ΕΛΤΑ: O Καποδίστριας τα ίδρυσε το 1828, η κυβέρνηση οδηγεί σε «ξαφνικό θάνατο» 204 υποκαταστήματα

24 Σεπτεμβρίου 1828. Με το υπ’ αριθ. 6550 Ψήφισμα ΙΖ ο κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας ιδρύει τα ΕΛΤΑ, τη μακροβιότερη ελληνική επιχείρηση που πλέον μετρά περίπου 197 χρόνια ζωής. Το ψήφισμα ανέφερε «περί συστάσεως τακτικής ταχυδρομικής συγκοινωνίας» ιδρύοντας το «Γενικόν Ταχυδρομείον», με στόχο τη μεταφορά της επίσημης και ιδιωτικής αλληλογραφίας, αν και στην αρχή εξυπηρετούνταν μονάχα οι κρατικές ανάγκες. Κάπως έτσι, ιδρύθηκαν τα πέντε πρώτα κεντρικά ταχυδρομεία «εις Άργος, εις Τριπολιτσάν, εις Επίδαυρον, εις Αίγιναν και εις Σύραν».

Στην αρχή οι πολίτες εξυπηρετούντο από 25 ταχυδρόμους: 9 πεζούς και 16 έφιππους, οι οποίοι μετέφεραν την αλληλογραφία από την ελληνική ύπαιθρο στους παραλήπτες. Σήμερα, τα ΕΛΤΑ έρχονται ξανά στην επικαιρότητα λόγω της συρρίκνωσης του αριθμού των καταστημάτων τους και δη της αναστολής λειτουργίας 204 καταστημάτων από τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2025, κάτι που έχει προκαλέσει σωρεία αντιδράσεων από δήμους και πολίτες.

Από τις πρώτες δυσκολίες στην πλήρη εξέλιξη

Εκτός από την ιδιομορφία της χώρας, η έλλειψη συγκοινωνιακών υποδομών, η οικονομική δυσχέρεια, οι ληστείες και η πειρατεία, δυσχέραιναν ολοένα και περισσότερο το έργο των ταχυδρόμων. Συν τοις άλλοις, όσον αφορά στις θαλάσσιες ταχυδρομικές συγκοινωνίες υπήρχαν μόνο δύο δρομολόγια: το «Πόρος-Ναύπλιο-Σύρος», με τα «ταχύπλοα» μπρίκια «Λυκούργος» και «Θρασύβουλος» και το «Αίγινα-Πόρος», με το ατμόπλευστο τροχοφόρο «Ερμής» ή «Μαξιμιλιανός», όπως μετονομάστηκε στη συνέχεια.

Όλα αυτά συντέλεσαν στη δυσκολία της εφαρμογής του ταχυδρομικού συστήματος και επέβαλαν τη θέσπιση νέων μεταρρυθμίσεων. Έξι μήνες περίπου μετά την ίδρυσή τους, δηλαδή στις 23 Μαρτίου 1829, τα ταχυδρομεία απέκτησαν νέο σχέδιο λειτουργίας, τον επονομαζόμενο «κανονισμός της Αίγινας» μία σειρά από νεωτεριστικές διατάξεις για τον καθορισμό των ταχυδρομικών τελών.

Σημείο σταθμός στην πορεία των ελληνικών ταχυδρομείων ήταν το 1861 όταν δημιουργήθηκε το πρώτο ελληνικό γραμματόσημο με παράσταση τον Θεό Ερμή. Τριάντα χρόνια αργότερα, το 1892, τα ΕΛΤΑ απέκτησαν ένα πιο σύγχρονο οργανωτικό σχήμα, με την ίδρυση των 3Τ (Ταχυδρομεία-Τηλεφωνεία-Τηλεγραφεία), που ίσχυε έως και το 1949, χρονιά που με την ίδρυση του ΟΤΕ έγινε ο διαχωρισμός τους και τα Ταχυδρομεία πήραν ξεχωριστή οργανωτική θέση ως ΕΛΤΑ, αμιγώς για ταχυδρομικές υπηρεσίες.

Μάλιστα, ήδη από το 1900 ξεκίνησε τη λειτουργία του το Κεντρικό Ταχυδρομείο Αθηνών στο Μέγαρο Μελά επί της πλατείας Κοτζιά, ένα νεοκλασικό κτίριο σχεδιασμένο από τον Ernst Ziller, που αποτελούσε κεντρικό σημείο για πολλά χρόνια, ενώ το 1911 άρχισε και η λειτουργία αγροτικής ταχυδρομικής υπηρεσίας, επεκτείνοντας το δίκτυο εξυπηρέτησης σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Η δεκαετία του 1970 φέρνει επιπλέον αλλαγές στα ελληνικά ταχυδρομεία, δεδομένου ότι μετατράπηκαν σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, γεγονός που σηματοδότησε και την αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας τους, καθιστώντας τα πιο ανεξάρτητα. Τα βήματα προς τον εκσυγχρονισμό συνεχίστηκαν τα χρόνια που ακολούθησαν, όταν το 1983 εφαρμόστηκε ο νέος ταχυδρομικός κώδικας, αντικαθιστώντας τον παλαιό τριψήφιο κωδικό, ενώ το 1996 με νόμο σχετικά με τις ΔΕΚΟ, ορίστηκε ο τρόπος λειτουργίας και η στρατηγική θέση των ΕΛΤΑ ως πάροχος καθολικών ταχυδρομικών υπηρεσιών. Δύο χρόνια αργότερα, το 1998 καθορίστηκε επίσημα ο ρόλος τους ως φορέα καθολικής υπηρεσίας.

Σημειώνεται ότι, κατά την περίοδο 1996-2008, τα ΕΛΤΑ μετεξελίχθηκαν σε Ανώνυμη Εταιρία (ΕΛΤΑ Α.Ε.), ιδρύθηκαν θυγατρικές εταιρίες (π.χ. ΚΕΚ ΕΛΤΑ ΑΕ, Ταχυμεταφορές ΕΛΤΑ ΑΕ), έγιναν στρατηγικές εμπορικές συμφωνίες, αυτοματοποιήθηκαν κέντρα διαλογής και αναπτύχθηκε το ανθρώπινο δυναμικό του οργανισμού.

Μία εξίσου σημαντική χρονολογία για τα ελληνικά ταχυδρομεία είναι και το 2013, όταν με τον νόμο 4053/2012, πραγματοποιήθηκε η πλήρης απελευθέρωση της ταχυδρομικής αγοράς της Ελλάδας και διαμορφώθηκε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας.

Ακολούθως, το 2018 υλοποιήθηκε η μεταβίβαση της συμμετοχής του Ελληνικού Δημοσίου στα ΕΛΤΑ στο Υπερταμείο και το 2020 με τον νόμο 4758/2020, θεσπίστηκε νέο πλαίσιο λειτουργίας των Ελληνικών Ταχυδρομείων. Την ίδια χρονιά, πραγματοποιήθηκε και αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, με την Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών & Περιουσίας (Ε.Ε.ΣΥ.Π.) να κατέχει το 100% των μετοχών των ΕΛΤΑ.

Τον Οκτώβριο του 2024, πραγματοποιείται η συνένωση των ΕΛΤΑ και ΕΛΤΑ Courier, με στόχο τη δημιουργία μιας καινοτόμου και αποδοτικής εταιρείας που θα αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της μικρομεσαίας οικονομίας στην Ελλάδα.

Αντιδράσεις για το λουκέτο σε 204 υποκαταστήματα των ΕΛΤΑ

Η ανακοίνωση της αναστολής λειτουργίας 204 υποκαταστημάτων των ΕΛΤΑ με ελάχιστη εμπορική δραστηριότητα, δημιούργησε την έντονη κριτική των πολιτών, των εκάστοτε δήμων, αλλά και της ΚΕΔΕ. Ειδικότερα, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας ανέφερε μεταξύ άλλων σε σχετική ανακοίνωση: «Από την απόφαση της Διοίκησης των ΕΛΤΑ πλήττονται κυρίως οι κάτοικοι της Ελληνικής Περιφέρειας, της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδος. Ηλικιωμένοι πολίτες με δυσκολίες στη χρήση κι αξιοποίηση των ψηφιακών υπηρεσιών, που διεκπεραίωναν μέσω των ΕΛΤΑ βασικές συναλλαγές όπως η είσπραξη των συντάξεών τους. Εργαζόμενοι απομακρυσμένων περιοχών, που βασίζονταν στην τακτική διέλευση του τοπικού ταχυδρόμου για την παραλαβή της αλληλογραφίας τους.

Με βάση τη λίστα των καταστημάτων που καταργούνται, όπως αυτή δόθηκε από τα ΕΛΤΑ, διαπιστώνουμε πως μεγάλες περιοχές της χώρας με υψηλή πληθυσμιακή συγκέντρωση και σημαντική οικονομική δραστηριότητα, στερούνται παντελώς από υπηρεσίες που μέχρι πρότινος ήταν διαθέσιμες σε πολίτες κι επιχειρήσεις. Ενώ είναι σημαντικό να τονιστεί πως το νέο μοντέλο λειτουργίας, βάσει του οποίου θα λειτουργούν μελλοντικά τα ΕΛΤΑ, δεν γνωρίζουμε σε πόσο χρόνο θα είναι επιχειρησιακά έτοιμο, ώστε να μπορούν να εξυπηρετούνται οι πολίτες […]

Ο αναγκαίος λειτουργικός εξορθολογισμός και η οικονομική εξυγίανση των ΕΛΤΑ δεν μπορεί να υλοποιηθεί σε βάρος της εξυπηρέτησης χιλιάδων πολιτών, στερώντας τους πολύτιμες υπηρεσίες που αφορούν την καθημερινότητα και την οικονομική τους επιβίωση».

