Takis: Ο «ενστικτώδης μελετητής» της τέχνης στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Ένας κόσμος σε κίνηση του Takis στο Κέντρο Πολιτισμου Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

«Οι καλλιτέχνες δεν μπορούν να στέκονται εκτός της ζωής. Δεν είναι υπεράνω των αλλαγών που συγκλονίζουν τον κόσμο», έλεγε ο Takis . Και τα έργα του κάνουν αυτό ακριβώς. Σε μια στιγμή που η εικόνα ενός εύφορου πλανήτη και του μέλλοντός μας πάνω σε αυτόν γίνεται ζήτημα που απαιτεί επιστημονική μελέτη, συλλογική δράση, αλλά και φαντασία, επιχειρούν να ενεργοποιήσουν έναν «Κόσμο σε Κίνηση», όπως είναι και ο τίτλος της έκθεσης στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταυρός Νιάρχος.

Έναν κόσμο που συνδέεται ενεργά με τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τις ζωές μας, προσκαλώντας τους θεατές να παρατηρήσουν την αόρατη ενέργεια που τους περιβάλλει και τις δημιουργικές δυνατότητες που αυτή εμπεριέχει.

Η έκθεση αποτελεί την πρώτη μεγάλη ατομική έκθεση του Takis στην Ελλάδα δύο χρόνια σχεδόν μετά τον θάνατό του, καθώς, θα πρέπει να σημειωθεί, και μια από τις μεγαλύτερες εκθέσεις με έργα του σε δημόσιο χώρο. Πραγματοποιείται εξάλλου με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Οι 46 αντιπροσωπευτικές δημιουργίες του σπουδαίου εικαστικού συστήνονται έτσι, ως μία συνολική παρουσίαση των γλυπτών του για τη νέα γενιά, αλλά και μια καινούργια θεώρηση της σημασίας του έργου του για εκείνους που ήδη το γνωρίζουν.

Τα έργα

Στα έργα της έκθεσης περιλαμβάνονται τα εμβληματικά Αιολικά του Takis, Σινιάλα με Φως και Βίδα του Αρχιμήδη, τα Πυροτεχνήματα, αλλά και αντιπροσωπευτικά έργα του από τις ενότητες των Μουσικών Γλυπτών, των Μαγνητικών Τοίχων-Τέταρτη Διάσταση, των Σπειρών, των Ηλεκτρικών Βαρελιών, των Λουλουδιών και των Σφαιρών.

Τα Ηλεκτρικά Βαρέλια, μάλιστα, παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε δημόσιο χώρο και αποτελούν μια κατασκευή για την οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βράβευσε το Ίδρυμα Takis – ΚΕΤΕ.
Συγκεκριμένα ο Θόλος του ΚΠΙΣΝ μεταμορφώνεται σε ένα «Music Room» του Takis μέχρι τις 8 Αυγούστου.

Στον χώρο φιλοξενούνται το Gong, οι Μουσικές Σφαίρες, οι Παράλληλες Γραμμές και τα Μουσικά ταμπλό. Να σημειωθεί μάλιστα ότι η ενότητα πήρε το όνομά της από τον ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο σπίτι του καλλιτέχνη, μιας που η μουσική και ο ήχος αποτελούσαν αναπόσπαστο και μείζονος σημασίας μέρος της ζωής, της γλυπτικής και κάθε έκθεσής του.

Εκτός από τον Θόλο τα έργα βρίσκονται και σε άλλα σημεία του ΚΠΙΣΝ: στο Κανάλι, στο Κέντρο Επισκεπτών, στον Μεσογειακό Κήπο, στη Μικρή Αγορά, στα Νότια και Δυτικά Μονοπάτια, στον Πευκώνα, στην Κεντρική Υποδοχή, στα Φυτεμένα Δώματα και δημιουργώντας περιπατητικές διαδρομές αποκαλύπτοντας στους επισκέπτες ξεχωριστά σημεία του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος.

Τα γλυπτά εξάλλου συνομιλούν με τον κόσμο του ΚΠΙΣΝ, αλλά και με το κτήριο του Ρέντσο Πιάνο, που αποτελεί πρότυπο περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Πρόκειται για μια σύγχρονη προσέγγιση στο έργο του Takis με κύριο άξονα έννοιες όπως η «βιώσιμη ανάπτυξη», η «οικολογία» και η «πράσινη ενέργεια».

