Οι περισσότεροι ναυτιλιακοί και διπλωματικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η απόρριψη σε αυτή τη φάση του κανονισμού του ΙΜΟ για το Net Zero, είναι μια τεράστια νίκη του Ντόναλντ Τραμπ.

Σαφώς και η αποφασιστική στάση και θέση του προέδρου των ΗΠΑ επηρέασαν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

1

Όμως, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και τον ρόλο των άλλων χωρών που υπερψήφισαν την απόσυρση από τη συζήτηση για ένα έτος του κανονισμού, αλλά κυρίως τις εμπεριστατωμένες αντιδράσεις των Ελλήνων εφοπλιστών, που μαζί με μεμονωμένους συναδέλφους τους από την Ευρώπη και άλλους, προκάλεσαν ρωγμές στο αρχικό μπλοκ της πλειοψηφίας.

Ωστόσο, υπήρξαν και τρεις γυναίκες που κοσμούν την ελληνική και παγκόσμια ναυτιλία που ύψωσαν τη φωνή τους και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή των συσχετισμών.

Οι τρεις κυρίες της ελληνικής ναυτιλίας που αξίζει να αναφέρουμε είναι η Μελίνα Ν. Τραυλού, πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και πρόεδρος της Neptune Lines, η Ιωάννα Γ. Προκοπίου, αντιπρόεδρος της BIMCO και πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Sea Traders και η Μαρία Ι. Αγγελικούση, που διαθέτει στόλο 160 πλοίων με τις ναυτιλιακές της εταιρείες.

Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

Υπήρξε αρχικά ισχυρή πλειοψηφία των χωρών στην MEPC E.2, που υποστήριξαν την υιοθέτηση του πλαισίου, το οποίο συμφωνήθηκε κατ’ αρχήν σε ψηφοφορία τον περασμένο Απρίλιο.

Τότε, 63 χώρες ψήφισαν «ναι», συμπεριλαμβανομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27, της Βραζιλίας, της Κίνας, της Ινδίας, του Καναδά, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Κορέας και της Ιαπωνίας, έναντι μιας μειοψηφίας 16 κρατών που τάχθηκε κατά.

Πριν λίγες ημέρες, οι χώρες ψήφισαν υπέρ της αναβολής της υιοθέτησης του NZF στο MEPC E.2:

57 χώρες τάχθηκαν υπέρ της αναβολής. Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες ήταν οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία και η Σιγκαπούρη.

Συνολικά 49 χώρες ψήφισαν κατά της καθυστέρησης και υπήρξαν και 21 αποχές, ανάμεσα τους η Ελλάδα και η Κύπρος, που διαφοροποιήθηκαν από την πλειοψηφία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ωστόσο, ο ΙΜΟ πρόκειται να συνεδριάσει ξανά για τεχνικές συζητήσεις (ISWG-GHG-20) στις 20-24 Οκτωβρίου, για να συζητήσει βασικές λεπτομέρειες πολιτικής σχετικά με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του NZF, συμπεριλαμβανομένων των κινήτρων για την πράσινη ενέργεια και την εκταμίευση εσόδων.

Η αρχική έναρξη ισχύος του NZF είχε προγραμματιστεί για τον Μάρτιο του 2027. Αυτό το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει τώρα να επανεξεταστεί και να ακολουθήσει διαβούλευση πάνω σε νέο κείμενο και να καθοριστεί νέο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.

Ο ΙΜΟ συμφώνησε, τελικά, να αναβάλει την προγραμματισμένη υιοθέτηση του Πλαισίου Μηδενικών Εκπομπών για ένα έτος, σε ψηφοφορία κατά την τελευταία ημέρα της 2ης έκτακτης συνόδου της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος MEPC/ES.2 (14 έως 17 Οκτωβρίου 2025).

Η πρόταση αναβολής υποβλήθηκε από τη Σιγκαπούρη και τέθηκε σε ψηφοφορία από τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο.

Το Πλαίσιο Μηδενικών Εκπομπών του ΙΜΟ θέτει δεσμευτικούς στόχους για τα πλοία άνω των 5.000 ακαθάριστων τόνων για τη μείωση της έντασης άνθρακα των καυσίμων τους, αρχής γενομένης από το 2028, και εισάγει ένα οικονομικό σύστημα πιστώσεων και κυρώσεων.

