Από αριστερά: δ/νων σύμβουλος Χάρης Σιαμπάνης, η Δέσποινα Γερουλάνου (Δοικητική Επιτροπή), ο εθελοντής Σάκης Ρουβάς, ο Ν.Τριβουλίδης, η πρόεδρος της ΔΕ Ειρήνη Γερουλάνου
Η ηλεκτρονική δημοπρασία που οργανώνει το τμήμα πόρων και ανάπτυξης του Μουσείου Μπενάκη, με επικεφαλής τον Νίκο Τριβουλίδη και με την ολόψυχη αρωγή γνώριμων καλλιτεχνών, πρόκειται να καλύψει τις δραματικές επιπτώσεις στα έσοδά του από την υγειονομική κρίση.
Η πρωτοβουλία αυτή για την οικονομική ενίσχυση του Μπενάκη μοιάζει να ακολουθεί το παράδειγμα και άλλων καλλιτεχνικών ιδρυμάτων ανά την υφήλιο στην προσπάθειά τους να περισώσουν τα έσοδά τους – η Βασιλική όπερα του Λονδίνου πρόσφατα πούλησε πορτρέτο του Ντέιβιντ Χόκνεϊ.
Με μία ειδοποιό διαφορά. Ο διευθυντής του τμήματος πόρων και ανάπτυξης Νίκος Τριβουλίδης επισημαίνει κατηγορηματικά: «Εμείς δεν υπάρχει περίπτωση να πουλήσουμε οτιδήποτε από την περιουσία του Μουσείου. Έχουμε χρέος να την παραδώσουμε στην επόμενη γενιά».
Η αγάπη και ταπεινοφροσύνη του απέναντι στο βάρος της κληρονομιάς του Μουσείου παρέμεινε πρόδηλη σε κάθε στροφή του λόγου του στο πλαίσιο της συγκεκριμένης συζήτησης.
«Το μεγάλο προσόν του Μουσείου είναι ότι αποτελεί δωρεά του ιδρυτή του προς το έθνος. Ο Μπενάκης παρέδωσε τη συλλογή του στο έθνος, άρα αυτή ανήκει στον καθένα», υπογραμμίζει ο ίδιος.
Και συμπληρώνει: «Το Μουσείο Μπενάκη οφείλει να κάνει εκείνο που το Μουσείο εντέλει έκανε πάντα, είτε επί του ιδρυτή του είτε επί Δεληβορριά, είτε σήμερα: το μεν Μουσείο να απευθύνεται στην κοινωνία με περιεχόμενο και όραμα, η δε κοινωνία να υποστηρίζει τη δράση του. Πρόκειται για μια από τις πλέον υγιείς σχέσεις, μια σχέση που πολλαπλασιάζει την αμφίδρομη εμπιστοσύνη αλλά και την αξία της δωρεάς. Του μεν Μουσείου Μπενάκη προς το έθνος, του δε έθνους (της κοινωνίας δηλαδή) προς το Μουσείο».
Η ηλεκτρονική αυτή δημοπρασία λοιπόν (μόλις άνοιξε και θα τρέχει για μία ολόκληρη εβδομάδα) περιλαμβάνει εξαίσια έργα από καλλιτέχνες που στο παρελθόν έχουν εκθέσει στο Μουσείο Μπενάκη ή που ακόμη συνεργάζονται με το γνωστό πωλητήριό του.
Πρόκειται για δημιουργίες που οι ίδιοι παραχώρησαν στη δημοπρασία από την περιουσία τους. Τα έσοδα που θα συγκεντρωθούν θα διατεθούν εξ ολοκλήρου για τη στήριξη του Μουσείου -δεν θα έχουν λαμβάνειν ποσοστό πνευματικής ιδιοκτησίας οι δωρητές τους. Όσα από τα έργα τους δεν πουληθούν, θα επιστραφούν στους καλλιτέχνες.
