Σε μια εποχή όπου η επιχειρηματικότητα μετριόταν σε τοπικές αγορές και μικρές εταιρικές συμφωνίες, ο Αριστοτέλης Ωνάσης έβλεπε τον κόσμο ως σκακιέρα. Κάθε κίνηση, κάθε συμφωνία, κάθε ρίσκο ήταν στρατηγικά υπολογισμένο. Δεν έμεινε ποτέ θεατής· έφτιαξε τους δικούς του κανόνες στο παιχνίδι των deals και κατέκτησε έναν χώρο που τότε δεν είχε καν όνομα: το global deal-making.

Σήμερα, οι μεγάλες συγχωνεύσεις, τα στρατηγικά joint ventures και οι διεθνείς συμμαχίες πολυεθνικών είναι καθημερινότητα. Στη δεκαετία του ’40 και του ’50 όμως, ήταν αχαρτογράφητα νερά. Εκεί ο Ωνάσης αναδείχθηκε σε πρωτοπόρο, αναλαμβάνοντας ρίσκα που έμοιαζαν αυτοκτονικά αλλά απέφεραν τεράστια κέρδη.

1

Από τη Σμύρνη στον κόσμο

Η ιστορία του Ωνάση ξεκινά μέσα από τα ερείπια της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ορφανός πρόσφυγας, έφτασε στην Αργεντινή με ελάχιστα χρήματα αλλά με τεράστια δίψα για πρόοδο. Δούλεψε σκληρά, αλλά κυρίως παρατήρησε: είδε πώς κινείται το εμπόριο, πώς παίζεται το παιχνίδι των εισαγωγών και των εξαγωγών.

Το πρώτο του μεγάλο μάθημα ήταν πως η γεωγραφία είναι σχετική· τα σύνορα δεν είναι εμπόδιο για κάποιον που σκέφτεται σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτή η κοσμοθεωρία τον συνόδευσε σε όλη του τη ζωή: δεν υπήρχε «Ελλάδα», «Αργεντινή» ή «ΗΠΑ»· υπήρχε απλώς αγορά.

Η στρατηγική των tankers: Επαναπροσδιορισμός της ναυτιλίας

Στη δεκαετία του ’30, η ναυτιλία βρισκόταν σε στασιμότητα. Τα πλοία μετέφεραν εμπορεύματα, αλλά οι πετρελαϊκές εταιρείες δούλευαν με δικούς τους στόλους. Ο Ωνάσης σκέφτηκε κάτι ριζοσπαστικό:

-Να αγοράσει μεγάλα πλοία,

-Να τα προσφέρει σε μακροχρόνια ναύλωση (time charter) σε πετρελαϊκές εταιρείες,

-Και να τους δώσει χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερη ευελιξία από το να επενδύουν οι ίδιες σε στόλους.

Η συμφωνία του με την ARAMCO ήταν κομβική. Σε μια εποχή που κανείς δεν διανοούνταν να διαπραγματευτεί απευθείας με κρατικές εταιρείες πετρελαίου, ο Ωνάσης έστησε ένα μοντέλο συνεργασίας που σήμερα θα αναγνωρίζαμε ως στρατηγικό joint venture.

Αντί να πουλά υπηρεσίες, πουλούσε σταθερότητα: έναν στόλο έτοιμο, ασφαλισμένο και διαθέσιμο σε πολυετείς συμβάσεις. Ήταν το πρώτο μεγάλο δείγμα global deal-making.

Ο Ωνάσης και τα κράτη: Η διπλωματία ως επιχειρηματικό εργαλείο

Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά του ήταν η ικανότητα να σκέφτεται σαν διπλωμάτης. Για τον Ωνάση, μια συμφωνία δεν ήταν μόνο αριθμοί και συμβόλαια· ήταν ισορροπίες ισχύος.

-Υπέγραφε συμβόλαια με κυβερνήσεις, όχι μόνο με εταιρείες.

-Χρησιμοποιούσε την ελληνική, την αργεντίνικη και την αμερικανική του ταυτότητα στρατηγικά, ανάλογα με το πλαίσιο.

-Δημιουργούσε σχέσεις προσωπικής εμπιστοσύνης με ηγέτες, που μετέτρεπε σε οικονομικά οφέλη.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η συμφωνία του με τη Σαουδική Αραβία, όπου παράκαμψε τους μεσάζοντες και διαπραγματεύτηκε απευθείας με το βασιλικό παλάτι. Σε μια εποχή που οι περισσότερες δυτικές εταιρείες έπρεπε να περάσουν από πολιτικά και διπλωματικά φίλτρα, ο Ωνάσης έγραψε το manual του direct deal.

Το παιχνίδι της αεροπορίας: Diversification και prestige

Όταν αγόρασε την Ολυμπιακή Αεροπορία το 1957, πολλοί τον κατηγόρησαν ότι κινήθηκε συναισθηματικά, χωρίς οικονομική λογική. Όμως για τον Ωνάση, η Ολυμπιακή δεν ήταν μόνο μια αεροπορική εταιρεία· ήταν παγκόσμιο brand positioning.