Τα πλοία που υπερβαίνουν τα όρια εκπομπών πρέπει να αγοράζουν «μονάδες αποκατάστασης», ενώ τα πλοία χαμηλών εκπομπών μπορούν να κερδίζουν και να ανταλλάσσουν πιστώσεις πλεονάσματος. Τα έσοδα καταλήγουν σε ένα Ταμείο Μηδενικών Εκπομπών του ΙΜΟ για την υποστήριξη της υιοθέτησης καθαρών καυσίμων και την υποστήριξη της μετάβασης των αναπτυσσόμενων χωρών.

Αλλά, ας δούμε και τις θέσεις των τριών Ελληνίδων της ναυτιλίας, που με παρρησία διατύπωσαν τα επιχειρήματα τους απέναντι στο προωθούμενο κανονισμό του ΙΜΟ.

Μελίνα Τραυλού

Η Μελίνα Τραυλού, ως Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ), έχει εκφράσει επανειλημμένα τελευταία τις θέσεις της ελληνικής ναυτιλίας αναφορικά με τους κανονισμούς αποανθρακοποίησης του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), κυρίως σε σχέση με το IMO Net-Zero Framework (NZF) και τα μεσοπρόθεσμα μέτρα (όπως ο δείκτης CII).

Με συνέντευξη της, λίγες ώρες πριν τη συνεδρίαση του ΙΜΟ, τάχθηκε υπέρ της πρότασης συγκρότησης υποεπιτροπής για να εξετάσει περαιτέρω το θέμα, πρόταση που τελικά εγκρίθηκε.

Οι βασικές θέσεις της ΕΕΕ, όπως εκφράστηκαν από την Μελίνα Τραυλού, συνοψίζονται ως εξής:

Η ελληνική ναυτιλία είναι σταθερά προσηλωμένη στον κοινό στόχο της απανθρακοποίησης και υποστηρίζει την ανάγκη για παγκόσμιες λύσεις και ίσους όρους ανταγωνισμού, με τον ΙΜΟ να αποτελεί τον μόνο αρμόδιο ρυθμιστικό φορέα. Αντιτίθεται στα μονομερή και περιφερειακά μέτρα (π.χ. της ΕΕ) που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό.

Έχει εκφράσει βαθιά ανησυχία και αβεβαιότητα για το εάν οι στόχοι απανθρακοποίησης έως το 2050 είναι πραγματικά εφικτοί και βιώσιμοι.

Η πρόσφατη αναβολή της ψηφοφορίας για το Net-Zero Framework στον ΙΜΟ θεωρήθηκε, από την Μελίνα Τραυλού, ως «νέα ευκαιρία» για τη διαμόρφωση ενός ρεαλιστικού, δίκαιου και εφαρμόσιμου διεθνούς πλαισίου.

Για το Net-Zero Framework (NZF): Τονίζει ότι ο προτεινόμενος κανονισμός προκάλεσε διχασμό και οι ρεαλιστικές προτάσεις της ναυτιλίας δεν ελήφθησαν επαρκώς υπόψη.

Για το Well-to-Wake (WtW) / Διπλή Καταμέτρηση, υποστήριξε ότι μία από τις κύριες ανησυχίες ήταν και είναι ο υπολογισμός των εκπομπών με βάση τον κύκλο “well-to-wake” (από την παραγωγή έως τη χρήση του καυσίμου). Η Μελίνα Τραυλού ειδικότερα είχε υπογραμμίσει ότι:

«Δεν είναι δίκαιο να επιβαρυνόμαστε για τις εκπομπές που προκύπτουν πριν το καύσιμο φτάσει στο πλοίο» και ότι η ναυτιλία κινδυνεύει να τιμωρηθεί από τη στιγμή της παραγωγής του καυσίμου, ενώ θα πρέπει να είναι υπεύθυνη μόνο για ό,τι εκπέμπει στην ατμόσφαιρα (tank-to-wake).

Έχει επισημάνει επίσης την ανάγκη αναθεώρησης του λειτουργικού δείκτη CII, καθώς, όπως προειδοποίησε η ΕΕΕ, θα παρουσιάσει αδυναμίες και αδικεί όλα τα πλοία.

