Πλούσιος διάλογος για τη ναυτιλία στο συνέδριο της Capital Link – Τι είπαν Προκοπίου, Μαρινάκης, Τσάκος, Κούστας

Με μια πλούσια θεματολογία, που επεκτάθηκε σε όλα τα σημαντικά ζητήματα της ναυτιλίας, πραγματοποιήθηκε το 8th Capital Link Maritime Leaders Summit – Greece.

H Dora Mace-Kokota, Partner – Stephenson Harwood, τόνισε: “Είμαι χαρούμενη που ξεκινούν οι εργασίες μιας παραγωγικής εβδομάδας, και που βρισκόμαστε εδώ αυτοπροσώπως. Ακόμη, είναι τιμή μου να συντονίζω ένα πάνελ με διακεκριμένους καλεσμένους, ενόσω βρισκόμαστε σε έναν ναυτιλιακό κύκλο με πολλές ιδιαιτερότητες, λόγω γεγονότων όπως ο Covid και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Είναι ορθό να γίνεται λόγος για κύκλο, ή είμαστε πλέον έρμαια της μεταβλητότητας;”

Ο Mark O’Neil, President – Columbia Shipmanagement; President – Intermanager, τόνισε: “Το τοπίο έχει αλλάξει, μιας και η πανδημία και ο πόλεμος λειτούργησαν ως επιταχυντές αλλαγών. Θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μεγάλες δυσκολίες αν o κλάδος μας δεν ξυπνήσει, δεν το αντιληφθεί: οι εποχές του «μικρόκοσμου» της ναυτιλίας, όταν προστατευόμασταν από τον υπόλοιπο κόσμο, έχουν παρέλθει. Η ανάγκη δυνατότητας κλιμάκωσης και στοχευμένων ισχυρών εταιρειών είναι πια προφανής. Πρέπει να κινηθούμε γρήγορα, ειδικότερα αναφορικά με την ψηφιοποίηση, ενώ η προσέλκυση ποιοτικού προσωπικού γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Τέλος, περί κυρώσεων, πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε ως οργανισμοί, δίνοντας την πρέπουσα σημασία στη διευκόλυνση της συμμόρφωσης. Στην Columbia έχουμε ένα ελεγκτικό σύστημα των ισχυουσών κυρώσεων για όλες τις πτυχές της ναυτιλιακής περιπέτειας.”

Ο Γιώργος Πατέρας, Deputy Chairman – Contships Management; πρόεδρος του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος: “Ένα σημαντικό ζήτημα στο οποίο πρέπει να αναφερθούμε, είναι ότι η πανδημία προκάλεσε αισθητό έλλειμμα διπλωματίας. Η διπλωματία ασκείται στους διαδρόμους των κέντρων εξουσίας – εν τη απουσία της, είδαμε μια αύξηση των κυρώσεων παγκοσμίως, σε τέτοιο βαθμό που έχει γίνει δύσκολο να τις παρακολουθεί κανείς όλες. Η τρέχουσα διατάραξη αφορά φυσικά τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας. Σήμερα, 86 πλοία είναι παγιδευμένα στην Ουκρανία, εκ των οποίων 14 είναι ελληνικά. Η βιομηχανία των αερομεταφορών θα έχει και εκείνη ζημιές εκατομμυρίων. Επομένως, οι Lloyd’s επίσης θα καταγράψουν σημαντικές απώλειες. Η έλλειψη λιπασμάτων θα αποβεί καταστροφική για τις τοπικές καλλιέργειες. Ως εκ τούτου, οι Βρυξέλλες προσπαθούν να βρουν τρόπο μεταφοράς σιτηρών είτε οδικώς είτε σιδηροδρομικώς: είναι μια δύσκολη και ρυπογόνος διαδικασία.”

Ο Αριστείδης Πίττας, CEO – Euroseas & Eurodry, τόνισε: “Οι αλλαγές γύρω μας το τελευταίο διάστημα είναι απανωτές. Περάσαμε μια δύσκολη περίοδο: όλοι νόμιζαν πως η πανδημία θα ήταν καταστροφική για τη ναυτιλία, αλλά σταδιακά συνειδητοποιήσαμε ότι οι άνθρωποι αλλάζουν καταναλωτικές συνήθειες και επιλέγουν νέα προϊόντα. Η ζήτηση τονώθηκε, με αποτέλεσμα κέρδη στην αγορά των εμπορευματοκιβωτίων και της μεταφοράς φορτίου χύδην. Ενίοτε καταστροφικά γεγονότα μπορούν ταυτόχρονα να οδηγήσουν σε νέες ευκαιρίες.”

Ο κ. Ted Petrone, Vice Chairman – Navios Group, τόνισε: “Δυστυχώς, οδεύουμε προς μια κρίση παγκόσμιας εμβέλειας στα καύσιμα και στην ενέργεια. Χρειαζόμαστε ενέργεια για τους ανθρώπους, για τις πόλεις μας, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουμε σοβαρά ζητήματα με τις μεταφορές και τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Η πανδημία προκάλεσε αναποτελεσματικότητα, συμφόρηση στα λιμάνια, ενώ άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη ναυτιλία. Τέλος, η πραγματική κρίση είναι μπροστά μας, καθώς βρισκόμαστε στο χείλος μιας γενικευμένης ανεπάρκειας σε τρόφιμα. Η ναυτιλία, ως συνήθως, είναι έτοιμη να βοηθήσει τον πλανήτη να επιβιώσει.”

Ο Φραγκίσκος Κανελλάκης, Director – Pantheon Tankers, τόνισε: “Πράγματι, περάσαμε κάποια δύσκολα χρόνια με ουσιαστικές αλλαγές. Ο παρατεταμένος πληθωρισμός ήρθε για να μείνει, επιφέροντας αυξήσεις στις τιμές των αγαθών, υψηλά κόστη και ακόμη μια διατάραξη των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων. Ταυτόχρονα, η πράσινη μετάβαση επιταχύνεται, με νέα καύσιμα και νέες τάσεις να κάνουν διαρκώς την εμφάνισή τους. Ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε την κατάσταση μια για πάντα. Η αντιμετώπιση της νέας αυτής κρίσης είναι μια σημαντική πρόκληση, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι ναυτικοί μας ανταπεξήλθαν ήδη σε δύσκολες καταστάσεις και πρέπει να επιβραβευτούν για την ανθεκτικότητά τους.”

Η Ισμήνη Παναγιωτίδη, CEO – Pavimar, τόνισε: “Για εμάς, απόλυτη προτεραιότητα είναι η κρίση που αφορά τα πληρώματά μας. Δεν πρέπει να λησμονούμε τα άτομα που βρίσκονται στον πυρήνα της ναυτιλίας, ορισμένοι εκ των οποίων εγκλωβίστηκαν στα σκάφη για έως και είκοσι μήνες, επομένως τους χρωστάμε πολλά. Οφείλουμε να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε τα προβλήματά τους, τοποθετώντας στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης τις καλές εργασιακές συνθήκες. Το 10% των ναυτικών παγκοσμίως είναι Ρώσοι, ενώ ένα 4% είναι Ουκρανοί. Το θέμα αυτό λοιπόν θα γίνει ακόμη πιο επίκαιρο τους επερχόμενους μήνες.”

Ο Παναγιώτης Μήτρου, Global Gas Segment Director – Lloyds Register, τόνισε: “Είναι χαρά μου να συντονίζω τη συγκεκριμένη ενότητα. Για εμάς στον κλάδο του αερίου οι καιροί είναι σίγουρα ενδιαφέροντες: με αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση, ανησυχίες αναφορικά με την ασφάλεια και δομικές αλλαγές στη ναυτιλία. Έχουμε πολλά να αναλύσουμε όσον αφορά το πού βρισκόμαστε σε επίπεδο αγορών, με αυξημένες τιμές και νέους παράγοντες όπως οι κανονισμοί του IMO και οι περιορισμοί που επιβάλλονται στους στόλους. Ποιες θα είναι οι εξελίξεις στην αγορά του υγροποιημένου φυσικού αερίου;”

O Sveinung Støhle, Deputy CEO – Angelicoussis Group, τόνισε: “Ως προς το LNG, παρατηρείται σαφής ανοδική τάση βασισμένη στην προσφορά και στη ζήτηση. Μέσα σε μόλις δύο έτη, η αγορά έχει διευρυνθεί εντυπωσιακά, και αν η διαθέσιμη ενέργεια ήταν περισσότερη, το φαινόμενο θα είχε πάρει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις. Οι προοπτικές της αγοράς είναι καλύτερες από ποτέ, ήδη πριν από τον πόλεμο. Η ζήτηση θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο λόγω της απόφασης της Ευρώπης να αντικαταστήσει το ρωσικό αέριο. Στον όμιλό μας 9 σκάφη LNG είναι υπό κατασκευή. Ο κόσμος αναζητά μακροχρόνια συμβόλαια, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία για μακροπρόθεσμη σταθερότητα.”

Ο Τζέρι Καλογηράτος, CEO – Capital Product Partners, τόνισε: “Φαίνεται πως βρισκόμαστε στην αρχή μιας θεαματικής αύξησης στις τιμές του LNG. Οι υψηλές τιμές οφείλονται σε γεωστρατηγικές και γεωπολιτικές εξελίξεις. Φυσικά, οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί στις παραδοχές και στις προβλέψεις μας εν μέσω ενός αντίξοου μακροοικονομικού περιβάλλοντος. Η αυξημένη προσφορά είναι σημαντική αλλά δεν αποτελεί πανάκεια, ειδικότερα συνυπολογίζοντας τις ιδιαιτερότητες της αγοράς καυσίμων. Τέλος, η υψηλή ζήτηση για μακροχρόνιες ναυλώσεις αναμένεται να οδηγήσει σε επιπλέον αύξηση των τιμών.”

O κ. Paolo Enoizi, CEO – Gaslog & Gaslog Partners, τόνισε: “Η δυνητική αφαίρεση της δυνατότητας επιλογής από τους χειριστές έχει ορισμένα μειονεκτήματα. Το σημείο κλειδί είναι η βιωσιμότητα, συνυπολογίζοντας την απόδοση της επένδυσης και αποφεύγοντας τη στασιμότητα των σχεδίων απανθρακοποίησης. Επιπροσθέτως, πρέπει να αναφερθούμε στην αποδοτικότητα του σκάφους. Σε όλη τη βιομηχανία μας γίνονται προσπάθειες, με κάθε διαθέσιμη μορφή τεχνολογίας. Για να επιτύχουμε τους στόχους που έχουν τεθεί για το 2050 θα χρειαστούμε καύσιμα μηδενικών εκπομπών. Η εξίσωση οφείλει να περιλαμβάνει τον τρόπο χρήσης των σκαφών αυτών. Έχουμε παραγγείλει νέα σκάφη και ήδη παρατηρούμε τις διαφορές, ωστόσο, οι διαφορές στην αποδοτικότητα εντός του στόλου εξαρτώνται και από τη χρήση, την ταχύτητα, κ.λπ. Τέλος, οι νέες συνεργασίες θα αποτελέσουν απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων μας.”

O Andrew Scorer, Freight Analytics Lead – S&P Global Commodity Insights, τόνισε: “Οι εξελίξεις στο εμπόριο κάνουν τα πράγματα όλο και πιο δύσκολα, επομένως χρειάζεται ευελιξία προς αντιμετώπιση των επερχόμενων προκλήσεων. Το LNG φαντάζει υποσχόμενο και αναμένονται περισσότερες επενδύσεις. Το άλμα από το 2021 στο 2022 από πλευράς χωρητικότητας είναι εντυπωσιακό. Ο κλάδος των εμπορευματοκιβωτίων δείχνει τον δρόμο: πολλά πλοία έχουν ήδη παραγγελθεί, γεμίζοντας κι άλλο τα ναυπηγεία. Ωστόσο, το LNG είναι ένα μεταβατικό καύσιμο και δεν θα αρκέσει για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί με χρονικό ορίζοντα το 2050.”

Ο Γεώργιος Πλευράκης τόνισε: “Ως χώρος βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την πρόκληση της απανθρακοποίησης πριν μερικά χρόνια και προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε τι θα περιλαμβάνει, τόσο στο καλύτερο όσο και στο χειρότερο σενάριο. Ο στόχος του 2050 θα αποβεί δύσκολος αν ολόκληρη η αξιακή αλυσίδα γύρω από τη ναυτιλία δεν μοιραστεί την ευθύνη. Πολυάριθμα σκάφη θα χρειαστούν επιχειρησιακές αλλαγές ή βελτιώσεις για να πληρούν τις προϋποθέσεις και να συμμορφωθούν με τους κανόνες.

Επιπλέον, οι μηδενικές εκπομπές δεν μπορούν να αποτελέσουν ρεαλιστικό στόχο αν πρώτα δεν γίνει ευρέως διαθέσιμη η τεχνολογία δέσμευσης, χρησιμοποίησης και αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα (CCUS). Οι εταιρείες θα πρέπει να αναπτύξουν ένα προφίλ αποτυπώματος άνθρακα, καταγράφοντας τις άμεσες και έμμεσες εκπομπές και προσαρμόζοντας τη λειτουργία τους ανάλογα. Η απανθρακοποίηση είναι τόσο περίπλοκη που αναπόφευκτα θα επηρεάσει όλες τις εταιρικές δραστηριότητες και πτυχές: περιβαλλοντικές, κοινωνικές και σχετικές με τη διακυβέρνηση. Οι κίνδυνοι της ενεργειακής μετάβασης πρέπει να υπολογιστούν και να ληφθούν υπόψη στον επιχειρηματικό σχεδιασμό, ενώ από τη διαδικασία μπορούν να προκύψουν νέες ευκαιρίες.”

Η Αλεξία Χατζημιχάλη, Partner & Head of the Athens Office – Watson Farley Williams, τόνισε: “Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Capital link που μου έδωσε την ευκαιρία να συντονίσω ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πάνελ, αναζητώντας τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να συνδυάσουμε την παράδοση και την καινοτομία, στο παρόν και στο μέλλον.”

Ο Άλεξ Χατζηπατέρας, Executive VP of Business Development – Dorian LPG Ltd., τόνισε: “Για εμάς παράδοση σημαίνει μια στενή σύνδεση με τους ναυτικούς μας. Η επικοινωνία ανάμεσα στη ξηρά και στη θάλασσα γίνεται πιο σημαντική ενόψει των τεχνολογικών και περιβαλλοντικών κανονισμών. Πέρυσι καταφέραμε πραγματικά να υιοθετήσουμε ένα υβριδικό μοντέλο και προχωρήσαμε σε εγκαταστάσεις scrubbers. Όσον αφορά την τεχνολογία, διαχειριστές κεφαλαίων και επιχειρηματικά ταμεία επενδύουν σημαντικά και νέες εταιρείες αναδύονται. Χωρίς καινοτομία και νέες συνέργειες θα είναι αδύνατον να επιτύχουμε μελλοντικά.”

Ο Ιωάννης Δράγνης, CEO – Goldenport Holdings, τόνισε: “Η προσωπική ενασχόληση σε συγκεκριμένα έργα είναι ο μόνος τρόπος επίτευξης πραγματικής αλλαγής. Για παράδειγμα, όταν πριν λίγα χρόνια η ενεργειακή αποδοτικότητα κατέστη πιο σημαντική, δεν ήταν άμεσα σαφές το πώς αυτό θα επηρεάσει άλλα τμήματα, αλλά αν κανείς εξηγήσει τους λόγους στους εταίρους του, αυτό εκτιμάται. Σήμερα πλέον, η διαχείριση της ενέργειας έχει αποκτήσει ύψιστη σημασία για τη βιομηχανία μας. Απαιτείται αξιολόγηση ιδεών, συγκέντρωση σχολίων, έμπρακτη αξιολόγηση του τι λειτουργεί και ανάλογη προσαρμογή.

Η καινοτομία εν τέλει αφορά τη διαχείριση, είτε μιλάμε για ιδιωτική ή εισηγμένη στο χρηματιστήριο εταιρεία. Οι περιβαλλοντικοί στόχοι δεν πρέπει να περιορίζονται στην επιτυχή συμπλήρωση ενός εντύπου, απαιτούν μακροπρόθεσμη σκέψη και στρατηγική.”

Η Σουζάνα Λασκαρίδη Managing Director – Laskaridis Shipping Co. Ltd, τόνισε: “Εν μέσω των πρόσφατων αναταράξεων, ο στόλος μας απεδείχθη πολύ ανθεκτικός. Πιστεύω πως η καινοτομία είναι συνυφασμένη με την πρόοδο, και δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος χωρίς παραδοσιακές αξίες. Η παράδοση δεν εμποδίζει την ανάπτυξη, αντιθέτως αποτελούν αλληλοσυμπληρωματικές έννοιες. Η έντιμη επιχειρηματικότητα και η καινοτομία δια της ψηφιοποίησης μπορούν να συνδυαστούν.

Θα ήθελα να τονίσω πως τα ενιαία πρότυπα κανονισμών θεσπίστηκαν μόλις πρόσφατα, και σε ορισμένους τομείς έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε. Τα κριτήρια ESG και η βιωσιμότητα συχνά προσεγγίζονται αποκλειστικά υπό το περιβαλλοντικό πρίσμα, παρότι δεν είναι παρά ένας από τους τρεις πυλώνες. Η ναυτιλία βρίσκεται έχει ικανοποιητικότερο βαθμό ετοιμότητας σε σχέση με άλλους κλάδους. Εν κατακλείδι, θα έπρεπε να αντιλαμβανόμαστε τα κριτήρια ESG ως κώδικα δεοντολογίας, όχι ως στενό πλαίσιο κανόνων.”

Η Ιωάννα Προκοπίου, CEO – Prominence Maritime, τόνισε: “Ανήκοντας στη δεύτερη γενιά εφοπλιστών της οικογενείας μου, θεωρώ πως το γεγονός αυτό προσφέρει πλεονεκτήματα αλλά και σηματοδοτεί πρόσθετες προκλήσεις. Η προηγούμενη γενιά δημιούργησε τη βιομηχανία αυτή από το μηδέν. Ως νέος άνθρωπος έχεις φιλοδοξίες για να κάνεις πράγματα που σε ολοκληρώνουν, χρησιμοποιώντας ταλέντο και δημιουργικότητα. Αυτό όμως συνυπάρχει με μια ανάγκη να αποδείξεις ότι αξίζεις και ότι έχεις κερδίσει τη θέση σου. Κάποιοι συνάδελφοι ενδεχομένως σε κρίνουν και σε συγκρίνουν. Πιστεύω πως είναι σημαντικό να βρεθεί το κατάλληλο πόστο. Έμαθα πολλά από τον πατέρα μου, που με ενθάρρυνε να αναλάβω επιπλέον πρωτοβουλίες, επιτρέποντας μου να αποτύχω και να μάθω από τα λάθη μου.”

Ο Ιωάννης Μαρτίνος, CEO – The Signal Group, τόνισε: “Η ύπαρξη μιας οικογενειακής επιχείρησης αποτελεί τεράστια ευκαιρία και προσφέρει πολλά πράγματα, όπως μια ποιοτική επιχειρηματική εκπαίδευση, αλλά αυτό συνδυάζεται με μια ευθύνη αξιοποίησής τους, εντός της εταιρείας ή ξεκινώντας κάτι νέο. Θαυμάζω επίσης τους ανθρώπους που μεγάλωσαν στον χώρο μας αλλά επέλεξαν να ασχοληθούν με κάτι τελείως διαφορετικό στην καριέρα τους. Καινοτομία δεν σημαίνει απαραίτητα εφευρέσεις, σημαίνει να επενδύσεις νωρίς και να συνδυάσεις πράσινο σχεδιασμό και εξοικονόμηση πόρων, εκμεταλλευόμενος το καινοτόμο τεχνολογικό προϊόν κάποιου τρίτου.”

Ο Τζον Κοκαράκης, Technology and Business Development Director South East Europe, Black Sea & Adriatic (SEEBA) Zone – Bureau Veritas, τόνισε: “Οι Έλληνες πλοιοκτήτες ανανεώνουν και επεκτείνουν συνεχώς τον στόλο τους, υιοθετώντας τεχνολογικές εξελίξεις και επενδύοντας σε καινοτόμα, πιο αποδοτικά και φιλικά προς το περιβάλλον πλοία. Οι ελληνικές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας είναι διαθέσιμες, καταρτισμένες και έτοιμες να βοηθήσουν τον μεγαλύτερο στόλο της παγκόσμιας ναυτιλίας να πλοηγηθεί επικερδώς σε έναν πιο ψηφιοποιημένο και απανθρακοποιημένο τρόπο επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οι ελληνικές εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να προσφέρουν εξατομικευμένες αξιόπιστες και οικονομικά αποδοτικές λύσεις που επιτρέπουν στη ναυτιλιακή βιομηχανία να λειτουργεί τα πλοία της με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, με αποτέλεσμα καλύτερες επιδόσεις, μειωμένο κόστος και χαμηλότερες εκπομπές ρύπων.

Γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ των προμηθευτών υπηρεσιών, των πλοιοκτητών, των διαχειριστών και των προγραμματιστών καινοτόμων λύσεων που βοηθούν τη βιομηχανία να επιτύχει τους στόχους της για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Οι ψηφιακές τεχνολογίες και τα εργαλεία θα δημιουργήσουν πιο έξυπνα πλοία και θα παρέχουν παρακολούθηση της απόδοσης και ορατότητα σε πραγματικό χρόνο των σκαφών. Θα μειώσουν το χάσμα στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων στο σκάφος και εκείνων στην ξηρά, δημιουργώντας μια πιο συγκεντρωτική τεχνογνωσία όπου τα δεδομένα από ένα σκάφος μπορούν να επιφέρουν βελτιώσεις σε άλλα σκάφη. Οι τεχνικές βελτιστοποίησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παροχή βελτιστοποιημένης κατανάλωσης καυσίμου με μέγιστη απόδοση και εξοικονόμηση χρημάτων. Προηγμένες αναλύσεις μπορούν να εφαρμοστούν στα δεδομένα που σχετίζονται με τις διαδρομές των πλοίων προκειμένου να εξαχθεί μια βέλτιστη στρατηγική χρησιμοποιώντας πολλαπλές πηγές δεδομένων και τεχνολογίες. Η τεχνολογία προσδιορίζει τομείς προτεραιότητας μέσω προηγμένων προγνωστικών αναλύσεων, προκειμένου να αποφευχθούν καθυστερήσεις, να αυξηθεί η απόδοση και να μειωθεί ο χρόνος συντήρησης του στόλου.Η ελληνική ναυτιλία οραματίζεται και ελπίζει στην άνοδο των εταιρειών τεχνολογίας με έτοιμες λύσεις που μπορούν να την αναβαθμίσουν με πλήρη ενσωμάτωση έξυπνων καινοτόμων τεχνολογιών.”

Ο Ρομπέρτο Κούστας, CEO – DeepSea Technologies, τόνισε: “Το στοιχείο που μας καθιστά διαφορετικούς είναι το πελατολόγιό μας. Αν ξέρεις τι θέλεις να πετύχεις, τότε μπορεί να μετρηθεί. Για παράδειγμα αν στόχος είναι η μείωση του κόστους, έχουμε τα εργαλεία για να υπολογίσουμε τον αντίκτυπο του προϊόντος μας. Η παρουσία μας στην Ελλάδα αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα, μιας και πολλοί από τους συμμετέχοντες στο συνέδριο χρησιμοποιούν τα προϊόντα μας. Προσωπικά, είμαι αισιόδοξος ότι η Αθήνα μπορεί να γίνει η Silicon Valley της Ευρώπης όσον αφορά τη ναυτιλιακή τεχνολογία. Πολλοί από τους πελάτες μας άλλωστε μας βοήθησαν να σχεδιάσουμε τα συστήματά μας. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα πρόγραμμα που πραγματοποιεί δοκιμές στα πλοία και επομένως συνεισφέρει στην ανάπτυξή τους. Στόχος μας είναι να συνεργαστούμε με ναυτιλιακές εταιρείες που αποσκοπούν στην απανθρακοποίηση και την επιχειρησιακή αριστεία μέσω της βελτιστοποίησης του ταξιδιού των σκαφών τους.”

Ο Κωνσταντίνος Σταμπετάκης, Co-Founder & CEO – ERMA FIRST / METIS Cyberspace Technology, τόνισε: “Η παραδοσιακή ναυτιλία μας ενέπνευσε στην προσπάθειά μας να βρούμε καινοτόμες λύσεις. Η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει διεθνή κόμβο ναυτιλιακής τεχνολογίας. Τα άτομα που προσφέρουν τεχνολογικές λύσεις στη ναυτιλία δεν περιορίζονται σε αυτό το τραπέζι. Η Ελλάδα έχει τις υποδομές ώστε να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο μέσω ενός ενεργού οικοσυστήματος με πληθώρα νεοφυών επιχειρήσεων. Η ERMA FIRST είχε την ευκαιρία να ξεκινήσει από μια εταιρεία με ένα μόνο προϊόν, σχετικό με τη διαχείριση του υδάτινου έρματος, και έκτοτε έχει εξελιχθεί σε έναν πλήρως ανεπτυγμένο όμιλο. Σήμερα, το 80% των πελατών μας είναι Έλληνες, αλλά επεκτεινόμαστε σταδιακά και σε ξένες αγορές. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως συνεισφέρουμε στην προσπάθεια της χώρας μας για αντιστροφή του brain drain, προσελκύοντας νέους επαγγελματίες και προσφέροντας τους θέσεις εργασίας στην Ελλάδα.”

Ο Άλεξ Μαλαξιανάκης, CEO – Harbor Lab, τόνισε: “Παρέχουμε αποτελεσματικότητα, διαφάνεια, συνδεσιμότητα και εξοικονόμηση πόρων. Η συνδεσιμότητα γίνεται ολοένα και πιο σημαντική στις μέρες μας. Το λογισμικό μας συνδέεται με τα επιχειρησιακά συστήματα των πλοίων, μειώνοντας τη χειρωνακτική εργασία και την εξάρτηση από το χαρτί. Η μείωση του κόστους αποτελεί την ειδικότητά μας. Διαθέτουμε μια αφοσιωμένη ομάδα με μαθηματικές σπουδές, που δημιουργεί αλγόριθμους που υπολογίζουν το κόστος ελλιμενισμού σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Επί της ουσίας υπολογίζουμε τι πρέπει και τι δεν πρέπει να πληρώνουν οι χειριστές.”

Ο Γιώργος Καραγεωργίου, CEO – Olympic Shipping & Management, τόνισε: “Και μόνο το γεγονός ότι η εταιρεία μας συνεργάζεται και με τους τρεις κυρίους που ηγούνται τεχνολογικών επιχειρήσεων στο τραπέζι μας τα λέει όλα. Η ανάγκη για τεχνολογικές λύσεις έχει αυξηθεί, οδηγώντας στη γέννηση νέων εταιρειών. Η Olympic ήταν πάντα πρωτοπόρος στην τεχνολογία, ήδη από το 1969 όταν εγκαταστήσαμε έναν από τους πρώτους μεγάλους υπολογιστές της IBM στα γραφεία μας στο Μόντε Κάρλο. Προσφάτως, τα τελευταία έξι χρόνια, διαθέτουμε συστήματα που συλλέγουν δύο εκατομμύρια σημεία δεδομένων ημερησίως ανά πλοίο. Χρειαζόμαστε μια τεράστια βάση δεδομένων για να τα διαχειριστούμε και έξυπνους ανθρώπους για να τα αποκρυπτογραφήσουν, έτσι ώστε να μετατραπούν σε χρήσιμη πληροφορία, προσθέτοντας αξία στα εγχειρήματά μας.”

Ο Σταμάτης Τσαντάνης, CEO – Seanergy Maritime Holdings, τόνισε: “Η τεχνολογία σήμερα είναι απαραίτητη προϋπόθεση των υψηλών αποδόσεων. Δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά άμεση ανάγκη: η επιχειρηματικότητα χωρίς αυτή αντιστοιχεί στο να βγει κανείς από το σπίτι του χωρίς το κινητό του. Ήμασταν από τις πρώτες ελληνικές εταιρείες που εγκατέστησαν συστήματα τεχνολογίας αιχμής. Οι ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις είναι από τις καλύτερες στον κόσμο στην παροχή λύσεων, και είμαι υπερήφανος που συνδιαλέγομαι με νέους και δυναμικούς επιχειρηματίες. Τα προϊόντα τους έχουν αλλάξει το modus operandi στη ναυτιλία. Αποφασίσαμε να ενστερνιστούμε την αλλαγή από νωρίς, επομένως η διαδικασία έχει κυλήσει ομαλά.”

Η Βανέσσα Τζοάννος, of Counsel – Hill Dickinson, τόνισε: “Πρόκειται για ένα σπουδαίο πάνελ με άτομα που είναι ευρέως γνωστά στην Ελλάδα και διεθνώς, και αναζητούν τρόπους για μια πιο πράσινη ναυτιλία, βελτιστοποιώντας την αποδοτικότητα και κτίζοντας νέα πλοία σύμφωνα με τις ανάγκες του μέλλοντος και κατ’ αντιστοιχία των κανονισμών, της χρηματοδότησης και των γεωπολιτικών συγκυριών.”

Η Σεμίραμις Παληού, CEO – Diana Shipping; President – HELMEPA, τόνισε: “Η ναυτιλία μεταφέρει την πλειονότητα των φορτίων παγκοσμίως, με μικρότερη ρύπανση από οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική. Παραμένει η πιο αποδοτική μέθοδος. Ωστόσο, η μείωση των εκπομπών θείου στο μέγιστο δυνατό σημείο είναι ευθύνη μας. Είναι δεδομένο πως η υιοθέτηση τοπικών και όχι παγκόσμιων κανονισμών περιπλέκει τα πράγματα. Ο ΙΜΟ οφείλει να είναι πιο φιλόδοξος, ώστε άλλα νομοθετικά όργανα να τον αφήσουν να αναλάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες. Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι: πρέπει να μιλήσουμε για τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, και η HELMEPA και τα μέλη της αναδεικνύουν τη δέσμευση της Ελλάδας για απανθρακοποίηση, ωφέλιμες πολιτικές και διαφάνεια.”

Ο Χρήστος Τσάκωνας, Head of Global Shipping – DNB, τόνισε: “Αντιλαμβάνεται ο χώρος τον επείγοντα χαρακτήρα της πράσινης μετάβασης; Βλέπω το περιβαλλοντικό τσουνάμι που κατευθύνεται προς το μέρος μας και αναρωτιέμαι αν είμαστε έτοιμοι. Θα αφήσουμε την ΕΕ και άλλους νομοθέτες να θέσουν τους κανόνες εκ μέρους μας; Ο πόλεμος έφερε την ενεργειακή ασφάλεια και επάρκεια στο προσκήνιο αλλά η ενεργειακή μετάβαση θα επανέλθει στην επικαιρότητα. Οφείλουμε να διαχειριστούμε την πίεση των επενδυτών και της κοινής γνώμης με πιο ώριμο τρόπο.”

Ο κ. Knut Ørbeck-Nilssen, CEO – DNV Maritime, τόνισε: “Στηρίζουμε σθεναρά την υιοθέτηση διεθνών κανονισμών. Ένας χώρος όπως ο δικός μας είναι παγκόσμιος εξ ορισμού, επομένως ο IMO πρέπει να αναλάβει δράση, ξεπερνώντας την έλλειψη ταχύτητας και ευελιξίας. 175 χώρες με διαφορετικές ανάγκες καλούνται να συμφωνήσουν, κάτι που δεν είναι εύκολο. Η ΕΕ προσπαθεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο, όπως επίσης οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Αυστραλία. Οι τοπικοί κανονισμοί μετατρέπουν τη συμμόρφωση σε δύσκολη εξίσωση με διαφορετικά πρότυπα. Ευελπιστούμε ότι ο IMO θα επιβληθεί ως παγκόσμια αρμόδια αρχή γι’ αυτή την περίπλοκη κατάσταση. Καταγράφεται μια έντονη διαφοροποίηση του τρόπου αντίληψης της ναυτιλίας, που σιγά σιγά αποδέχεται την ανάγκη για εξέλιξη.”

Ο Δημήτρης Φαφαλιός, Director – Fafalios Shipping; Chairman – INTERCARGO, τόνισε: “Η θέσπιση κανόνων για τη μεταφορά ξηρού χύδην φορτίου είναι πιο δύσκολη. Οι ναυτιλιακοί οργανισμοί έχουν ζητήσει τη δημιουργία ενός ταμείου για τη συγκέντρωση πόρων που προορίζονται στη συμμόρφωση αλλά το τοπίο στην ΕΕ παραμένει θολό. Η προστασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Οφείλουμε να εξηγήσουμε στους νομοθέτες της ΕΕ τη ζωτική σημασία της ναυτιλίας ξηρού φορτίου για την ΕΕ. Οι κανονισμοί χρειάζεται να ανταποκρίνονται σε μελέτες διαπίστωσης του οικονομικού αποτυπώματος, στο οποίο δεν επιμένουμε επαρκώς, μιας και η ναυτιλία συμπεριλαμβάνει μεγάλο αριθμό διαφορετικών οικονομικών μοντέλων ταυτόχρονα.”

Ο Πόλυς Χατζηιωάννου, CEO – Safe Bulkers, τόνισε: “Πιστεύω ακράδαντα πως πρέπει να κινηθούμε με μεγάλη ταχύτητα. Από την έναρξη του πολέμου και μετά, τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά. Ο πόλεμος αυτός, τον οποίο θα χαρακτήριζα ανόητο, καθυστερεί τις εξελίξεις κι άλλο. Η άγνοια μας για τα όσα θα λάβουν χώρα σε τρεις ή έξι μήνες καθιστά αδύνατη τη μετάβαση σε νέα καύσιμα: είναι αρνητικό για το περιβάλλον αλλά και για εμάς. Ίσως στα επόμενα Ποσειδώνια το 2024 θα έχουμε βρει μια απάντηση αναφορικά με τα καύσιμα του μέλλοντος. Πήραμε επενδυτικές αποφάσεις το 2020 όταν η αγορά βελτιώθηκε μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας. Κι όμως βρισκόμαστε ακόμα στο σκοτάδι, μη γνωρίζοντας ποια καύσιμα θα είναι διαθέσιμα στο μέλλον.”

O Channing Wang, τόνισε: “Είμαι πολύ χαρούμενος που φέτος επιστρέφω στο σπίτι του μεγαλύτερου έθνους πλοιοκτητών, εδώ που χτυπά η καρδιά της παγκόσμιας ναυτιλίας. Τα ναυτιλιακά χαρτοφυλάκια των κινεζικών εταιρειών leasing και η δραστηριότητα στις νέες κατασκευές διευρύνονται διαρκώς. Οι Κινέζοι εκμισθωτές έχουν πλέον ένα μεγάλο μερίδιο αγοράς και αναπτύσσονται περαιτέρω, ειδικότερα τα τελευταία πέντε χρόνια. Στην Bank of Communications δέκα από τους κορυφαίους μας πελάτες είναι Έλληνες και στοχεύουμε σε διαρκή συνεργασία με την ελληνική αγορά, ενώ παράλληλα γινόμαστε πιο ενεργοί στο Αμβούργο, στο Δουβλίνο και σε άλλες διεθνείς τοποθεσίες.”

H Σοφία Καλομενίδου, CESA Capital Markets Leader and CESA IPO Leader – EY, τόνισε: “Τα όσα συζητήθηκαν εδώ σήμερα ήταν πολύ ενδιαφέροντα, και το πάνελ αυτό μοιράζεται κάποιες κοινές θεματικές, ενώ μας δίνει την ευκαιρία να ακούσουμε τις γνώμες μερικών εκ των κορυφαίων εφοπλιστών στην Ελλάδα και στον κόσμο. Μιλήσαμε για πανδημίες, κανονιστικά πλαίσια, γεωπολιτικές εντάσεις και πολέμους. Οι καιροί αλλάζουν και η εξέλιξη είναι απαραίτητη για συνεχίσει κανείς να νικά, ας δούμε λοιπόν τι κάνουν οι διακεκριμένοι καλεσμένοι μας για να συνεχίσουν να κερδίζουν.”

Ο Βαγγέλης Μαρινάκης, Chairman – Capital Maritime, τόνισε: “Ο κορονοϊός και τα όσα συμβαίνουν με τη ρωσική εισβολή, μια σύγκρουση κοντά στα σύνορά μας, που είχαμε δεκαετίες να βιώσουμε, αλλάζουν το τοπίο. Γεωπολιτικά, πολλές σταθερές έχουν μεταβληθεί και οδηγούμαστε σε αχαρτογράφητα ύδατα. Η ναυτιλία με τη σειρά της επηρεάζεται από αυτές τις αλλαγές. Παρατηρούμε νέες ευκαιρίες και την ανάδυση νέων εμπορικών εταίρων. Είναι προφανές πως η ευρωπαϊκή κοινότητα προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από το αέριο και το πετρέλαιο της Ρωσίας, αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβεί από τη μια στιγμή στην άλλη, απαιτείται χρόνος. Οι ηγέτες της ΕΕ διαπράττουν ένα σφάλμα: αντί να προσπαθούν να βρουν μια ειρηνική λύση στο πρόβλημα και να βοηθήσουν τις οικονομίες μας, οι καταναλωτές πληρώνουν το τίμημα των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι οι Ρώσοι και Ουκρανοί ναύτες αποτελούν σημαντικό τμήμα του προσωπικού σε παγκόσμιο επίπεδο. Αντί να τιμωρούμε τη Ρωσία τιμωρούμε τους εαυτούς μας, πρέπει να το λάβουμε υπόψη και να το τονίσουμε στους ιθύνοντες πολιτικούς: πρέπει να βρεθεί εναλλακτική λύση, ώστε να αποφύγουμε την ύφεση.”

Ο Δρ Γιάννης Κούστας, CEO – Danaos Corporation, τόνισε: “Πιστεύω πως όσον αφορά τους επενδυτές, επιλέγουν έναν συγκεκριμένο κλάδο ενδιαφέροντος. Οι εταιρείες που επιχειρούν σε πολλούς τομείς δεν φαίνεται να αποκομίζουν κάποιο πλεονέκτημα. Αναμφίβολα ο τομέας του κινεζικού leasing έχει αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό το κεφάλαιο που άλλοτε παρείχαν οι δυτικές τράπεζες. Από τη συστολή του 2008 και έπειτα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν πιστεύω πως οι τράπεζες μπορούν πλέον να χρηματοδοτήσουν πλήρως τις ανάγκες της ναυτιλίας, επομένως όποια εταιρεία θέλει να αναπτυχθεί δεν μπορεί να βασίζεται σε μια αποκλειστική πηγή χρηματοδότησης. Προσωπικά, είμαι υπέρ των αγορών δημόσιου χρέους, αμερικανικών ομολόγων συγκεκριμένα, μιας και δεν υπάρχει όριο ως προς το κεφάλαιο και αυτό διατίθεται με ταχύτητα. Είναι μια λύση που ενδεχομένως δεν ταιριάζει σε ιδιωτικές εταιρείες, είναι κατάλληλη όμως για όσες είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο.”

Ο Γιώργος Προκοπίου, Founder – Dynacom Tankers Management / Dynagas / Sea Traders, τόνισε: “Θα ήθελα να ξεκινήσω ευχαριστώντας τα πληρώματα μας, η δουλειά των οποίων είχε ως αποτέλεσμα την ελάχιστη δυνατή διατάραξη των δραστηριοτήτων μας σε αυτή τη δύσκολη περίοδο. H αγορά εμπορευματοκιβωτίων γνωρίζει άνθιση χάρη στις αυξημένες παραγγελίες κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Αναφορικά με το περιβάλλον, για χρόνια δεν επετράπησαν οι επενδύσεις στα ορυκτά καύσιμα. Οι ηγέτες μας συγχέουν το επιθυμητό με το εφικτό, προσπαθώντας να εφαρμόσουν σχέδια πριν αυτά είναι έτοιμα. Κάνουμε ζημιά στους εαυτούς μας ως Ευρωπαίοι, προς όφελος της Κίνας και της Ινδίας. Οι κυρώσεις έχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες. Η πρόταση μου είναι τουλάχιστον να γνωρίζουμε με λεπτομέρεια τι είναι νόμιμο και τι όχι. Η ναυτιλία εξαρτάται πρώτα απ’ όλα από το πως χειρίζεται κανείς τα σκάφη του – δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Μέχρι η τεχνολογία να δοκιμαστεί επαρκώς, χωρίς παραμύθια για υδρογόνο, φυσικό αέριο και άλλες εναλλακτικές, θα είμαι υπομονετικός, καθώς δεν δέχομαι να γίνω το πειραματόζωο κανενός.”

Ο Πέτρος Παππάς, CEO – Star Bulk Carriers, τόνισε: “Στον χώρο των μεταφορών, συχνά η ναυτιλία είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Δεν έχουμε ισχυρή φωνή, παρότι αν εμείς σταματήσουμε, σταματά και ο κόσμος. Είναι κάτι πάνω στο οποίο πρέπει να δουλέψουμε. Παράγοντες της αγοράς, εφοπλιστές, ναυλωτές, κατασκευαστές κινητήρων, κυβερνήσεις κ.α. πρέπει να συνεργαστούν στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών κανονισμών για το κοινό μας όφελος. Πρέπει να εξεταστούν ορισμένες παράμετροι: ποιο θα είναι το πράσινο καύσιμο του μέλλοντος; Η αμμωνία, τα βιοκαύσιμα, η πυρηνική ενέργεια; Άπαξ και το γνωρίζουμε, θα χρειαστούμε σκάφη με κατάλληλους κινητήρες που θα καταναλώνουν το καύσιμο αυτό, προσφορά, υποδομές, επαρκείς ποσότητες και ανταγωνιστικές τιμές. Όποιος κατηγορεί τη ναυτιλία για τον πληθωρισμό, ας φανταστεί τι θα συμβεί με δύο και τρεις φορές ακριβότερα καύσιμα. Πιστεύω πως θα χρειαστεί περίπου μια δεκαετία για να επιλυθεί το ζήτημα.”

Ο Δρ. Νίκος Π. Τσάκος, CEO – Tsakos Energy Navigation; Chairman – INTERTANKO 2014-2018, τόνισε: “Συγχαρητήρια στο Νικόλα και στην Όλγα, που κατάφεραν να κρατήσουν τη ναυτιλία στο προσκήνιο ακόμη και εν μέσω της πανδημίας. Είμαστε πάντοτε συγκεντρωμένοι στην ικανοποίηση των αναγκών των μετόχων μας εξασφαλίζοντας παράλληλα μακροπρόθεσμη επιτυχία. Πιστεύω πως ανά τις δεκαετίες η ναυτιλία πάντοτε προσέφερε στην κοινωνία χωρίς να είναι αναγκασμένη να το πράξει. Προσφέρει στο περιβάλλον και στον λαό. Υπήρξαμε πάντα πρωτοπόροι στην αλλαγή και στην καινοτομία, απορροφώντας οι ίδιοι τις ζημιές και τα κόστη. Είμαι αισιόδοξος πως θα μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις παρούσες δυσκολίες. Ας μην ξεχνάμε πως έχουμε την εντονότερη φιλανθρωπική δράση στην Ελλάδα. Ανησυχώ ωστόσο για τη βιωσιμότητα των μοντέλων που μας έχουν προταθεί για το μέλλον. Δεν αισθανόμαστε άνετα με τεχνολογίες που αλλάζουν ταχύτατα πριν ακόμη εξακριβωθούν στην πράξη.”

Ο Γιώργος Οικονόμου, Founder – TMS Group, τόνισε: “Αν είσαι νέα εταιρεία, σίγουρα η πρόσβαση σε χρηματοδότηση αυτή τη στιγμή είναι πιο δύσκολη. Θεωρώ πως η αγορά της μεταφοράς φορτίων χύδην θα συνεχίσει σε καλά επίπεδα τα επόμενα τρία χρόνια. Όσον αφορά τους κανονισμούς: πρέπει να πλοηγούμε σαν ναυτικοί, που έχουν να αντιμετωπίσουν καλό αλλά και κακό καιρό. Σήμερα υπάρχουν πολλές φωνές και ταυτόχρονο έλλειμμα ηγεσίας. Οι άνθρωποι που καλούνται να πάρουν αυτού του είδους τις αποφάσεις δεν κατέχουν τη ναυτιλία από πρώτο χέρι. Το πρόβλημα με τα καύσιμα πρέπει να λυθεί από τους προμηθευτές καυσίμων. Προς το παρόν, οι πετρελαϊκές εταιρείες δεν έχουν τα απαιτούμενα κίνητρα για να επιταχύνουν τη μετάβαση. Η καινοτομία και η ψηφιοποίηση θα βοηθήσουν τη ναυτιλία να γίνει πιο αποτελεσματική, όπως ήδη συμβαίνει σε άλλες βιομηχανίες. Το πρόβλημα, εκ νέου, έγκειται στο κανονιστικό πλαίσιο.”

Το Συνέδριο αυτό φέρνει σε επαφή στελέχη από τον χώρο της ναυτιλίας, επενδυτές, αναλυτές, χρηματοδότες και άλλους παράγοντες της αγοράς οι οποίοι επισκέπτονται την Αθήνα από όλο τον κόσμο με την ευκαιρία της έκθεσης των Ποσειδωνίων που διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια και είναι η μεγαλύτερη ναυτιλιακή έκθεση στον κόσμο. Οι συμμετέχοντες αντάλλαξαν απόψεις σχετικά με τις ναυτιλιακές και τις χρηματοοικονομικές αγορές καθώς επίσης και τις κεφαλαιαγορές, την εναλλακτική χρηματοδότηση, τα ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια, καθώς και τις στάσεις των επενδυτών απέναντι στη ναυτιλία. Στα πάνελ συζητήσεων του Συνεδρίου συμμετείχαν ως ομιλητές ηγέτες των Ελληνικών και παγκόσμιων ναυτιλιακών κοινοτήτων, οι επικεφαλής των μεγαλύτερων ναυτιλιακών εταιριών και Οργανισμών. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό Συνέδριο που προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες ανταλλαγής απόψεων, πληροφόρησης και δικτύωσης.

Διαβάστε επίσης:

Πόλυς Β. Χατζηϊωάννου: Βρισκόμαστε στο σκοτάδι και δεν γνωρίζουμε ποια καύσιμα θα είναι διαθέσιμα στο μέλλον

Σουζάνα Λασκαρίδη: Ο στόλος μας απεδείχθη πολύ ανθεκτικός εν μέσω των πρόσφατων αναταράξεων

Ιωάννα Προκοπίου: Ως νέοι άνθρωποι έχουμε φιλοδοξίες και διάθεση δημιουργικότητας