Την ώρα που εγχώρια ιχθυοκαλλιέργεια συνεχίζεται το θρίλερ διάσωσης της Avramar, εξέλιξη, η οποία εν πολλοίς θα κρίνει το μέλλον του κλάδου, αφού η εταιρεία αποτελεί τον μεγαλύτερο παίκτη της αγοράς, η  Τουρκία με «κερκόπορτα» την Ελλάδα ενισχύει την κυριαρχία της στην ευρωπαϊκή αγορά.

Όπως προκύπτει από την ετήσια έκθεση της υδατοκαλλιέργειας της ΕΛΟΠΥ, που δημοσιεύτηκε χθες, το 2024 οι εισαγωγές τουρκικών ψαριών που εκτελωνίστηκαν στην Ελλάδα και στη συνέχεια επαναπροωθήθηκαν στην Ε.Ε. κατέγραψαν αύξηση 57% σε σχέση με το 2023. Συνολικά 19.410 τόνοι νωπών ψαριών –10.561 τόνοι τσιπούρας και 8.849 τόνοι λαβρακίου– πέρασαν από ελληνικά τελωνεία, αντιστοιχώντας περίπου στο 17% της εγχώριας παραγωγής, η οποία το 2024 μειώθηκε στους 114.500 τόνους (-5,5%). Οι ποσότητες αυτές, σχεδόν στο σύνολό τους, εξήχθησαν εκ νέου προς ευρωπαϊκές αγορές, φέροντας τουρκική σήμανση.

1

Έτσι, η Ελλάδα λειτουργεί στην πράξη ως ενδιάμεσος κόμβος εμπορίας που διευκολύνει τη διείσδυση των τουρκικών ψαριών στην Ε.Ε. Η Ελλάδα, με μερίδιο περίπου 19 % της διεθνούς μεσογειακής παραγωγής, παραμένει η δεύτερη δύναμη παγκοσμίως, αλλά βρίσκεται αντιμέτωπη με την ταχύτατη διείσδυση των τουρκικών προϊόντων στις ευρωπαϊκές αγορές.

Η παραγωγή τσιπούρας και λαβρακίου της Τουρκίας υπερβαίνει πλέον τη συνολική παραγωγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεχώς αυξάνει τη διείσδυσή της σε αγορές όπου δραστηριοποιούνται παραδοσιακά ελληνικές εταιρείες. Παράλληλα, τουρκικές εταιρείες έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται και στην Ελλάδα, με στόχο την ευκολότερη πρόσβαση στα ευρωπαϊκά εμπορικά δίκτυα και τη διεύρυνση των εξαγωγών τους, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα της ελληνικής αγοράς και υποδομής.

Παρόλα αυτά η Ελλάδα παραμένει η κορυφαία παραγωγός χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η δεύτερη στον κόσμο, επιβεβαιώνοντας τον στρατηγικό ρόλο του κλάδου στην εθνική οικονομία και την αγροδιατροφική αλυσίδα.

Μείωση παραγωγής αύξησης σε αξία λόγω υψηλότερων τιμών

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης που επιμελήθηκε ο  κ. Γιάννης Πελεκανάκης, Διευθυντής Ευρωπαϊκών Θεμάτων της ΕΛΟΠΥ, το 2024, η παραγωγή τσιπούρας και λαβρακίου στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι μειώθηκε κατά 5,5%, φτάνοντας στους 114.500 τόνους ωστόσο η αξία πωλήσεων αυξήθηκε κατά 3,5%, στα 721,5 εκατ. ευρώ.

Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στη βελτίωση των τιμών, που ανήλθαν κατά μέσο όρο σε 6,14 ευρώ/κιλό για την τσιπούρα (+17%) και 6,47 ευρώ/κιλό για το λαβράκι (+2%) σε σχέση με το 2023. Παράλληλα, η περιορισμένη διαθεσιμότητα τσιπούρας επηρέασε και τις εξαγωγές, οι οποίες παρουσίασαν πτώση 6%, φτάνοντας σχεδόν τους 94.132 τόνους.

Η χαρτογράφηση του κλάδου στην Ελλάδα

Πάντως, όπως αναφέρεται στην έκθεση, η μείωση της παραγωγής οφείλεται στη διαδικασία αναδιάρθρωσης του κλάδου, με την Avramar να βρίσκεται στο επίκεντρο.