Έχει επισημάνει ότι η απανθρακοποίηση της ναυτιλίας θα εξαρτηθεί από φορείς εκτός του κλάδου, όπως οι παραγωγοί καυσίμων και οι προμηθευτές, τους οποίους ο ΙΜΟ δεν ρυθμίζει. Ζήτησε όλοι οι εμπλεκόμενοι (ναυτιλία, κράτη, παραγωγοί ενέργειας, κ.ά.) να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν.

Η ΕΕΕ υποστήριξε και υποστηρίζει την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» (ένα οικονομικό μέτρο/φόρος που θα βασίζεται σε σύστημα συνεισφοράς ανά τόνο εκπομπών), εφόσον προβλέπει ότι ο πλοιοκτήτης/πλοίο θα μπορεί να ανακτήσει τα κόστη από τον φορέα που είναι υπεύθυνος για την εμπορική εκμετάλλευση και την επιλογή του καυσίμου.

Ιωάννα Προκοπίου

Η Ιωάννα Προκοπίου, CEO της Sea Traders S.A. και αντιπρόεδρος της BIMCO, έχει εκφράσει, από την πρώτη στιγμή έντονη κριτική για τους κανονισμούς αποανθρακοποίησης του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), υποστηρίζοντας ότι το πλαίσιο που προωθείται αποτελεί «οικονομική τιμωρία» αντί για βιώσιμη πράσινη μετάβαση, καθώς δεν υποστηρίζεται από διαθέσιμη τεχνολογία και καύσιμα.

Μάλιστα, ορισμένοι κύκλοι της Ακτής Μιαούλη, υποστηρίζουν ότι η Ιωάννα Προκοπίου, ήταν εκείνη που ανέλαβε την πρωτοβουλία για την συγκέντρωση υπογραφών 1.200 εταιρειών και εφοπλιστών με σαφή περιεχόμενο κατά της ψήφισης του προτεινόμενου κανονισμού.

Η Ιωάννα Προκοπίου έχει τονίσει επανειλημμένα ότι οι κανονισμοί του ΙΜΟ εισάγουν δυσανάλογα οικονομικά βάρη και αβεβαιότητα:

Η πιο χαρακτηριστική δήλωσή της είναι ότι το νέο κανονιστικό πλαίσιο «δεν είναι πράσινη μετάβαση, είναι οικονομική τιμωρία χωρίς βιώσιμη τεχνολογική λύση».

Εκτίμησε ότι, με την εφαρμογή του International Fuel Standard από το 2028, ο ΙΜΟ θα εισπράξει ποσά ως ποινές («penalty») μεταξύ 15-30 δισ. δολαρίων ετησίως, τα οποία μέχρι το 2035 ενδέχεται να φτάσουν τα 100 δισ. δολάρια.

Προειδοποίησε ότι οι κανονισμοί, λόγω του κόστους συμμόρφωσης και της γραφειοκρατίας, θα οδηγήσουν στην εξαφάνιση των μικρών και μεσαίων ναυτιλιακών εταιρειών.

Η κριτική της επικεντρώθηκε κυρίως στην έλλειψη ρεαλισμού όσον αφορά την τεχνολογία και τα καύσιμα:

Παρουσίασε στοιχεία που καταδεικνύουν το χαοτικό χάσμα ανάμεσα στις απαιτούμενες ποσότητες πράσινων καυσίμων και τη διαθεσιμότητά τους. Για παράδειγμα, ανέφερε ότι απαιτούνται 440 εκατομμύρια τόνοι πράσινης μεθανόλης ετησίως, ενώ η τρέχουσα παγκόσμια διαθεσιμότητα είναι μόλις 3 εκατομμύρια τόνοι.

Επισήμανε ότι η ενέργεια από πράσινα καύσιμα κοστίζει έως και 4 φορές περισσότερο από τα συμβατικά.

Υπογράμμισε το παράδοξο ότι «για πρώτη φορά βλέπουμε τους κανονισμούς να προηγούνται της τεχνολογίας», με αποτέλεσμα ο κλάδος να έχει κανόνες χωρίς τα κατάλληλα εργαλεία και χωρίς σαφήνεια για το ποιο καύσιμο θα επικρατήσει.

Επέκρινε την απόφαση του ΙΜΟ να «τιμωρήσει το LNG», υποστηρίζοντας ότι αυτό στέλνει λανθασμένο μήνυμα στους «early movers» που επένδυσαν στο LNG ως μεταβατικό καύσιμο.