Γιατί σήμερα, το περιβάλλον, η οικολογία, η κλιματική αλλαγή και η βιωσιμότητα είναι θέματα που όλο και πιο επιτακτικά μας απασχολούν και μας αφυπνίζουν.
Γεννημένος Παναγιώτης Βασιλάκης στην Αθήνα, ο Takis (1925–2019) πέρασε περισσότερα από εβδομήντα χρόνια διευρύνοντας το πεδίο της τέχνης και οδηγώντας το σε τομείς που προηγουμένως ανήκαν στους πειραματικούς φυσικούς.

Πρωταγωνιστής στο κίνημα της κινητικής τέχνης της δεκαετίας του 1960, φιλοτέχνησε γλυπτά, πίνακες, παραστάσεις και ηχητικά έργα που ενσωματώνουν αόρατες δυνάμεις ως τέταρτη διάσταση – πιο συγκεκριμένα τον μαγνητισμό, το δια βίου θέμα μελέτης του.

Ένας κόσμος σε κίνηση του Takis στο Κέντρο Πολιτισμου Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Αυτοδίδακτος

Αυτοδίδακτος εκ πεποιθήσεως αυτοαποκαλούνταν «ενστικτώδης μελετητής», αλλά, ως αναγνώριση των επιτευγμάτων του, το 1968 δέχθηκε πρόσκληση να φιλοξενηθεί ως ερευνητής στο ΜΙΤ, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Στράφηκε σε τεχνολογικές ανακαλύψεις, την αρχαία φιλοσοφία και τον Ζεν Βουδισμό για να αναπτύξει μοναδικές και πολλές φορές μυστικιστικές μορφές που εμπεριέχουν χρόνο, χώρο και ενέργεια.

Ο Takis έζησε και δημιούργησε στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη και στην πατρίδα του την Ελλάδα. Συναντήθηκε με τους ποιητές της γενιάς των Beat, τους Beatles και τον Marcel Duchamp. Το 1969, συνίδρυσε το Art Workers Coalition στη Νέα Υόρκη, πιέζοντας για περισσότερα δικαιώματα καλλιτεχνών και ποικιλομορφία έργων στα μουσεία.

Από το 1986 και μέχρι τον θάνατό του, ο καλλιτέχνης ήταν επικεφαλής του ιδρύματος Takis – KETE, ενός ερευνητικού κέντρου για τις τέχνες και τις επιστήμες, το οποίο εξέλιξε την έρευνά του και τις πρακτικές της εφαρμογές για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής και της μακροζωίας.

Από τη δεκαετία του ΄60 συμμετείχε σε πολλές διεθνείς εκθέσεις, όπως η Documenta στο Κάσελ της Γερμανίας (1977 και 2017), η Μπιενάλε της Βενετίας (1995) και η Μπιενάλε του Παρισιού (πρώτο βραβείο το 1985). Οι πιο πρόσφατες ατομικές του εκθέσεις ήταν στο MACBA Museu d’Art Contemporani de Barcelona (2019), στην Tate Modern στο Λονδίνο (2019), στο Palais de Tokyo στο Παρίσι (2015) και στη Menil Collection στο Χιούστον (2015). Έλαβε, επίσης, διπλώματα ευρεσιτεχνίας από τη γαλλική κυβέρνηση για το «Télésculpture» και το «Télésculpture Electromagnétique», στατικές και κινητικές μορφές γλυπτικής, κινούμενες από μαγνητισμό.

Οι επιρροές

Καλλιτέχνης σύγχρονος και πρωτοποριακός, όπως ήταν ακολούθησε μια καλλιτεχνική πορεία που είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο. Η γλυπτική του, με επιρροές από τον Picasso, τον Giacometti, τον Calder, τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την αιγυπτιακή μυθολογία, κοσμεί τις μόνιμες συλλογές των σπουδαιότερων μουσείων του κόσμου, όπως το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι, τα μουσεία MoMA και Guggenheim στη Νέα Υόρκη, τη συλλογή Menil στο Χιούστον, την Tate Modern στο Λονδίνο και τη συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία.

Επίσης, μια εγκατάσταση πολλαπλών «Σινιάλων», το Foret Lumineuse (Φωτεινό Δάσος), δεσπόζει από το 1987 στην Esplanade de La Défense στο Παρίσι, σε μια έκταση 3.500 τ.μ., τη μεγαλύτερη που δόθηκε σε καλλιτέχνη από τη γαλλική κυβέρνηση.

Η έκθεση αποτελεί συνεπιμέλεια του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) και του Ιδρύματος Takis – ΚΕΤΕ. Και στο πλαίσιό της θα πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικά και σχολικά προγράμματα, εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, αλλά και happenings, όπως συναντήσεις solar yoga (ηλιακής γιόγκα), μιας μορφής γιόγκα που αποτελεί επινόηση του Takis και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό.