Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, όταν η Walmart είχε αρχίσει να μεταμορφώνει ριζικά τον κλάδο του λιανεμπορίου, ένας νεαρός επιχειρηματίας από το Μέμφις του Τενεσί, ο Joseph “Pitt” Hyde III, έβλεπε το οικογενειακό του παντοπωλείο να χάνει συνεχώς έδαφος. Μελετώντας τον Σαμ Γουόλτον, αποφάσισε να εφαρμόσει τη λογική των χαμηλών τιμών, του ισχυρού εφοδιαστικού κύκλου και της ευρείας γκάμας προϊόντων σε έναν διαφορετικό κλάδο: τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Έτσι, το 1979 γεννήθηκε η Auto Shack – που αργότερα, μετά από δικαστική διαμάχη με τη RadioShack, μετονομάστηκε σε AutoZone.

Το concept ήταν απλό αλλά επαναστατικό: σταθερές τιμές, εξαιρετική εξυπηρέτηση πελατών και ένα «σουπερμάρκετ» ανταλλακτικών με οργανωμένη δομή. Μέσα σε πέντε χρόνια, η αλυσίδα είχε ήδη φτάσει τα 170 καταστήματα. Ο Χάιντ είχε αντιληφθεί πως τα περιθώρια κέρδους στα ανταλλακτικά ήταν πολύ υψηλότερα από τα τρόφιμα και, κυρίως, πως δεν υπήρχε ένας σαφής εθνικός παίκτης.

1

Η κουλτούρα των εργαζομένων – το κρυφό όπλο

Η AutoZone δεν έγραψε ιστορία μόνο για τους επενδυτές της. Από πολύ νωρίς, υιοθέτησε ένα πρωτόγνωρο σύστημα αμοιβών βασισμένο στις stock options. Αυτό σήμαινε ότι ακόμη και ένας υπάλληλος που ξεκινούσε με ωρομίσθιο, είχε τη δυνατότητα, αν έμενε στην εταιρεία και συμμετείχε στο πρόγραμμα, να μετατραπεί σε εκατομμυριούχο.

Δεν πρόκειται για υπερβολή: περισσότεροι από 4.000 εργαζόμενοι της AutoZone έγιναν εκατομμυριούχοι μέσω μετοχών. Η ίδια η εταιρεία το θεωρεί «το κλειδί της επιτυχίας». Στην πραγματικότητα, δημιούργησε μια κουλτούρα όπου όλοι, από τον πωλητή που υποδέχεται τον πελάτη μέσα σε 30 δευτερόλεπτα μέχρι τον CEO, ένιωθαν «συμμέτοχοι» στο μέλλον της.

Η χρηματιστηριακή εκτόξευση

Σήμερα, η AutoZone διαχειρίζεται περισσότερα από 6.500 καταστήματα στις ΗΠΑ και περίπου 1.000 σε Μεξικό και Βραζιλία. Με πωλήσεις ύψους 18,5 δισ. δολαρίων, η χρηματιστηριακή της αξία προσεγγίζει τα 70 δισ.

Το εντυπωσιακό είναι η πορεία της μετοχής: την τελευταία 20ετία, η ετήσια απόδοση άγγιξε το 21% – σχεδόν διπλάσια από το 11% του S&P 500. Αυτή η απόδοση την κατέταξε ανάμεσα στις πιο σταθερά κερδοφόρες επιλογές της Wall Street.

Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν οι επιθετικές επαναγορές ιδίων μετοχών. Από το 1998 μέχρι σήμερα, η AutoZone έχει δαπανήσει περίπου 38 δισ. δολάρια για buybacks, μειώνοντας τις κυκλοφορούσες μετοχές από 152 εκατ. σε μόλις 16,7 εκατ. – μια στρατηγική που ενίσχυσε εντυπωσιακά την τιμή ανά μετοχή.

Η μετάβαση στην εποχή του CEO Phil Daniele

Ο σημερινός CEO, Phil Daniele, αποτελεί ενσάρκωση της φιλοσοφίας της εταιρείας. Ξεκίνησε ως trainee manager το 1993 και έφτασε στην κορυφή μετά από τρεις δεκαετίες. Ο ίδιος δηλώνει χαρακτηριστικά: «Δεν είμαι κάποιο φαινόμενο. Αν δείτε το leadership team μας, οι περισσότεροι ξεκίνησαν από την πρώτη γραμμή».

Αυτή η «bottom-up» διαδρομή δεν είναι τυχαία· είναι το DNA της AutoZone. Έτσι διατηρείται μια ηγεσία με βαθιά γνώση της αγοράς και γνήσια σύνδεση με τους εργαζόμενους.

Οι προκλήσεις του αύριο

Ωστόσο, η AutoZone αντιμετωπίζει σήμερα μεγάλες προκλήσεις. Η παραδοσιακή βάση πελατών –οι ερασιτέχνες «fix-’er-up» που επιδιόρθωναν μόνοι τους τα αυτοκίνητα– έχει συρρικνωθεί δραματικά. Από το 50% των Αμερικανών το 1990, σήμερα μόλις το 20% ασχολείται με DIY επισκευές.

Τα αυτοκίνητα έγιναν πιο περίπλοκα, οι επισκευές απαιτούν εξειδίκευση και η αξία του «do it yourself» μειώθηκε. Παράλληλα, γίγαντες όπως Amazon, Walmart και Costco διεκδικούν μερίδιο αγοράς, πιέζοντας τον ανταγωνισμό.

Η AutoZone απαντά με στρατηγικές κινήσεις:

-Ενίσχυση δικτύου διανομής μέσω mega-hubs με πάνω από 100.000 κωδικούς ανταλλακτικών.

-Επέκταση στη Λατινική Αμερική, με σχέδιο για 500 νέα καταστήματα έως το 2028.

-Στροφή στις επαγγελματικές επισκευές (repair shops), που πλέον καλύπτουν το 75% του aftermarket.

Το πλεονέκτημα της σταθερότητας

Αν κάτι ξεχωρίζει την AutoZone, είναι η πειθαρχία της. Από το 1987 μέχρι σήμερα, τα έσοδά της αυξάνονται κάθε χρόνο με μέσο ρυθμό 11,5%. Σε μια αγορά που περνά υφέσεις, η AutoZone δείχνει ανθεκτική: όταν οι καταναλωτές δεν μπορούν να αγοράσουν νέο αυτοκίνητο, προτιμούν να επισκευάσουν το παλιό.

Παράλληλα, η εταιρεία έχει κρατήσει χαμηλά τις κεφαλαιουχικές δαπάνες, προτιμώντας «σταθερή και αργή ανάπτυξη» αντί για υπερβολικό ρίσκο.

Οι στρατηγικές κινήσεις που έγραψαν ιστορία

Η εξαγορά της Alldata το 1996 αποδείχθηκε καθοριστική. Το διαγνωστικό λογισμικό επιτρέπει στους υπαλλήλους να βρίσκουν ακριβώς το σωστό ανταλλακτικό για κάθε όχημα, αυξάνοντας την αξιοπιστία και την εμπειρία του πελάτη.

Επιπλέον, η στρατηγική εισαγωγής των buybacks από τον επενδυτή Έντι Λάμπερτ άλλαξε την πορεία της μετοχής. Αυτές οι κινήσεις δείχνουν πώς η AutoZone κατάφερε να παντρέψει την «παραδοσιακή» εξυπηρέτηση με την έξυπνη χρηματοοικονομική μηχανική.

Το δίλημμα της επόμενης ημέρας

Η AutoZone έχει μπροστά της ένα παράδοξο: η επιτυχία της χτίστηκε σε μια γενιά DIY πελατών, που σταδιακά εκλείπει. Παράλληλα, η τεχνολογία των αυτοκινήτων γίνεται όλο και πιο πολύπλοκη.

Μπορεί η εταιρεία να συνεχίσει να αποτελεί «αγαπημένο παιδί» της Wall Street; Οι επενδυτές αναρωτιούνται αν οι ρυθμοί ανάπτυξης θα διατηρηθούν ή αν θα μειωθούν καθώς η αγορά αλλάζει. Ο Ντανιέλε δηλώνει αισιόδοξος: «Αν είσαι αφοσιωμένος στον κλάδο και την κουλτούρα, μπορείς να κάνεις τα πάντα στην AutoZone».

Tο case study μιας εταιρείας με διπλή ταυτότητα

Η AutoZone δεν είναι απλώς μια αλυσίδα ανταλλακτικών. Είναι μια εταιρεία που κατάφερε να συνδυάσει:

-την κουλτούρα εργαζομένων που έγιναν εκατομμυριούχοι,

-τη χρηματοοικονομική πειθαρχία με τα συνεχή buybacks,

-την ανθεκτικότητα σε οικονομικούς κύκλους,

-και την ικανότητα προσαρμογής σε μια αγορά που αλλάζει.

Το ερώτημα πλέον είναι αν μπορεί να κρατήσει ζωντανό αυτό το «success story» σε μια εποχή που οι οδηγοί ίσως να μη σηκώνουν πια το καπό του αυτοκινήτου τους.

Η AutoZone αποτελεί ένα από τα πιο διδακτικά παραδείγματα του πώς μια επιχείρηση λιανικής μπορεί να γίνει φαινόμενο χρηματιστηρίου – και πώς η σωστή κουλτούρα μπορεί να δημιουργήσει όχι μόνο κέρδη, αλλά και πλούτο για χιλιάδες οικογένειες.

Διαβάστε επίσης :

Το «τρικ με τα τάνκερ»: Πώς ο Αριστοτέλης Ωνάσης κέρδισε το παιχνίδι των πετρελαίων

Έντουιν Τσεν: Ο 37χρονος «αθόρυβος» δισεκατομμυριούχος της τεχνητής νοημοσύνης

Γουίτνεϊ Γουλφ Χερντ: Η κούκλα ιδρύτρια του Tinder και του Bumble που έγινε δισεκατομμυριούχος στα 31 της