Ζοφερή οικονομική εικόνα
Το Μουσείο Μπενάκη συνιστά ίδρυμα ιδιωτικού δικαίου που επιχορηγείται από το κράτος σε ποσοστό λιγότερο του τριάντα τοις εκατό των λειτουργικών του εξόδων. Το ότι έμεινε επί τρεις μήνες κλειστό το καλοκαίρι, ακόμη έναν το φθινόπωρο ενώ προβλέπεται να παραμείνει κλειστό τουλάχιστον έναν επιπλέον μήνα, δηλαδή πέντε μήνες συνολικά, αποτελεί χαίνουσα πληγή.
Κυρίως για τους μισθούς των εργαζομένων, τις προγραμματισμένες δράσεις (όπως η συντήρηση των έργων) και κατά τρίτον για τις εκθέσεις του (όπως η μεγάλη “1821 Πριν και Μετά” η οποία αισίως θα παρουσιαστεί την άνοιξη). Το Μουσείο, κλειστό μεν για το κοινό, παραμένει εντούτοις ανοιχτό στις ταμπλέτες και τις οθόνες των υπολογιστών, λειτουργεί δηλαδή ψηφιακά. Ταυτόχρονα, το ένα τρίτο των εργαζομένων βρίσκονται σε αναστολή. Αυτές οι παράμετροι συνιστούν τη ζοφερή οικονομική εικόνα του.
Κάθε μήνας που το μουσείο παραμένει κλειστό σημαίνει απώλεια εσόδων της τάξεως των τετρακοσίων χιλιάδων ευρώ και εάν παραμείνει κλειστό έως το τέλος του χρόνου, η μείωση θα φτάσει τα δύο εκατομμύρια ευρώ. Και σε αυτά δεν συνυπολογίζονται οι απώλειες εσόδων από προγραμματισμένες χορηγίες εταιρειών οι οποίες τελικά διοχετεύτηκαν στην αντιμετώπιση της πανδημίας και τις ΜΕΘ. «Και πολύ καλά έκαναν», συμπληρώνει ο ίδιος. «Προέχει η υγειoνομική κρίση αλλά ταυτόχρονα πρέπει να φροντίσουμε και για τη βιωσιμότητά του».
Η σκέψη για την ηλεκτρονική δημοπρασία προέκυψε από το τμήμα πόρων και ανάπτυξης το περασμένο καλοκαίρι σε συνδυασμό με τη δραστήρια πλην όμως άτυπη επιτροπή εθελοντών του Μουσείου Μπενάκη, που αποτελείται από γνωστούς φιλότεχνους οι οποίοι φροντίζουν για την οργάνωση πρωτοβουλιών με σκοπό την άντληση κεφαλαίων. Η ηλεκτρονική αυτή δημοπρασία στήθηκε μέσα σε ενάμιση μήνα.
Θα μπορούσε ωστόσο να υλοποιηθεί οποιαδήποτε στιγμή στη λογική και το πλαίσιο της καθιερωμένης ετησίως εκστρατείας συγκέντρωσης πόρων. Κάθε χρόνο οργανώνονται ανάλογες πρωτοβουλίες γύρω από συγκεκριμένες θεματικές του Μουσείου. Πέρυσι η εκστρατεία στήριξε την εφαρμογή της έκθεσης επαυξημένης πραγματικότητας για το 1821. Επειδή όμως οι συνθήκες διαφοροποιήθηκαν, οι πόροι που θα συγκεντρωθούν θα διοχετευτούν στην ενίσχυση του ταμείου έκτακτης ανάγκης.
Στην εκστρατεία διάσωσής του, οι καλλιτέχνες απάντησαν με την ολόψυχη υποστήριξή τους στο Μουσείο που τους στήριξε και επί σειρά ετών αποτέλεσε φάρο διάχυσης υψηλού πολιτισμού για τη χώρα.
Η δημοπρασία περιλαμβάνει λίγα ακριβά έργα (περίπου τρία με τέσσερα) ενώ το ακριβότερο όλων ανήκει στον Τζαμάλ Ζοράτλυ. Ξεκινάει από τις εβδομήντα χιλιάδες ευρώ. Το έργο της Σοφίας Βάρη εκτιμάται στα τριάντα χιλιάδες ενώ του Γιάννη Βαρελά στα δέκα εννιά χιλιάδες ευρώ. Έπονται έργα που κυμαίνονται σε τιμές εκκίνησης της τάξεως των πέντε με οκτώ χιλιάδων. Τα περισσότερα από τα διακόσια πενήντα συνολικά έργα της ηλεκτρονικής αυτής δημοπρασίας εκτιμούνται στα σαράντα έως χίλια ευρώ στην τιμή εκκίνησής τους.
Συμμετέχουν οι Κωνσταντίνος Βαρώτσος, Κυριάκος Κατζουράκης, Πάρις Πρέκας, Αλέξιος Κυριτσόπουλος, Μανώλης Χάρος, Βασίλης Σπεράντζας, Δάφνη Βαλέντε, Μαριάννα Λούρμπα, Κυριάκος Κρόκος, Ζάφος Ξαγοράρης, Μάρκος Αρμάος, Κωστής Βελώνης, Στέφανος Ρόκος, Νίκος Χουλιαράς, Χλόη Ακριθάκη, Γιώργος Χατζημιχάλης, Σωτήρης Σόρογκας, Βασίλης Βρεττός, Βανέσσα Αναστασοπούλου, Ευγενία Κουμάνταρου, Γιάννης Αδαμάκος, Λίζη Καλλιγά, Αντώνης Καστρινάκης, Ελένη Βερναδάκη, Αλέκος Φασιανός, Αλέξης Ακριθάκης, Αλεξάνδρα Τσουκαλά, Χρήστος Μποκόρος, Έλενα Σύρακα μεταξύ άλλων αξιόλογων δημιουργών. Καλύπτουν διάφορες καλλιτεχνικές εκφάνσεις από τη γλυπτική, τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και τις εγκαταστάσεις έως τη μόδα, τη χαρακτική-μεταξοτυπία, τα κεραμικά, τη μόδα και το κόσμημα.
«Με τον τρόπο αυτό θέλουμε να συμμετέχουν όλοι ανάλογα με την οικονομική τους δυνατότητα», διευκρινίζει ο Νίκος Τριβουλίδης. En masse, τα έργα που συμπεριλαμβάνονται στη δημοπρασία θεωρούνται πρώτης κατηγορίας καλλιτεχνικές δημιουργίες. «Το κάνουμε με τον τρόπο του Μπενάκη, αν θέλετε», εξηγεί ο διευθυντής. Εμπίπτει, δηλαδή, στη λογική της κιβωτού εμπιστοσύνης όπως την περιέγραψε ο ίδιος, που έχει εδραιωθεί ανάμεσα στο Μουσείο και το ευρύτερο κοινό του.
Εν κατακλείδι: «Και μόνο ο τελευταίος «οργανικός» (με την έννοια ότι εμπεριέχεται στο DNA του Μπενάκη) λόγος θα με έκανε αισιόδοξο για την πορεία του εγχειρήματος της δημοπρασίας ή της εκστρατείας πόρων. Στο μεταξύ, στη βεβαιότητα αυτή, έρχεται να προστεθεί η ασύλληπτα συγκινητική και γενναιόδωρη ανταπόκριση των καλλιτεχνών, και η συμμετοχή και όσων γενικά αποκαλούμε «κοινό» και αυθαίρετα στο μυαλό μου ονομάζω “κοινωνία Μπενάκη”, μια κοινωνία σύνεσης, εργατικότητας, επιμονής, εφευρετικότητας, μιας κοινωνίας πολιτισμού και κοσμοπολιτισμού. Σε μια εποχή που το μυαλό όλων μας εύλογα και δικαιολογημένα είναι στραμμένο στην υγειονομική κρίση και τους συνανθρώπους μας,ο τρόπος ύπαρξης μας αφορά, στο «καλύτερο» του καθενός μας και στο στο συλλογικό “καλύτερο”, αυτό που διατηρούμε, εκείνο που δημιουργούμε και οφείλουμε να παραδώσουμε άρτιο και ακέραιο».
Πληροφορίες:
Η δημοπρασία Bid for the Benaki θα διαρκέσει έως τη Δευτέρα 7 Δεκεμβρίου.
Για περισσότερες πληροφορίες: https://benakiauction.gr/