Αντιστοίχως, αντέδρασε και η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Δυτικής Μακεδονίας εκδίδοντας ψήφισμα σχετικά με την κατάργηση των υποκαταστημάτων ΕΛΤΑ σε Άργος Ορεστικό, Βελβεντό, Δεσκάτη, Νεάπολη, Σέρβια και Σιάτιστα, εκφράζοντας την έντονη αντίθεσή του στην απόφαση συρρίκνωσης του δικτύου των καταστημάτων ΕΛΤΑ ανά την Ελλάδα και ειδικότερα στη Δυτική Μακεδονία. «Το Διοικητικό Συμβούλιο εκφράζει την έντονη αντίθεση στην εν κρυπτώ απόφαση για την άμεση κατάργηση των υποκαταστημάτων των ΕΛΤΑ στο Άργος Ορεστικό, στο Βελβεντό, στη Δεσκάτη, στη Νεάπολη, στα Σέρβια και στη Σιάτιστα.

Απαιτεί την άμεση επανεξέταση και ακύρωση της σχετικής απόφασης από τη Διοίκηση των Ελληνικών Ταχυδρομείων και τα αρμόδια κυβερνητικά όργανα έτσι ώστε να συνεχιστεί η λειτουργία όλων των εν λόγω υποκαταστημάτων ως βασικής κοινωνικής υποδομής, με παράλληλη στελέχωση και αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, για την ασφαλή διανομή συντάξεων, την αποστολή και λήψη λογαριασμών και εγγράφων κλπ. Θα συνεχίσει κάθε προσπάθεια διεκδίκησης ώστε να διασφαλιστεί η διατήρηση της λειτουργίας των καταστημάτων αυτών».

Τι απαντά η Διοίκηση των ΕΛΤΑ

Απαντώντας στην έντονη κριτική, η διοίκηση των ΕΛΤΑ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία επισημαίνεται ότι τα ΕΛΤΑ θα εξακολουθούν να παρέχουν αξιόπιστες ταχυδρομικές υπηρεσίες σε όλη τη χώρα, καθώς με την αναστολή λειτουργίας των εν λόγω υποκαταστημάτων στοχεύουν στην αναδιάρθρωση με έμφαση στην αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα της εταιρείας. Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, αν και περιορίζεται ο αριθμός των καταστημάτων, ενισχύεται ο ρόλος του ταχυδρόμου με σύγχρονα ψηφιακά μέσα και αναδιοργάνωση του δικτύου, ενώ προβλέπεται και ειδική πρόνοια για ηλικιωμένους, κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών και τοπικές επιχειρήσεις με δυνατότητα κατ’ οίκον ραντεβού.

Όπως ανέφερε ο Διευθύνων Σύμβουλος των ΕΛΤΑ Γρηγόρης Σκλήκας, τα ΕΛΤΑ,  παραμένουν ελλειμματικά σε μία ιδιαίτερα ανταγωνιστική αγορά ενώ σήμερα, λιγότερο από το 10% των συνολικών εσόδων συνδέεται με τη λειτουργία των φυσικών καταστημάτων, όταν το κόστος λειτουργίας τους αντιστοιχεί περίπου στο 45% του συνολικού κόστους της εταιρείας, ενώ πολλά από τα καταστήματα λειτουργούσαν με ελάχιστα έσοδα και ζημίες που ξεπερνούσαν τις 150.000 ευρώ ετησίως ανά κατάστημα.

Επίσης, η διοίκηση επισημαίνει ότι ο μετασχηματισμός κρίνεται ως απαραίτητη προϋπόθεση για να διασφαλιστεί το μέλλον και οι προοπτικές τους, των εργαζομένων και του κοινωνικού τους ρόλου και διαφορετικά θα μπορούσε να απειληθεί η επιβίωση συνολικά των ΕΛΤΑ, κρίνοντας ότι η συνέχιση της λειτουργίας δεκάδων καταστημάτων με ελάχιστη εμπορική δραστηριότητα και περιορισμένη προσέλευση πελατών δεν θα ήταν βιώσιμη επιλογή.

Με την νέα συρρίκνωση των υποκαταστημάτων, τα καταστήματα εξυπηρέτησης των ΕΛΤΑ αναμένεται να φτάσουν τα 800.