UNCTAD: Πρώτος στον κόσμο ο ελληνόκτητος στόλος και 10η η ελληνική σημαία

Η Ελλάδα, η Κίνα και η Ιαπωνία ελέγχουν πάνω από το 40% της χωρητικότητας του παγκόσμιου στόλου, ενώ σχεδόν το 50% της χωρητικότητας είναι νηολογημένο σε μόλις τρία κράτη σημαίας, τη Λιβερία, τον Παναμά και στα Νησιά Μάρσαλ.

Ωστόσο, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της UNCTAD, ο ελληνόκτητος στόλος είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο, με δεύτερο τον Κινέζων και τρίτος των Ιαπώνων.

Σε επίπεδο σημαίας, η Λιβερία, έρχεται πρώτη, δεύτερος ο Παναμάς και ακολουθούν στην κατάταξη τα Νησιά Μάρσαλ.

Μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, ο παγκόσμιος στόλος αριθμούσε 112.500 πλοία με 2,44 δισεκατομμύρια τόνους νεκρού βάρους.

Οι νέοι εμπορικοί δασμοί στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού έχουν προσθέσει πολυπλοκότητα στις θαλάσσιες μεταφορές. Για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, η μετατόπιση των διαδρομών θα μπορούσε να δημιουργήσει ευκαιρίες μεταφόρτωσης για ορισμένα λιμάνια, αλλά θα μπορούσε επίσης να αυξήσει το κόστος αποστολής.

Η ανανέωση του στόλου, η ασφαλής ανακύκλωση πλοίων, οι παγκόσμιοι κανόνες για τον έλεγχο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό είναι καθοριστικής σημασίας για μια έγκαιρη και δίκαιη μετάβαση σε ναυτιλία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Μέχρι τον Μάιο του 2025, η χωρητικότητα μέσω της Διώρυγας του Σουέζ ήταν ακόμη 70% χαμηλότερη από τα επίπεδα του 2023.

Το Στενό του Ορμούζ, μέσω του οποίου διέρχεται το 11% του παγκόσμιου εμπορίου και το ένα τρίτο της ροής θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου, αντιμετωπίζει επίσης κινδύνους διακοπής. Η αλλαγή δρομολόγησης σε μεγαλύτερες διαδρομές αύξησε τις εκπομπές άνθρακα από τη ναυτιλία το 2024.

Η αστάθεια των ναύλων έχει γίνει η νέα κανονικότητα. Οι ναύλοι μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, χύδην και δεξαμενόπλοιων παρέμειναν υψηλοί και ασταθείς το 2024 και το 2025, με έντονες διακυμάνσεις εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων, αλλαγών στην εμπορική πολιτική και ανισορροπιών προσφοράς-ζήτησης. Αυτή η αστάθεια αυξάνει το κόστος του παγκόσμιου εμπορίου.

Οι 10 κορυφαίες πλοιοκτήτριες χώρες, 1η Ιανουαρίου 2025, ποσοστό χωρητικότητας νεκρού βάρους σε τόνους

Η αλλαγή δρομολογίου των πλοίων έχει επιμηκύνει τα ταξίδια, έχει μειώσει την πραγματική χωρητικότητα και έχει αυξήσει το λειτουργικό κόστος. Η ναυτιλία εμπορευματοκιβωτίων έχει πληγεί σοβαρά, με τις τιμές spot και ναύλωσης να πλησιάζουν στις κορυφές της COVID-19 στα μέσα του 2024, πριν μειωθούν, αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ πάνω από τα επίπεδα πριν από την κρίση. Η μεταβλητότητα συνεχίστηκε το 2025, εν μέσω νέων δασμών και του κινδύνου διαταραχών στο Στενό του Ορμούζ.

Οι τιμές των φορτίων ξηρού φορτίου χύδην αυξήθηκαν το 2024 λόγω της ισχυρής ζήτησης για άνθρακα, σιτηρά και λιπάσματα, της αλλαγής δρομολογίου στην Ερυθρά Θάλασσα και της περιορισμένης ανάπτυξης του στόλου, πριν υποχωρήσουν το 2025.

Οι αγορές δεξαμενόπλοιων, αντανακλώντας την ευαισθησία τους σε γεωπολιτικούς παράγοντες, χαρακτηρίστηκαν από αστάθεια, με τις τιμές να αυξάνονται απότομα τον Ιούνιο του 2025.

Οι δαπάνες για την περιβαλλοντική συμμόρφωση προσθέτουν ένα ακόμη επίπεδο στο κόστος μεταφοράς. Η τιμολόγηση των εκπομπών ρύπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αρχίζει να επηρεάζει το κόστος μεταφοράς, τις επιλογές στόλου και την ανταγωνιστικότητα σε όλα τα τμήματα των πλοίων.

Τα λιμάνια δέχονται αυξημένη πίεση, καθώς η αλλαγή δρομολογίων των πλοίων και η ανακατανομή των προσβάσεων στα λιμάνια διαταράσσουν τα χρονοδιαγράμματα.

Μεταξύ Δεκεμβρίου 2023 και Μαρτίου 2024, ο μέσος χρόνος αναμονής στα λιμάνια αυξήθηκε κατά 23% στις 6,4 ώρες στις ανεπτυγμένες οικονομίες και κατά 7% στις 10,9 ώρες στις αναπτυσσόμενες.

Η βελτίωση της απόδοσης των λιμένων καθίσταται ολοένα και πιο επείγουσα, όπως και η προσαρμογή των λιμενικών υποδομών και υπηρεσιών στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και η αναβάθμισή τους για την ενεργειακή μετάβαση.

Τα πρότυπα θαλάσσιας συνδεσιμότητας των χωρών μεταβάλλονται επίσης. Ο Δείκτης Συνδεσιμότητας Ναυτιλιακών Υπηρεσιών της UNCTAD δείχνει ότι ενώ η Ασία διατήρησε το προβάδισμά της, η Αφρική σημείωσε βελτίωση 10% μεταξύ Ιουνίου 2024 και Ιουνίου 2025.

Η τεχνολογία θα μπορούσε να ανοίξει νέους δρόμους εάν συνδυαστεί με εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς.

Τα ψηφιακά εργαλεία διευκόλυνσης του εμπορίου ενισχύουν την απόδοση στα λιμάνια και σε άλλους κρίκους της αλυσίδας μεταφορών. Οι χώρες με τέτοια εργαλεία παρουσιάζουν ισχυρότερη συνδεσιμότητα ναυτιλίας και απόδοση στην εφοδιαστική.

Οι θαλάσσιες εμπορευματικές μεταφορές συνεχίζουν να εξελίσσονται, χάρη στη μέτρια αύξηση του όγκου αλλά και στην αύξηση των διανυόμενων αποστάσεων.

Για το 2024, η έκθεση της UNCTAD – Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη δείχνει πλέον αύξηση 2,2% (σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος) στις ογκομετρικές ροές (τόνοι), η οποία, ωστόσο, μεταφράστηκε σε πολύ μεγαλύτερη αύξηση (+5,9%) σε τόνο-μίλια, με μέση απόσταση ταξιδιού 5.245 μίλια (σε σύγκριση με 4.831 το 2028), λόγω της επιμήκυνσης των διαδρομών μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας.

«Η απόσταση δεν είναι πλέον ζήτημα γεωγραφίας· είναι γεωοικονομία», επισημαίνει η UNCTAD στην ετήσια έκθεσή της.

Οι ενεργειακές μεταβάσεις, οι ανακατατάξεις των γεωπολιτικών συμμαχιών και οι διάφορες οικονομικές πιέσεις θα οδηγήσουν, ωστόσο, σε επιβράδυνση της ανάπτυξης ήδη από το 2025, ένα έτος που, σύμφωνα με την υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών, θα κλείσει με πολύ περιορισμένη αύξηση (+0,5%) των όγκων που διακινούνται δια θαλάσσης, με μεγαλύτερη συνεισφορά (+1,4%) από τον τομέα των εμπορευματοκιβωτίων.

Όμως, τα πράγματα θα πάνε καλύτερα μεσοπρόθεσμα, δηλαδή στην πενταετία 2026–2030, για την οποία η UNCTAD εκτιμά ετήσια αύξηση 2% (και 2,3% για την διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων), με πολύ περιορισμένες αυξήσεις σε τόνους-μίλια (0,3%).

Σύμφωνα με τον οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, αυτές οι τάσεις επαναπροσδιορίζουν επίσης τον παγκόσμιο στόλο.

Από την 1η Ιανουαρίου 2025, αριθμούσε 112.500 εμπορικά πλοία, με συνολική μεταφορική ικανότητα 2,44 δισεκατομμύρια τόνους, αύξηση 3,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Επιπλέον, από τις 8 Μαΐου 2025, το 8% του στόλου σε λειτουργία και το 53% του στόλου να είναι υπό ναυπήγηση (σε τόνους) τροφοδοτούνταν με εναλλακτικά καύσιμα.

Οι πρόσφατες ή επίμονες τάσεις που εντοπίστηκαν από την UNCTAD περιλαμβάνουν την αστάθεια των ναύλων, η οποία έχει πλέον γίνει ο κανόνας, καθώς και τη συνεχή συμφόρηση των λιμένων και την αύξηση των χρόνων αναμονής για τα πλοία στα λιμάνια.

Συγκεκριμένα, ο μέσος χρόνος αναμονής αυξήθηκε από 5,2 ώρες τον Δεκέμβριο του 2023 σε 6,4 ώρες τον Μάρτιο του 2024 για τα λιμάνια στις ανεπτυγμένες οικονομίες (για τα λιμάνια στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο μέσος όρος αυξήθηκε από 10,2 ώρες σε 10,9 ώρες κατά την ίδια περίοδο).

Τέλος, μεταξύ των θετικών ευρημάτων, η ποικιλομορφία των φύλων μεταξύ των λιμενεργατών έχει αυξηθεί, με το μερίδιο των γυναικών να αντιπροσωπεύει πλέον σχεδόν το 40% των διευθυντικών θέσεων κατά μέσο όρο (αλλά εξακολουθεί να είναι λιγότερο από 2% στις δραστηριότητες χειρισμού, παρά την αυξανόμενη τάση προς τον αυτοματισμό και την ψηφιοποίηση που μετασχηματίζει και αυτά τα επαγγέλματα).

Διαβάστε επίσης

Chanel: Από μικρή μπουτίκ σε παγκόσμιο σύμβολο κομψότητας (βίντεο)

Ρεβέκκα Καμχή: Η γυναίκα που έκανε την Αθήνα να αγαπήσει ξανά την τέχνη

Nova ICT: Γεμίζει τα ταμεία ο ψηφιακός μετασχηματισμός – Οι κινήσεις στην Aμυνα