Υποστήριξε την ανάγκη για σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο με μακροχρόνιο σχεδιασμό, ορίζοντα 20ετίας, όσο και η διάρκεια ζωής ενός πλοίου, ώστε να διασφαλίζονται οι επενδύσεις των πλοιοκτητών και να μην καθίστανται άχρηστες.

Μαρία Αγγελικούση

Η Μαρία Αγγελικούση, CEO του Angelicoussis Group, που διευθύνει τις εταιρείες με την επωνυμία Maran, έχει εκφράσει σοβαρή ανησυχία και έχει πρωτοστατήσει σε ένα κοινό μέτωπο ισχυρών Ελλήνων και διεθνών εφοπλιστών που ζήτησαν με ανοιχτή επιστολή την αναθεώρηση των προτάσεων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) για την αποανθρακοποίηση, ιδίως του Πλαισίου Μηδενικών Εκπομπών (IMO Net-Zero Framework – NZF).

Μαζί της στο ενιαίο κείμενο ήταν και οι Έλληνες εφοπλιστές, Γιώργος Προκοπίου, Βαγγέλης Μαρινάκης, Γιώργος Οικονόμου και Πήτερ Λιβανός, καθώς και η Ιωάννα Προκοπίου.

Η κριτική με επιχειρήματα της Μαρίας Αγγελικούση και του ναυτιλιακού μπλοκ που συμμετείχε αποφασιστικά και δημόσια, επικεντρώθηκε στην έλλειψη ρεαλισμού και στις οικονομικές επιπτώσεις των μέτρων:

Η Μαρία Αγγελικούση υποστήριξε ότι οι προτάσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι «υπερβολικά επιθετικές και μη ρεαλιστικές».

Προειδοποίησε ότι μπορεί να οδηγήσουν σε διπλασιασμό του κόστους καυσίμων και να απαιτήσουν «τεράστια ποσά, της τάξεως των 100 δισ. δολαρίων ή και περισσότερων ετησίως» ως συνέπεια αυτών των προτάσεων.

Τόνισε τις «προκλήσεις της προώθησης άγνωστων και μη δοκιμασμένων εναλλακτικών λύσεων» (πράσινα καύσιμα), υπογραμμίζοντας την τεχνολογική και λειτουργική αβεβαιότητα.

Σε κοινή δήλωση, η οποία τέθηκε επικεφαλής ο όμιλος Αγγελικούση, ζητήθηκαν «κρίσιμες τροποποιήσεις στο IMO NZF», ώστε:

Να εξεταστεί μια ρεαλιστική στοχοθεσία και όρια.

Να λαμβάνεται υπόψη η τεχνική και οικονομική πραγματικότητα του κλάδου.

Να μην παραβλέπεται η ανάγκη για μεταβατικές λύσεις, διαθέσιμα καύσιμα και επαρκή υποδομή.

Επισήμανε ότι η διεξαγωγή αυτών των διαπραγματεύσεων σε μια περίοδο σοβαρού εμπορικού πολέμου ήταν μια «ατυχής στιγμή», αναφερόμενη και στην αποχώρηση των ΗΠΑ από τις συνομιλίες, η οποία υπογράμμισε τις προκλήσεις των μέτρων.

Συνοψίζοντας, η Μαρία Αγγελικούση και το ναυτιλιακό «μπλοκ» των αντιδρώντων εφοπλιστών υποστήριξαν μεν την αποανθρακοποίηση, αλλά θεώρησαν ότι το προτεινόμενο πλαίσιο του ΙΜΟ, κυρίως λόγω του αυστηρού χρονοδιαγράμματος και του μηχανισμού τιμολόγησης εκπομπών, που εκλαμβάνεται ως φόρος άνθρακα, δεν είναι εφαρμόσιμο στην παρούσα φάση και κινδυνεύει να υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα και την ίδια τη βιομηχανία, αντί να εξυπηρετήσει αποτελεσματικά τη μετάβαση στην πράσινη ναυτιλία.

Διαβάστε επίσης

IMO: Αναβάλλεται για έναν χρόνο η κρίσιμη ψηφοφορία για τον «πράσινο φόρο» στη ναυτιλία

Η πρόταση της Μελίνας Τραυλού και το «μπλοκ» ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας, Σαουδικής Αραβίας που ανέτρεψε την έγκριση του Net Zero Framework

Ιωάννα Προκοπίου: Ηχηρή παρέμβαση για την απανθρακοποίηση στη ναυτιλία