έργα του στο λίκνο του καπιταλισμού, το Ντουμπάι, στο παράρτημα του Λούβρου. Ενώ το 2013 παρουσίασε αναδρομική του έκθεση και η Whitechapel του Λονδίνου.

Φτωχή τέχνη, πλούσια σε νοήματα, βαθειά σμιλεμένη με το μόχθο και τη συνείδηση του δημιουργού. Σημαίνει τέχνη μουσειακής αξίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πενόνε χρησιμοποίησε το αρχέτυπο, το πιο πολύτιμο και ταυτόχρονα φτηνό υλικό στη διάθεσή του: Το ίδιο του το σώμα αποτέλεσε πρώτη ύλη για τα έργα του.

Οι δημιουργίες του λειτούργησαν ως αντανακλάσεις ή αποτυπώματα του σώματός του, του προσώπου του, των χειρονομιών του. Μέρη του κορμιού του πάνω σε τοίχους, σε δοχεία και σε ποικίλες άλλες φόρμες.

Πρώιμα έργα

Το πρώτο του έργο ονομάστηκε Albero (1969). Σημαίνει δέντρο στα ιταλικά.

Αργότερα, φιλοτέχνησε το πρόσωπό του πάνω σε φυσικά υλικά και τα εμπότισε σε μπρούτζο. Επίσης, ενσωμάτωσε στα έργα του αγροτικά υλικά από μέταλλο, τερακότα και ξύλο.

Οι πρώιμες φωτογραφίες Libro / polvere trappola / mano (Book / Dust Trap / Hand, 1972) και Guanti (Gloves 1972) αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Δεν εγκατέλειψε ποτέ την πρώιμη αυτή τεχνική. Στο Rotazione (Rotation, 2020) που παρουσιάζει η Γκαγκόζιαν απεικονίζει ένα χέρι κατά την πράξη της δημιουργίας πολλαπλών αποτυπωμάτων. Απλώς εν προόδω, η μορφή του σώματός του άρχισε να αποτυπώνεται με πιο ήπιο τρόπο.

Τα γλυπτά του Δέντρα δώδεκα μέτρων παρουσιάστηκαν τη δεκαετία του 1980 στο Μουσείο Γκουγκενχάιμ της Νέας Υόρκης (Solomon R. Guggenheim Museum) καθώς και στο Μουσείο Καλών Τεχνών στη γαλλική Ναντ (Musée des Beaux-Arts).

Σε επιτοίχιες μαρμάρινες πλάκες, όπως στο έργο Pelle di marmo – oro (Skin of Marble – Gold, 2006), αποκαλύπτει πλέγματα που παραπέμπουν σε φλέβες. Έτσι, σε μία υβριδική, διττή μορφή ζωντανής γλυπτικής, θόλωσε τα όρια μεταξύ ζωικού και ορυκτού υλικού. Ανέδειξε τις μετασχηματιστικές φυσικές διεργασίες της γέννησης και της ανάπτυξης, του θανάτου και της φθοράς.

Το 2001, τιμήθηκε με το περίζηλο βραβείο Rolf Schock καθώς και το ιαπωνικό Praemium Imperiale. και Το 2007 συμμετείχε στη Μπιενάλε της Βενετίας. Έργα του συμπεριλαμβάνονται στις συλλογές των Tate Gallery στο Λονδίνο, στο Κέντρο Georges Pompidou στο Παρίσι, στο MAXXI στη Ρώμη, στο Μουσείο Στέντελικ (Stedelijk) στο Άμστερνταμ, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Νέα Υόρκη (The Museum of Modern Art in New York), στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο ΛΑ μεταξύ άλλων.

Ζει μεταξύ Τορίνου και Παρισιού.

Πληροφορίες

Giuseppe Penone

Impronte di corpi nell’aria
Bodies Imprinted in the Air

Εγκαίνια: Πέμπτη, 16 Σεπτεμβρίου, 6 – 9 μμ
16 Σεπτεμβρίου – 13 Νοεμβρίου 20

Gagosian
Αναπήρων Πολέμου 22
Αθήνα

+30 210 36 40 215

Διαβάστε επίσης: Αλεξία Αντσακλή Βαρδινογιάννη: Πώς τίμησε τα 10 χρόνια Artflyer χαρίζοντάς του εκθεσιακό χώρο

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση