Η συζήτηση για τον υπερτουρισμό σε ορισμένα νησιά των Κυκλάδων από την μαζική αποβίβαση επιβατών κρουαζιέρας σε περιορισμένο χρονικό διάστημα, απασχολεί τον τελευταίο καιρό τους ανθρώπους της κρουαζιέρας, τις εταιρείες που διαχειρίζονται κρουαζιερόπλοια, τους ναυτικούς πράκτορες, τις τοπικές κοινωνίες, τους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και την κυβέρνηση.

“Υπάρχει υπερφόρτωση στα νησιά και στα παράλια λιμάνια από την κρουαζιέρα στην Ελλάδα;”.

1

Το ερώτημα, είναι εύλογο και επίκαιρο και προστρέξαμε σε ένα ειδικό της κρουαζιέρας για να μας απαντήσει: Στον Γιάννη Μπρα, CEO της Five Senses Consulting, Ειδικός Σύμβουλος Ανάπτυξης Προορισμών Κρουαζιέρας

“Το πρόβλημα δεν είναι ο αριθμός των πλοίων. Το πρόβλημα είναι η ασυντόνιστη κατανομή τους. Δεν υπάρχει υπερφόρτωση όταν εφαρμόζεται ένα σωστό berth allocation system – δηλαδή, ένα εργαλείο που κατανέμει τις αφίξεις μέσα στην εβδομάδα, με ισορροπία και σεβασμό στις τοπικές δυνατότητες.

Με ένα τέτοιο σύστημα, προορισμοί όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος έχουν διαχειριστεί αποτελεσματικά τις ροές, αποφεύγοντας φαινόμενα κορεσμού”.

Ο Γιάννης Μπρας είναι παγκόσμιος κορυφαίος ειδικός στον θαλάσσιο τουρισμό, την ανάπτυξη κρουαζιέρας και τα ρυθμιστικά πλαίσια, με πάνω από 25 χρόνια εμπειρίας ως σύμβουλος εταιρειών κρουαζιέρας, λιμένων και κυβερνήσεων διεθνώς.

Ως Διευθύνων Σύμβουλος της Five Senses Consulting και ιδρυτικό μέλος του Cruise Professional Advisors Alliance (CPAA.pro), ειδικεύεται στην ανάπτυξη προορισμών, τη συμμόρφωση και τη στρατηγική σχεδίαση για τον κλάδο της κρουαζιέρας. Προηγουμένως, ως Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου, μετέτρεψε το λιμάνι σε κεντρικό κόμβο κρουαζιέρας, αυξάνοντας την επιβατική κίνηση κατά 40%.

Ως Πρέσβης της Seatrade και με 24 διεθνή βραβεία, διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στην επανέναρξη της κρουαζιέρας, συμβουλεύοντας το Υπουργείο Τουρισμού και διεθνείς φορείς.

Αναγνωρισμένος ομιλητής και συντονιστής σε διεθνή συνέδρια, εμπνέει και καθοδηγεί λιμένες και προορισμούς παγκοσμίως στην ανάπτυξη στρατηγικών για την κρουαζιέρα.

Ας παρακολουθήσουμε όμως τη συζήτηση μαζί του:

Πώς διαμορφώνεται σήμερα η παγκόσμια εικόνα της κρουαζιέρας;

Η εικόνα είναι εντυπωσιακή, αλλά και πολυδιάστατη. Οι τρέχουσες παραγγελίες δείχνουν πως μέχρι το 2026 αναμένεται να προστεθούν 75 νέα κρουαζιερόπλοια στον παγκόσμιο στόλο. Ο αριθμός αυτός είναι δυναμικός και πιθανότατα θα αυξηθεί μελλοντικά. Παράλληλα, η παγκόσμια επιβατική κίνηση αναμένεται να ξεπεράσει τα 40 εκατομμύρια ετησίως πριν το 2030. Στην Ελλάδα παρά τα φετινά προβλήματα (τέλος κρουαζιέρας, ανασφάλεια λόγο σεισμών κτλ.) αναμένουμε μια αύξηση περ. 10% φτάνοντας τα 8.5+ εκ. επιβάτες.

Η αγορά ωριμάζει και διαφοροποιείται. Οι εταιρείες δεν ψάχνουν απλώς για διαθέσιμα λιμάνια. Αναζητούν ολοκληρωμένους, βιώσιμους και λειτουργικά προετοιμασμένους προορισμούς που δημιουργούν εμπειρία – όχι ταλαιπωρία.

Τι πρέπει να προσέξει η Ελλάδα για να διατηρήσει και να ενισχύσει τη θέση της στην κρουαζιέρα;

Η Ελλάδα έχει πολύ δυνατά χαρτιά: γεωγραφία, πολιτισμό, ιστορική αναγνωρισιμότητα. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Το πρόβλημα ξεκινά από την έλλειψη ουσιαστικής εθνικής στρατηγικής και εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα της κρουαζιέρας. Δεν μπορείς να διεκδικείς ρόλο ηγέτη, αν δεν ξέρεις πού θες να πας.

Χρειαζόμαστε άμεσα:

Καθορισμό χωρητικοτήτων (capacity) σε κάθε προορισμό, ανάλογα με τις υποδομές θάλασσας αλλά και ξηράς αλλά και ανάλυση τι είναι κατάλληλο για τον κάθε προορισμό. Ποιες είναι οι εταιρείες στόχος.

Μηχανισμό συντονισμού αφίξεων (Berth Alocation System) και αποτελεσματική διαχείριση ροών.

Εξειδικευμένα στελέχη και εταιρείες που θα τρέξουν τα project για κάθε προορισμό.

Η απουσία στρατηγικής γεννά υπερσυγκέντρωση και ανασφάλεια. Ό,τι κερδίζουμε από την ποσότητα το χάνουμε στην εμπειρία.

Ποιες περιοχές της Ελλάδας έχουν πραγματικό δυναμικό να αναπτυχθούν ως προορισμοί κρουαζιέρας;

Υπάρχουν περιοχές με γεωγραφική θέση, αυθεντικότητα και πολιτισμική ταυτότητα που μπορούν να αναπτυχθούν δυναμικά στον χάρτη της κρουαζιέρας, εφόσον αποκτήσουν τις κατάλληλες υποδομές και στρατηγική προώθηση.

Άγιος Νικόλαος Κρήτης: Ένα διαχρονικά φιλόξενο λιμάνι, με έτοιμο αστικό ιστό και ομορφιά που συνδυάζει παράδοση και κοσμοπολιτισμό (Marquee Port). Το λιμάνι του είναι ασφαλές και βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην πόλη, κάτι που επιτρέπει σύντομη και αυθεντική επαφή με την τοπική ζωή. Χρειάζεται ενίσχυση μικρο-υποδομών και προσωπικού.

Σύρος: Ίσως ο πιο υποτιμημένος αστικός προορισμός στο Αιγαίο. Η Ερμούπολη διαθέτει νεοκλαστικό χαρακτήρα, ιστορικό βάθος και ένα λιμάνι κυριολεκτικά εντός πόλης. Είναι ένας ιδανικός προορισμός για μικρές και μεσαίες μονάδες κρουαζιέρας που θέλουν να προσφέρουν στους επιβάτες πολιτιστική εμπειρία, μακριά από την υπερτουριστικοποίηση. Χρειάζονται επικαιροποίηση τα βάθη και ενίσχυση οι χερσαίες υποδομές.

Κύθηρα: Νησί με εξαιρετική ταυτότητα, φυσική ηρεμία και ιστορία, με δυνατότητα να εξελιχθεί σε boutique προορισμό για expedition και luxury μικρά πλοία. Η γεωγραφική του θέση μπορεί να συνδέσει το Ιόνιο με το Αιγαίο, δημιουργώντας ενδιαφέρουσες νησιωτικές διαδρομές. Απαραίτητη η ενίσχυση της οδικής προσβασιμότητας και προβολής στις εταιρείες.

Κάρπαθος: Η αυθεντικότητα της Καρπάθου είναι το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα. Διατηρεί παραδόσεις, γαστρονομία, και φυσικό πλούτο. Ένας προορισμός που “λέει ιστορίες”, ιδανικός για αγοραστές εμπειρίας. Χρειάζεται αναγνωρισμένο αγκυροβόλιο, πιο συστηματικό σχέδιο υποδοχής, και προβολή στις εταιρείες των διαθέσιμων διευκόλυνση εκδρομών.

Καβάλα: Η Καβάλα έχει όλα τα εφόδια για να γίνει μεγάλος περιφερειακός κόμβος για την Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Το λιμάνι βρίσκεται σε άμεση επαφή με την πόλη, διαθέτει ιστορικό ενδιαφέρον και πρόσβαση σε ενδοχώρα με εμπειρίες (Φίλιπποι, Αμφίπολη, Θάσος). Χρειάζεται ενίσχυση στην αναγνωρισιμότητα και αναβάθμιση της εμπειρίας από την προβλήτα στην πόλη.

Βόλος: Μια δυναμική αστική πύλη προς το Πήλιο και τα Μετέωρα. Έχει όλα τα εχέγγυα να προσφέρει “back-to-back” εμπειρίες φυσικού κάλλους και πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Η παρουσία του πανεπιστημίου και η γαστρονομική του ταυτότητα προσδίδουν βάθος. Απαιτείται νέα αναγνωρισμένη βυθομετρική αποτύπωση και στρατηγική με τις εταιρείες καθώς και Fam trips.

Λαύριο: Μόλις μία ώρα από την Αθήνα, αλλά με δική του ξεχωριστή προσωπικότητα. Το Λαύριο έχει βιομηχανική κληρονομιά, αρχαιολογικό ενδιαφέρον και λιμενικές δυνατότητες. Η επιλογή operator, που σύντομα αναμένετε, θα αναβαθμίσει την αξία του και θα το καταστήσει άξια εναλλακτική λύση του Πειραιά. Ιδανικός προορισμός για καλύτερη σύνδεση με το αεροδρόμιο για μεσαία κρουαζιερόπλοια αλλά και όλης της κατηγορίας Luxury.

Τι ρόλο παίζει η εμπειρία του επισκέπτη;

Καθοριστικό. Είναι γεγονός πως άνω του 50% των επιβατών κρουαζιέρας που περνούν καλά σε έναν προορισμό επιστρέφουν ως κανονικοί τουρίστες. Η Μύκονος και η Σαντορίνη έγιναν παγκόσμιοι προορισμοί χάρη στην κρουαζιέρα.

Αν επενδύσουμε στην ποιότητα της εμπειρίας – από την πρώτη εντύπωση στο λιμάνι έως τη γευστική εμπειρία και τη διάδραση με την κοινότητα – τότε χτίζουμε μέλλον, όχι απλώς αφίξεις.

Ποια είναι τα πιο συχνά προβλήματα που συναντάτε στις αξιολογήσεις σας;

Τα προβλήματα χωρίζονται σε τρία βασικά πεδία:

Έλλειψη στρατηγικής και σχεδιασμού εμπειρίας. Υπάρχουν προορισμοί που υποδέχονται χιλιάδες επιβάτες χωρίς ούτε ένα σημείο σκιάς, χωρίς διαδρομές για ΑμεΑ, χωρίς πινακίδες.

Έλλειψη συντονισμού μεταξύ φορέων. Το λιμάνι κάνει το ένα, ο δήμος το άλλο, ο ιδιώτης το τρίτο. Το αποτέλεσμα είναι χάος.

Έλλειψη προσωπικού με εξειδίκευση στον τομέα. Ο τουρισμός κρουαζιέρας έχει ιδιαιτερότητες. Δεν είναι το ίδιο με τον συμβατικό τουρισμό.

Η προσβασιμότητα εμφανίζεται συχνά ως προτεραιότητα. Πόσο κρίσιμη είναι στην πράξη;

Είναι βασικός δείκτης ποιότητας και πολιτισμού. Δεν είναι απλώς θέμα κοινωνικής ευαισθησίας. Είναι και θέμα στρατηγικής.

Αν ένας προορισμός είναι πραγματικά προσβάσιμος – όχι μόνο τεχνικά αλλά και συναισθηματικά – αποκτά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οι πρωτοβουλίες όπως το SEATRAC, τα πλωτά αμαξίδια, τα προσβάσιμα εστιατόρια και μουσεία και η σήμανση πολλαπλής ανάγνωσης δείχνουν τον δρόμο. Αλλά πρέπει να περάσουμε από τις “καλές πρακτικές” στη “συστηματική εφαρμογή”.

Ποιος είναι ο ρόλος του πληρώματος σε έναν προορισμό;

Καίριος. Πάνω από το 30% του πληρώματος μπορεί να αποβιβαστεί σε έναν προορισμό και να ξοδέψει άνω των 40 ευρώ ανά άτομο. Το πλήρωμα αναζητά:

Σημεία με δωρεάν και γρήγορο internet – τα λεγόμενα “Crew Corners”.

Πληροφόρηση για τα ψώνια του, τοπικές αγορές, εξοπλισμό και σημεία φαγητού.

Ανθρώπινη επαφή και καλωσόρισμα – όχι αδιαφορία.

Αν “κερδίσουμε” το πλήρωμα, κερδίζουμε πρεσβευτές μέσα στο πλοίο. Το προσωπικό μιλά με τους επιβάτες, τους καθοδηγεί, τους επηρεάζει. Είναι κρίσιμο να τους αντιμετωπίζουμε όχι απλώς ως εργαζόμενους, αλλά ως κομβικό κοινό-στόχο.

Ποιο είναι το επόμενο βήμα για την Ελλάδα στην κρουαζιέρα;

Το επόμενο βήμα είναι η μετάβαση από την ποσότητα στην ποιότητα, και από την υποδοχή στη σχεδίαση εμπειρίας. Πρέπει να λειτουργήσουμε ως χώρα-συντονιστής, όχι ως δέκτης ροής.

Χρειαζόμαστε:

Εθνική Στρατηγική για την Κρουαζιέρα.

Περιφερειακά Clusters Προορισμών με κοινή ταυτότητα και κοινές δράσεις.

Συστηματική Εκπαίδευση Στελεχών και Επαγγελματιών.

Διάχυση του τουριστικού οφέλους σε περισσότερους προορισμούς.

Επαγγελματίες να ασχοληθούν σοβαρά με την προώθηση των προορισμών στα κέντρα αποφάσεων.