Η λογική του ήταν ξεκάθαρη:

-Στη ναυτιλία ήταν ήδη βασιλιάς·

-Με την αεροπορία έδειξε ότι μπορούσε να μπει σε έναν εντελώς διαφορετικό τομέα και να τον ανεβάσει σε premium επίπεδο·

-Η Ολυμπιακή έγινε βιτρίνα της Ελλάδας στον κόσμο, αλλά και προέκταση του προσωπικού του brand.

Στο σημερινό επιχειρηματικό λεξιλόγιο, θα λέγαμε πως ο Ωνάσης έκανε brand diversification με added prestige value.

Risk management & hedging: Πώς εξουδετέρωνε τα ρίσκα

Πίσω από κάθε μεγάλο deal κρυβόταν μια λεπτομερής στρατηγική διαχείρισης κινδύνου.

-Ασφάλιση στόλου: Επένδυε τεράστια ποσά ώστε κάθε του πλοίο να είναι πλήρως καλυμμένο σε περίπτωση ατυχήματος.

-Διαφοροποίηση εσόδων: Από τη ναυτιλία στο real estate, την αεροπορία, τις επενδύσεις σε μέταλλα και τέχνη.

-Διαχείριση γεωπολιτικού ρίσκου: Ανέπτυξε σχέσεις με χώρες και από τα δύο μπλοκ του Ψυχρού Πολέμου, εξασφαλίζοντας ότι δεν θα εξαρτιόταν ποτέ αποκλειστικά από μία πλευρά.

Ουσιαστικά, έστησε μια πρώιμη μορφή hedging strategy, πολύ πριν γίνει mainstream στη Wall Street.

Global deal-making: Πρόδρομος των M&As

Αν δούμε τις κινήσεις του με το πρίσμα του σήμερα, ο Ωνάσης προηγήθηκε της εποχής του κατά δεκαετίες.

-Οι μακροχρόνιες ναυλώσεις του ήταν το αντίστοιχο των σημερινών strategic partnerships.

-Οι συμφωνίες του με κράτη θύμιζαν τις government-to-business συμβάσεις των energy giants.

-Η αγορά και αναδιάρθρωση της Ολυμπιακής ήταν case study corporate restructuring με βάση το brand value.

Με άλλα λόγια, ο Ωνάσης δεν ήταν μόνο ναυτιλιακός επιχειρηματίας· ήταν ο άνθρωπος που εφάρμοσε πρώτος την έννοια των συγχωνεύσεων, εξαγορών και διεθνών alliances σε προσωπική κλίμακα.

Legacy & relevance: Τι διδάσκει σήμερα ο Ωνάσης

Σχεδόν μισό αιώνα μετά τον θάνατό του, το όνομά του εξακολουθεί να εμπνέει. Τι σημαίνει όμως «να σκέφτεσαι σαν τον Ωνάση» στη σημερινή εποχή;

-Να βλέπεις πέρα από τα σύνορα – το παιχνίδι είναι πάντα παγκόσμιο.

-Να παίζεις με κυβερνήσεις, όχι μόνο με εταιρείες – οι μεγάλοι παίκτες σκέφτονται σε επίπεδο κρατών.

-Να δημιουργείς brand από το όνομά σου – το προσωπικό κύρος είναι μέρος της εξίσωσης.

-Να κάνεις diversification με στρατηγική – όχι για να διασκορπίσεις, αλλά για να προσθέσεις αξία.

-Να ρισκάρεις με μέθοδο – το ρίσκο δεν είναι τυφλό στοίχημα, είναι υπολογισμένη επένδυση.

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης δεν υπήρξε απλώς ένας πλούσιος Έλληνας της διασποράς. Υπήρξε ο αρχιτέκτονας μιας νέας λογικής: του global deal-making. Στην πράξη, δημιούργησε τα πρότυπα που ακολουθούν σήμερα οι CEOs, οι επενδυτές και οι διαπραγματευτές.

Η κληρονομιά του δεν μετριέται μόνο σε χρήματα ή σε περιουσία. Μετριέται στη φιλοσοφία ότι οι μεγάλοι παίκτες δεν περιμένουν τους κανόνες· τους γράφουν οι ίδιοι. Και γι’ αυτό, το όνομα Ωνάσης θα παραμένει πάντα σημείο αναφοράς στον κόσμο των επιχειρήσεων.

Διαβάστε επίσης :

Το «τρικ με τα τάνκερ»: Πώς ο Αριστοτέλης Ωνάσης κέρδισε το παιχνίδι των πετρελαίων

Ωνάσης: Πώς ο Σκορπιός έγινε το ιδιωτικό βασίλειο και σύμβολο εξουσίας του Ελληνα μεγιστάνα

Αριστοτέλης Ωνάσης: Οι 15 συμβουλές του billionaire για πλούτη και επιτυχία