To 2024 δραστηριοποιήθηκαν 73 εταιρείες και όμιλοι με 285 μονάδες εκτροφής (πλωτές εγκαταστάσεις) θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων εκ των οποίων σχεδόν το 60% των εταιρειών είναι μικρομεσαίες και οικογενειακές εταιρείες με παράγωγη έως 500 τόνους ετησίως. Το 78% των μονάδων είναι χωροθετημένες σε τρείς αποκεντρωμένες διοικήσεις. Αυτές είναι οι Αποκεντρωμένες διοικήσεις της Πελοποννήσου – Δυτ. Ελλάδας & Ιονίου, της Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας και του Αιγαίου. Σε αυτές τις τρείς αντιστοιχεί σχεδόν το 81% των μισθωμένων εκτάσεων και εκτρέφεται σχεδόν το 82% της ελληνικής παραγωγής. Οι εταιρείες του κλάδου δραστηριοποιούνται σε 11 από τις 13 περιφερειακές ενότητες της χώρας και δημιουργούν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Αυτές είναι οι Περιφερειακές Ενότητες Εύβοιας, Δωδεκανήσου, Αιτωλοακαρνανίας, Κεφαλονιάς, Φθιώτιδας, Θεσπρωτίας, Αττικής, Αργολίδας, Κορίνθου, Χίου και Πρέβεζας, καθώς λειτουργούν τοπικά πάνω από 10 μονάδες. Στις υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες είναι αδειοδοτημένες λιγότερες από 10 μονάδες. Ωστόσο υπάρχουν περιφερειακές ενότητες όπου αν και οι αδειοδοτημένες μονάδες είναι λιγότερες από 10, ο όγκος παραγωγής είναι μεγάλος (π.χ. Φωκίδα, Μυτιλήνη, κλπ). Παράλληλα, ο κλάδος αποτελεί σημαντικό εργοδότη για τις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές της χώρας, δημιουργώντας περίπου 12.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΕΛΟΠΥ, το 2024 ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε κατά 2,7%, αντανακλώντας τη σταθερή συμβολή του κλάδου στην περιφερειακή οικονομία και την κοινωνική συνοχή. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση θέσεων εργασίας εντοπίζεται στη Δυτική Ελλάδα (24,3%), τη Στερεά Ελλάδα (24,7%) και την Πελοπόννησο (14%), περιοχές όπου λειτουργούν οι περισσότερες μονάδες εκτροφής.

Θετικές οι προοπτικές για το 2025 λόγω υψηλών τιμών σε τσιπούρα και λαβράκι

Όσον αφορά στο 2025, με τα μέχρι τώρα στοιχεία, η πορεία των εξαγωγών καταγράφει άνοδο, ενισχύεται η διείσδυση των ελληνικών ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας σε σημαντικές αγορές, ενώ οι τιμές κινούνται σε επίπεδα ρεκόρ δεκαετίας. Η διεθνής ζήτηση αναμένεται να παραμείνει υγιής και οι εξαγωγές στις ΗΠΑ δεν φαίνεται να κινδυνεύουν από την υιοθέτηση επιθετικών εμπορικών πολιτικών. Επιπλέον, το κόστος παραγωγής έχει βελτιωθεί λόγω των αποπληθωριστικών τάσεων στις πρώτες ύλες των ιχθυοτροφών. Αν διατηρηθεί αυτό το κλίμα, σύμφωνα με την έκθεση  το 2025 φαίνεται ευοίωνο για τον κλάδο γεγονός που θα επιταχύνει την διαδικασία αναδιάρθρωσής του και θα δημιουργήσει συνθήκες μεγαλύτερης σταθερότητας και εμπιστοσύνης στους επενδυτές.

Χωροταξικός σχεδιασμός και κλιματική αλλαγή οι προκλήσεις για τον κλάδο

Σε ό,τι αφορά τις προκλήσεις του κλάδου η έκθεση αναφέρεται στην αδικαιολόγητη καθυστέρηση του χωροταξικού σχεδιασμού που, όπως επισημαίνεται,  αναιρεί τους αναπτυξιακούς στόχους που έχουν τεθεί από την ίδια την Κυβέρνηση. Επιπλέον η έκθεση καταγράφει την κλιματική αλλαγή ως μια από τις καθοριστικές προκλήσεις του κλάδου. Η άνοδος της θερμοκρασίας των υδάτων και τα συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα θέτουν σε δοκιμασία την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων ιχθυοκαλλιέργειας. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου παραγωγής και η ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού κρίνονται αναγκαία.

Διαβάστε επίσης

Κεραμουργία Βορείου Ελλάδας: Βάζει πόδι στα Βαλκάνια με νέο εργοστάσιο στη Σερβία

Αυξημένα κέρδη και μερίδια για τη Λουξ Μαρλαφέκας

Νέο σύστημα ανακύκλωσης: Συστάθηκε η DRS Hellas – Ποιοι συμμετέχουν